Fjölrit RALA - 15.02.1995, Síða 38

36
2. kafli
þar samfelld að sjá. Ungplönturnar hafa því líklega smám saman fyllt í skörðin eftir
gömlu plönturnar.
Ungplöntur vaxa upp af fræi eftir slátt. Rétt er að hafa í huga að tveir ólíkir ferlar
geta lagt til þetta fræ. Annar svegar getur fræið borist inn á sláttusvæðin haustið eftir
slátt, annaðhvort frá plöntum sem vaxa upp eftir sláttinn eða frá nálægum plöntum.
Hins vegar geta fræin verið til staðar í jarðveginum sem fræforði. Sýnt hefur verið
fram á að alaskalúpína getur myndað langlífan fræforða í jarðvegi hér á landi (Bjarni
Diðrik Sigurðsson 1993). Allt bendir því til að eftir slátt geti lúpínan auðveldlega
endurnýjað sig af fræforða ef spírunar og uppvaxtarskilyrði eru fyrir hendi.
Áhrif beitar á lúpínuna
Varasamt er að heimfæra áhrif af slætti beint upp á hugsanleg áhrif af völdum beitar.
Við sláttinn voru plönturnar klipptar niður við rót og allir tillífandi vefir numdir á
brott. Við hóflega beit er einungis hluti plöntu fjarlægður. Einnig þarf að hafa í huga
að áhrif beitar á plöntur felast í fleiru en blaðskerðingu. Má þar nefna traðk búfjárins,
úrgangslosun, bletta- og valbeit (Snorri Baldursson 1986; Valgeir Bjarnason 1986). í
tilraun þar sem sauðfé var beitt á alaskalúpínu virtust plönturnar þola beitina nokkuð
vel, en þær voru bæði bitnar og troðnar niður. Ekki var hægt að merkja að þekja
lúpínu minnkaði mikið á milli ára. Féð át einkum blöðin af plöntunum en lét
stönglana að mestu óhreyfða og aldrei voru plönturnar nagaðar niður í svörð (Jóhann
Þórsson, munnlegar upplýsingar). Beitin gekk því ekki jafn nærri plöntunum og
sláttur við jörð.
í Nýja-Sjálandi hefur sauðfé verið beitt á Russel-lúpínu. Scott (1989) getur um að
hún þoli að vera þungbeitt og bitin niður í svörð, en hún þurfi þá góða hvíld til að ná
sér upp að nýju. Telur hann að hófleg beit á lúpínuna sé vænlegust til að hún gefi
jafna uppskeru.
Hagnýting niðurstáðna
Alaskalúpína er óhæf sem fóður ef hún er gefin eintóm, líklega vegna þess að hún
inniheldur beiskjuefni sem eru eitruð (Jóhann Þórsson & Ólafur Guðmundsson 1993).
Tækist hins vegar að kynbæta lúpínuna, þannig að styrkur beiskjuefna minnkaði, gæti
hún nýst til beitar og jafnvel slægna. Þar sem lúpínan þolir mjög illa slátt á miðju
sumri er vænlegra að nýta hana í upphafi vaxtartíma, eða þá við lok hans. Að vorinu
er beiskjuefnainnihald hlutfallslega mest (25. mynd) og uppskera fremur lítil (1.
mynd). Að haustinu er uppskera í hámarki og beiskjuefni í lágmarki, en
prótíninnihald er þá lægra og trénun meiri (15. mynd). Áhrif af slætti virðast hins
vegar vera hverfandi er kemur fram í ágúst. Beit eða sláttur að hausti myndi því
sennilega henta betur til langtíma notkunar á lúpínunni.