Morgunblaðið - 28.05.2020, Page 35

Morgunblaðið - 28.05.2020, Page 35
UMRÆÐAN 35 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. MAÍ 2020 Flatahrauni 7 | 220 Hafnarfirði | Sími 565 1090 | www.bjb.is Fékk bíllinn ekki skoðun? Aktu áhyggjulaus í burt á nýskoðuðum bíl Sameinuð gæði BJB-Mótorstilling þjónustar flesta þætti endurskoðunar á sanngjörnu verði og að auki förum við með bílinn þinn í endurskoðun, þér að kostnaðarlausu. Tónastöðin • Skipholti 50d • Reykjavík • sími 552 1185 • tonastodin.is Trommur Fyrir byrjen dur og leng ra komna meiriháttar úrval Ég las yfir dóm Hæstaréttar í svo- nefndu „makrílmáli“, nr. 508/2017, um meintan skaðabóta- rétt fyrirtækis, sem Hæstiréttur áleit að byggðist aðallega á lögum nr. 151/1996, lögum um fiskveiðar utan lögsögu Íslands. Ég hafði haldið að við ytri mörk lögsögu landsins væru einnig mörk heimilda Alþingis til beinnar lagasetningar varðandi t.d. nýtingu auðlinda. Þegar við stækkuðum fiskveiði- lögsögu okkar, fyrst í 50 mílur, en síðar í 200 mílur, voru þær ákvarðanir teknar með sam- komulagi við hafréttarstofnun Sameinuðu þjóðanna, sem sam- kvæmt hafréttarsamningi SÞ frá 1982 heldur um stjórnvöl við rétt- argæslu hafsvæða, hvarvetna utan lögskipaðrar landhelgi eða sam- komulags viðkomandi ríkis við hafréttarstofnunina um sérstaka stækkun forgangsréttar tiltekinna aðila um aukið hafrými til styrkt- ar efnahag viðkomandi lands. Með slíkum samningum við hafrétt- arráð SÞ fékk Ísland að tileinka sér 50 mílna og síðar 200 mílna „sérefnahagslögsögu“, eins og það er nefnt í hafréttarsamningnum. Ég velti fyrir mér hvort eitt- hvað hafi breyst um réttarheim- ildir Íslands utan lögsögumarka sinna, sem í upphafi 8. áratugar síðustu aldar voru við ytri mörk 12 mílna landhelgi Íslands. Ég tel svo ekki vera. Ég tel því ytri mörk lögsögu landsins í dag vera við ytri mörk 200 mílna „sérefna- hagslögsögu“ landsins, mælt frá sömu grunnlínupunktum og land- helgin er mæld frá, eins og segir í hafréttarsamningnum. Mér varð verulega brugðið þeg- ar ég sá umrædd lög nr. 151/1996, um veiðar utan lögsögu landsins, og að í 1. gr. laganna var ekki getið neinna heimilda frá yf- irnefnd hafréttarmála hjá Samein- uðu þjóðunum, sem samkvæmt hafréttarsamningnum fer með stjórnun alls lífríkis í, undir og yf- ir hafdjúpum úthafa, rétt á sama veg og þegar Ísland þurfti að semja við þá aðila til stækkunar efnahagslögsögu þjóðarinnar. Lögsaga Ystu mörk sem Landhelgis- gæsla okkar getur haft afskipti af skipum, þótt þeir telji sig á radar hafa orðið þess varir að viðkom- andi skip hafi verið að veiða innan landhelgi, eru ytri mörk lögsögu okkar. Ef skipið var komið út fyr- ir ytri línu efnahagslögsögu áður en aðgerð Gæslunnar gat form- lega hafist var skipið komið út fyrir lögsögu landsins. Það leiðir sjálfkrafa í ljós að ystu mörk lög- sögu Alþingis til lagasetningar hljóta einnig að vera við ystu mörk efnahags- og fullveldis- lögsögu. Af þeirri ástæðu sé ég ekki að Alþingi hafi með eðlileg- um hætti heimild til að setja lög og veita veiðiheimildir utan ís- lenskrar lögsögu, án staðfestingar heim- ildar til slíks frá þeim aðila sem lög- sögu hefur á svæð- inu. Það vakti mér verulega undrun þeg- ar ég sá að Hæsti- réttur byggir í meg- inatriðum niður- stöður sínar á umræddri, að mínu viti ólöglegri laga- setningu. Og þar sem lögin hljóta að teljast utan heim- ilda Alþingis til lagasetninga eru reglugerðir byggðar á þeim lög- um að sama skapi ógildar. Reynd- ar er afar margt mjög gagn- rýnivert við dómsmeðferð málsins nr. 508/2017, þar sem Hæstiréttur dæmir ríkið bótaskylt gagnvart fyrirtækinu Hugin ehf. í Vest- mannaeyjum. Héraðsdómur kemst nokkuð vel frá málinu að öðru leyti en því að eitthvað mis- ferst við skráningu leiguskipsins Ísleifs VE. Í dómnum er skipið sagt vera VE63, en vera með skipaskrárnúmer 1610. Það getur ekki passað. Ísleifur VE63 hefur skipaskrárnúmerið 2388. Hins vegar er annað skip, Ísleifur II VE336, með skipaskrárnúmerið 1610. Það skiptir