Fjölrit RALA - 15.02.1995, Blaðsíða 63

Efnasamsetning
61
mælinganna gefa til kynna (sjá 25. mynd). í sprotum lúpínunnar gæti beiskju-
efnainnihald því að meðaltali verið um 9-10 mg/g að vori og fallið niður í 4-5 mg/g
að hausti. Ef litið er á einstaka hluta sprotans, gæti styrkur í laufblöðum verið um 12-
13 mg/g að vori og 6-7 mg/g að hausti, í stönglunum um 10-11 mg/g að vori en aðeins
um 1-2 mg/g að hausti, en í blómum og fræhlutanum 8-12 mg/g um mitt sumar en fari
upp í um 16-17 mg/g að haustinu. Davis og Stout (1986) hafa rannsakað
beiskjuefnainnihald í yfir 20 villtum lúpínutegundum frá vesturhluta Norður-
Ameríku. Voru plöntur ræktaðar upp af fræi við staðlaðar aðstæður. Alaskalúpína var
meðal 22 tegunda sem þannig voru ræktaðar í gróðurhúsi og klipptar niður eftir 24
vikur. Reyndist beiskjuefnainnihald í sprotum (blöð og stönglar saman)
alaskalúpínunnar vera 6,1 mg/g, sem var mjög lágt miðað við flestar tegundanna.
Beiskjuefnainnihald þessara tegunda reyndist vera á bilinu 2,2-23,3 mg/g. Aðeins
þrjár tegundir höfðu lægra beiskjuefnainnihald en alaskalúpínan. Mest var af
beiskjuefnum í Lupinus latifolius og L. polyphyllus. Davis og Stout (1986) birta
einnig niðurstöður fyrir átta tegundir sem ræktaðar voru utanhúss, en beiskju-
efnainnhald þeirra var á bilinu 8,0-37,8 mg/g. Alaskalúpínan var ekki þar á meðal.
Niðurstöður þeirra Davis og Stout (1986) um beiskjuefnainnihald alaskalúpínunnar
falla nærri þeim sem rannsóknir okkar gefa til kynna. Eðlilegt virðist því að álykta að
alaskalúpína innihaldi fremur lítið af beiskjefnum miðað við aðrar villtar og
ókynbættar lúpínur.
Heimildir er að finna um beiskjuefnainnihald tegundanna Lupinus sericeus
og L. caudatus þar sem þær vaxa villtar í högum í vesturhluta Bandaríkjanna.
Reyndist magn beiskjuefna í sprotum vera um 5-20 mg/g þurrefnis (Keeler o.fl.
1976). Mikið virðist vera af beiskjuefnum í Russel-lúpínu en samkvæmt rannsóknum
á Nýja-Sjálandi mældist styrkur þeirra í laufblöðum á bilinu 15-25 mg/g (Savage o.fl.
1990). Beiskt afbrigði fóðurlúpínunnar Lupinus angustifolius hefur hins vegar 6,5 -
7,5 mg/g af beiskjuefnum í græna hlutanum og 13-15 mg/g í fræjum samkvæmt
Aniszewski (1988). Með úrvali hefur tekist að draga mjög úr beiskjuefnainnihaldi
sætra fóðurlúpína í Evrópu (L. angustifolius, L. albus og L. luteus). Þær innhalda nú
yfirleitt innan við 3 mg/g beiskjuefni í þurrefni í sprotum, sem veldur því að lítið
safnast fyrir af þessum efnum í fræið. í sumum afbrigðum hefur tekist að ná
beiskjuefnainnihaldi niður í 0,2-0,5 mg/g. Fyrr á öldinni var beiskjuefnainnihald
þessara fóðurlúpína hins vegar á bilinu 10-45 mg/g, sem gat valdið eitrun í búpeningi.
Kynbætur á Suður-Amerísku tegundinni Lupinus mutabilis hafa hins vegar gengið
hægar en þó eru til af henni afbrigði sem innihalda 1-2 mg/g beiskjuefna (Williams
1984; Lopez-Bellido & Fuentes 1986).
Styrkur beiskjuefna í lúpínu breytist yfir sumarið eins og fram hefur komið. Hann
er mestur í blöðum og stönglum í upphafi vaxtartíma, en fellur eftir sem líður á
sumarið (25. mynd). Sambærilegar niðurstöður hafa birst áður fyrir sveiflu í styrk