Fjölrit RALA - 15.02.1995, Síða 22

20
1. kafli
Uppskera róta og sprota stakra plantna á Korpu og í Þjórsárdal
Aðferðir
Korpa árið 1991. Lúpínuakur á Korpu var valinn til mælinga. Þrjár mælingar voru
gerðar yfir sumarið: 19. júní, 19. júlí og 3. september. Á hverjum sláttutíma voru
valdar 5 plöntur sem uxu einar sér og voru á stærðarbilinu 5-30 stönglar. Sprotar
(ofanvöxtur) hverrar plöntu voru klipptir og fjarlægðir. Stungið var umhverfis
plönturnar og hnausunum lyft, jarðvegur hristur úr þeim og rótum safnað. Reynt var
að ná rótum sem skorist höfðu sundur og leyndust dýpra. Fullvíst má telja að einhver
hluti rótanna hafi ekki náðst með þessari aðferð. Sprotum og rótum hverrar plöntu var
haldið aðskildum. Jarðvegur var síðan þveginn af rótum yfir sigti, og neðsti hluti
stöngla sem fylgdi rótunum var skorinn af og settur með sprotunum. Sýnin voru
þurrkuð í ofni við 60 °C og þyngd sprota og rótar hverrar plöntu fundin.
Þjórsárdalur árið 1993. Sandasvæði á Vikrum í Þjórsárdal (norðan vegar að
Hjálparfossi) var valið til mælinga. Tvær mælingar voru gerðar yfir sumarið. Sú fyrri
7. og 8. júlí. Þá voru valdar 30 plöntur sem uxu einar sér og þeim skipt í þrjá
stærðarflokka: I = 1-14 stönglar, II = 15-30 stönglar og III >30 stönglar. Fjöldi stöngla
var talinn, auk blómstöngla, og hæð plantnanna var mæld. Síðari mælingin var gerð 8.
september. Þá voru teknar 13 plöntur (5 af flokki I og 4 af II og III).
Plöntumar voru teknar upp og meðhöndlaðar á sama hátt og á Korpu 1991 að
því undanskildu að allur jarðvegur, sem mokaður var upp í kringum plönturnar, var
sigtaður í gegnum sigti með 1,1 cm möskvum. Með þessari aðferð nást ekki örsmáar
fínrætur sem slitna auðveldlega í sundur og smjúga í gegnum sigtið. Er því um
eitthvert vantmat á rótarþunga að ræða.
Niðurstöður
Við uppskerumælingar á heilum plöntum á Korpu 1991 kom í ljós að hlutfall
þurrvigtar milli sprota og róta var breytilegt eftir árstíma (1. tafla). í júní vógu rætur
plantnanna að meðaltali 22% njeira en sprotar. Mánuði síðar hafði þetta hlutfall hins
vegar snúist við og rætumar vora orðnar 64% léttari en sprotarnir. í september voru
rætumar aftur orðnar mun þyngri en sprotamir, eða 68% þyngri að meðaltali.