Fjölrit RALA - 15.02.1995, Qupperneq 57

Efnasamsetning
55
Beiskjuefni
Aðferðir
Mælingar á beiskjuefnum (alkalóíðum) í alaskalúpínu fóru fram á tveimur stöðum. Á
efnagreiningastofu Rala unnu Sigurður Ingason (1991) og fleiri að þróun aðferðar til
mælinga beiskjuefna með útdrætti og gasgreiningu (GC), sem byggði m.a. á aðferðum
Kristínar Ingólfsdóttur og Hylands (1990) og Priddis (1983). Valin voru nokkur sýni
af lúpínum frá Korpu 1987 og 1991, sem áður var lýst í 1. kafla í þessu hefti. Alls
fengust niðurstöður fyrir um 30 sýni (10. viðauki). Það skal tekið fram að innan
ramma þessa verkefnis var ekki hægt að fara út í viðamiklar mælingar á beiskju-
efnunum á Rala. Þessar mælingar gefa sennilega aðeins grófa mynd af magni og
breytileika beiskjuefna í lúpínunni. Fjöldi sýna var ekki nógu mikill til að hægt væri
að fá raunhæft mat á heildarstyrk beiskjuefna og greina breytingar á þeim yfir
vaxtartímann. Þær ættu hins vegar að gefa til kynna hvaða beiskjuefni finnast helst í
alaskalúpínu og í hvaða hlutfalli.
Sýni, sem safnað var á Korpu 1987 og 1988, voru send á rannsóknastofu í
Bandaríkjunum (Poisonous Plant Research Laboratory, U.S. Department of Agri-
culture, Logan, Utah) að tilstuðlan Andrésar Arnalds. Þar var heildarmagn beiskjuefna
mælt á tvennan hátt:
- í fyrsta lagi með svonefndri NIR-aðferð (innrauð mæling) sem er fljótvirk og ódýr
aðferð er byggir á samanburði við staðalsýni. Voru mælingarnar gerðar á 77 sýnum
með þeirri aðferð. Það rýrir gildi niðurstaðna NIR-mælinganna að jöfnur sem notaðar
voru til að reikna út styrk beiskjuefna í sýnunum byggðu á staðalkúrfum fyrir aðrar
lúpínutegundir en alaskalúpínu. Þá er ekki ljóst hvort meðferð sýna, t.d. þurrkun og
mölun, var sambærileg en vitað er að hún getur haft mikil áhrif á niðurtöður NIR-
mælinga. Þetta atriði þýðir að raunverulegt beiskjuefnainnihald gæti verið annað en
gildin sem fengust út úr mælingunum. Skekkjan ætti hins vegar að vera svipuð í
öllum sýnunum, þannig að breytingar sem sjást í styrk beiskjuefna milli plöntuhluta
eða eftir árstíma ættu að vera raunverulegar. Tíu þessara 77 sýna voru einnig mæld
með gasgreiningu á Rala og fæst því samanburður á niðurstöðunum.
- í öðru lagi fengust fimm sýni, af ofangreindum 77, mæld á sömu rannsóknastofu
með gasgreiningu af Dr. Richard M. Keeler, sem hefur langa reynslu af rannsóknum
og mælingum á beiskjuefnum í lúpínum (Keeler o.fl. 1976). Telja verður að
niðurstöður Keelers gefi réttustu mynd af magni beiskjuefna í alaskalúpínunni. Þótt
um fá sýni sé að ræða gefa þær samanburð við niðurstöður NIR-mælinganna. Öll
þessi sýni voru af heilum sprotum frá sumrinu 1987 og var eitt sýni frá hverjum
söfnunartíma.