Fjölrit RALA - 15.02.1995, Blaðsíða 27

Vöxtur og uppskera
25
en flestar plöntur blómstra á þriðja ári. Síðan fjölgar stönglum og plantan hækkar
eftir sem árin líða.
Litlar breytingar urðu á fjölda stöngla lúpínuplantna á Keldnaholti eftir
mánaðamótin maí-júní árin 1987 og 1988 (8. mynd). Fjöldi stöngla sem vex upp yfir
sumarið virðist því vera ákveðinn fyrir upphaf vaxtartíma, má væntanlega rekja hann
til brummyndunar haustið áður. Ætla má að fjölgun stöngla sé nokkuð regluleg eftir
aldri plantnanna. Þegar fjölgun stöngla var skoðuð milli ára (10. mynd) kom í ljós að
hún var hlutfallslega mest hjá minnstu plöntunum, en smám saman dró úr henni eftir
því sem þær urðu stærri. Það skal þó tekið fram að fjöldi plantna sem fylgst var með
var ekki nægjanlegur til að alhæfa neitt um þetta atriði, en þetta þarf að kanna betur.
Stærsta staka lúpínuplantan sem var mæld taldi liðlega 100 stöngla og óx á
Keldnaholti sumarið 1988. Sterkt línulegt samband reyndist vera á milli fjölda
stöngla og uppskeru (5. mynd). Líklegt er því að sprotar eða yfirvöxtur þessarar
plöntu hafí vegið um 1200 g þv. að hausti, sem jafngildir um 6 kg votvigt. Á þessum
tíma eru rætur þyngri en sprotar. Heildarþyngd plöntunnar gæti því hafa náð yfir 12
kg í votvigt. Stærð plantnanna ræðst væntanlega af vaxtarskilyrðum á hverjum stað.
Til dæmis var heildarþungi róta og sprota 48 stöngla plöntu í Þjórsárdal um 800 g
þurrvigt að hausti, sem jafngildir um 4 kg í votvigt.
Einstaklingar alaskalúpínunnar virðast ná umtalsverðri stærð í samanburði við
sumar aðrar lúpínutegundir. Þannig vógu einstakar plöntur (sprotar án róta) sem
teknar voru í akrinum á Korpu í lok sumars 1987 og 1988 að meðaltali 337 g þv. (8-
716 g, sjá 2. og 3. viðauki). Einstaklingar Russel-lúpínu sem mældir voru á Nýja-
Sjálandi vógu hins vegar að meðaltali 48-250 g þv. og einstaklingar hinnar einæru
fóðurlúpínu L. angustifolius 4-22 g þv., hvort tveggja án róta (Kitessa 1992).
Fullorðnir einstaklingar af tegundinni L. lepidus, á St. Helens eldfjallinu, voru að
meðaltali 23 g þv. að rót meðtalinni, en 20 g þyngdarinnar lágu í sprotunum. Kerle
(1986) getur um að fullorðnar Lupinus latifolius plöntur hafi aðeins 3-9 stöngla, en
upplýsingar um þunga plantnanna er ekki að hafa. Samkvæmt mælingum frá
Bretlandi ná fullvaxnir einstaklingar trjálúpínu (L. arboreus) liðlega 2000 g
þurrvigtarþunga (án róta) og eru plöntumar þá um 4-5 ára (Palaniappan o.fl. 1979).
Hávaxnasta lúpínuplantan mældist 160 cm og óx hún á Korpuakri í lok ágúst 1987
(2. viðauki). Almennt má segja að því fleiri stöngla sem planta ber þeim mun meiri
hæð nær hún (11. mynd). Hæðarvöxturinn fer þó mikið eftir aðstæðum á hverjum
stað, þannig voru plöntur með svipaðan fjölda stöngla mun lágvaxnari í Þjórsárdal en
á Korpu og Keldnaholti.
Áætlað var hversu gamlar lúpínuplöntur gætu verið miðað við breytingar á
stöngulfjölda sem kom fram á plöntum sem mældar voru á Keldnaholti sumarið 1987
og 1988 (11. mynd). Miðað við gefnar forsendur gæti planta náð að mynda 80-100
stöngla á níu til tíu árum. Ekki er vitað hvað tekur við eftir það, en sennilegt er að