Fjölrit RALA - 15.02.1995, Blaðsíða 26

24
L kafli
vors, áður en jarðvegshiti verður það hár að níturbinding eigi sér stað. Þetta geri
plöntunum kleift að nýta uppleyst næringarefni, sem mest er af í upphafi
vaxtartímans, í snauðum eldfjallajarðvegi sem plönturnar vaxa á.
Blómvísar myndast á stönglum alaskalúpínunnar fljótlega eftir að vöxtur byrjar.
Blómgunin sjálf hefst síðan í júníbyrjun (9. mynd). Á Vikrum í Þjórsárdal báru 60% -
80% af stönglum hverrar plöntu blóm í byrjun júlí. Hlutfallið hækkaði eftir því sem
plönturnar voru stærri (6. viðauki). Blómgun er að mestu lokið um miðjan júlí.
Belgmyndun verður fyrst neðst á blómskipan aðalstöngla (17. ljósmynd), oft um
mánaðamótin júní-júlí. Belgir halda áfram að þroskast allan vaxtartíma lúpínunnar.
Fræfall hefst oftast í byrjun ágúst og heldur áfram langt fram á haust (9. mynd).
Fræfall í lúpínubreiðu á Keldnaholti náði hámarki á tímabilinu 20. september til 13.
október haustið 1993. í lúpínubreiðu á Háamel í Heiðmörk nam fræframleiðsla á
sama hausti að meðaltali um 1070 fræjum á fermetra í jaðri breiðu (0-6 m) en 150
fræjum inni í breiðunni þar sem plönturnar voru eldri (Bjarni Diðrik Sigurðsson, óbirt
gögn).
Þótt hægi mjög á sprettu lúpínunnar, er líður á sumarið, heldur einhver vöxtur
áfram fram í fyrstu frost. Neðan við blómskipanina myndast gjarnan hliðarsprotar út
úr aðalstöngli sem vaxa upp með henni. Er vetur gengur í garð sölnar lúpínan og
fellur. Laufin rotna mjög fljótt og hverfa en eftir liggja trénaðir stönglar sem brotna
mun hægar niður (Hólmfríður Sigurðardóttir 1994). Mynda stönglarnar víða mikið
sinulag í gömlum lúpínubreiðum. Dæmi eru um að þyngd þessarar sinu nái yfir 900 g
þurrefnis m_2 (Borgþór Magnússon og Bjarni Diðrik Sigurðsson, óbirt gögn). Á
rótarhaus (caudex) lúpínunnar myndast síðari hluta sumars ný brum við stöngul-
endana. Sitja þau í sverðinum og blunda með rótinni yfir veturinn þar til vorar á ný.
Vaxtar- og þroskaferill lúpínu yfir æviskeiðið
Alaskalúpínan er fjölær planta sem fjölgar sér og breiðist út með fræi. Rótarskot af
láréttum rótum geta myndast (15. ljósmynd) en þau em sjaldséð og eru sennilega ekki
mikilvæg fyrir dreifingu plöntunnar. Eftir spírun fræs að vori nær plantan að mynda
einn, u.þ.b. 10 cm háan stöngul, á fyrsta hausti, samkvæmt kímplönturannsóknum á
Keldnaholti og í Heiðmörk (Borgþór Magnússon og Sigurður H. Magnússon, óbirt
gögn). Á öðm hausti voru þessar plöntur að meðaltali orðnar um 30 cm háar og töldu
1-3 stöngla. Á þriðja ári höfðu þær náð um 60 cm hæð og báru að meðaltali um 3,5
stöngla. Flestar plönturnar blómstruðu þá og báru fræ (11. mynd; Borgþór
Magnússon og Sigurður H. Magnússon, óbirt gögn). Svipuðum lífsferli hefur verið
lýst hjá Lupinus latifolius þar sem hún var rannsökuð í Crater Lake í Oregon (Kerle
1985) og á St. Helens eldfjallinu í Washington (Braatne 1989) í Bandaríkjunum. Hún
myndar mjög fáa stöngla fyrstu tvö árin, blómstrar ekkert á fyrsta ári, svolítið á öðru,