Fjölrit RALA - 15.02.1995, Blaðsíða 30

28
2. kafli
✓
Ahrif sláttar á vöxt alaskalúpínu
Regrowth ofNootka lupine after cutting
Bjarni Diðrik Sigurðsson, Borgþór Magnússon og
Sigurður H. Magnússon
Inngangur
Það er nauðsynlegt að fjölærar fóðurplöntur, sem nýttar eru til beitar eða slægna, þoli
að af þeim sé tekið, þær hafi mikla hæfni til endurvaxtar og endist sem lengst í
sáðvellinum. Misjafnt er hvernig hin ýmsu vaxtarform plantna, svo sem tvíkímblaða
jurtir, runnar og grös, svara beit eða slætti. Sömuleiðis getur verið mikill munur milli
tegunda með sama vaxtarform.
Þar sem beit er viðvarandi má segja að plöntur þróist eftir tveimur meginleiðum til
að komast af. Annars vegar með því að verða ólystugar eða óþægilegar til átu, t.d.
með þyrnum, eitri eða bragðvondum efnum, sem dregur úr líkum á að þær verði
bitnar. Hins vegar með eiginleikum sem gera þeim kleift að þola að af þeim sé tekið.
Mikilvægast í þessu sambandi er hversu auðveldlega kolefni er fært á milli
plöntuhluta, t.d. frá rótarforða, og mikill ljóstillífunarhraði samfara hraðri endurnýjun
laufblaða (Archer & Tieszen 1986).
Það vaxtarform sem almennt er þolnast gagnvart beit og slætti eru grös. Það sem
gerir þau sérstaklega þolin er að þau hafa vaxtarsvæði neðst í blöðum, ofan í
sverðinum, og því óaðgengileg grasbítum. Einnig hafa grösin mikinn forða af
kolvetnum sem þau geta notað til endurvaxtar (Crawley 1986). Tvíkímblöðungar eru
almennt ekki eins þolnir og grös gagnvart beit og slætti. Ein af ástæðunum er að
vaxtarsvæði tvíkímblöðunga er yfirleitt eftst á stönglum þeirra og beit og sláttur
nemur þau því oft burt. Á þessu eru þó margar undantekningar og má þar nefna
jarðlægar, skriðular tegundir, sem almennt eru taldar auka hlutfall sitt í grónu landi
við beit. Þetta á til dæmis við hvítsmára, sem talinn er njóta góðs af beit þegar hann
vex með túngrösum (Snorri Baldursson 1986).
Alaskalúpína þrífst víða mjög vel hér á landi og getur gefið ámóta uppskeru og
bestu túngrös. Takist í framtíðinni að gera hana að lystugu fóðri fyrir búfé og nýta í
einhverjum mæli er nauðsynlegt að vita hvernig hún bregst við slætti eða beit.
Markmið með þessum rannsóknum var að kanna áhrif sláttar á endurvöxt lúpínu og
hvenær hentugast er að slá hana með fóðuröflun í huga. í tvö ár var fylgst með
endurvexti og uppskeru lúpínu í sláttureitum. Einnig var fylgst með afdrifum stakra
plantna eftir slátt. Þekking á viðbrögðum lúpínunnar við slætti getur einnig komið að
notum þar sem reynt er að halda henni í skefjum og takmarka á útbreiðslu hennar.