verulegu máli fyrir ætlaða bótafjárhæð hvort það var Ísleifur VE 63 ssk.nr. 2388 eða Ísleifur II VE336, ssk.nr. 1610 sem reikna átti við- bótarafla yfir tímabilið. Ísleifur landaði 20.829 lestum af makríl en Ísleifur II landaði 4.340 lest- um. Svo er annað sem vekur mér undrun. Málið er höfðað á grund- velli of lítillar úthlutunar afla- heimilda í makríl til Hugins VE55, sem er skip samnefnds hlutafélags. Ísleifur (hvor sem það var) var leiguskip, sem Hug- inn ehf. hafði líklega einungis nýtingarrétt á samkvæmt samn- ingi, en í gögnum málsins kemur ekki fram að Huginn ehf. hafi haft kröfurétt fyrir hönd eiganda Ísleifs. Enda snýst málið í öllum meginatriðum um meinta of litla úthlutun aflaheimilda í makríl til Hugins VE 55. Ég á eftir að finna röksemdir fyrir því að leiguskip- inu Ísleifi hafi verið blandað inn í meinta fyrirframúthlutun veiði- heimilda á makríl til Hugins VE55. Þær meintu heimildir til Hugins VE breytast ekki neitt við það að útgerð Hugins VE hafi annað leiguskip við veiðar, sem ekki veiði meintar veiðiheimildir Hugins VE55. En það er flókið mál sem ég er enn að skoða. Lög um veiðar utan lögsögu Íslands Eftir Guðbjörn Jónsson » Sé ég ekki að Alþingi hafi með eðlilegum hætti heimild til að setja lög og veita veiðiheim- ildir utan íslenskrar lög- sögu, án staðfestingar heimildar til slíks. Guðbjörn Jónsson Höfundur er fv. ráðgjafi. gj1941@simnet.is Aflamarks-ismi ís- lenskra stjórnvalda hefur nú fengið rúm 30 ár til að byggja upp þorskstofninn og aðra fiskistofna við landið en árangurinn lætur enn bíða eftir sér. Ráðherra sjávar- útvegs virðist engan veginn átta sig á við hvaða vandamál hann á að stríða og rígheldur í vís- indalega ráðgjöf Hafró, sem er í djúpum skít vegna árangursleysis og leggur höfuðáherslu á að finna afsakanir fyrir því í stað þess að hugsa sinn gang. Þorskstofninn er kominn í enn einn samdráttarfas- ann sem stafar af langvarandi ósjálfbærri vannýtingu. Orka nátt- úrunnar í lífríki hafsins umhverfis landið fer í vaxandi mæli í harðn- andi samkeppni um fæðu og stöð- ugt minna verður til skiptanna fyrir vöxt og nýliðun. Samt virðist eiga að halda ruglinu áfram þrátt fyrir að þjóðin þurfi á aukinni verðmætasköpun og vinnu að halda sem sjaldan eða aldrei fyrr. Er hægt að segja þetta skýrar þannig að þeir sem eru ósammála þessu geti reynt að hrekja það með rökum? Hvers vegna er þögn- in eina svarið? Getur verið að vís- indamenn fái laun fyrir að þegja yfir augljósum óþægilegum stað- reyndum? Og hvað kallast slíkt á mannamáli? Áður en mannkynið fór að veiða þorsk leið langur tími sem þorsk- stofnar stækkuðu og minnkuðu á víxl ýmist vegna utanaðkomandi aðstæðna eða innra eðlis. Þetta var fyrir tíma svartra skýrsla, vís- indamanna og jafnvel töframanna ef því er að skipta. Þá var ekki til neinn sem hafði hag af því að þykjast vita meira en aðrir um eðli hlut- anna, hvað þá heldur að einhverjum hefði dottið í hug að tryggja sér einkarétt á slíkri þekkingu. Að sjálf- sögðu var heldur eng- inn til staðar til að rannsaka þær breyt- ingar sem urðu á teg- undunum og aðferðum þeirra í lífsbaráttunni, sem er ef til vill eins gott því annars væri mannkynið líklega löngu búið að troða sköpunarverkinu í einn alls- herjar aflamarksskáp, læsa og henda lyklinum. Hversu lengi eiga festu- og stöðugleikafíklar aflamarksins að fá að ráða ferðinni og hversu lengi ætla vísindamenn að sætta sig við að hafa bundið fyrir augu, eyru og munn við að þjóna vanhugsuðum hagsmunum þeirra? Mér er spurn, eins og gamall nágranni minn var vanur að segja ef mikið lá á svari, því ef ráðamenn þjóðarinnar ætla að takast á við efnahagsvanda næstu ára án þess að auka þorsk- veiðar verulega jafngildir það því að binda hendur hennar fyrir aft- an bak í miðju stríði. Í mínum huga væri slíkt ekki bara heimska heldur hrein og bein mannvonska og ég trúi því seint að stjórnvöld geti verið svo forhert. Aukum þorskveiðar og þar með vöxt og nýliðun í hafinu og verð- mæti og vinnu til lands og sjávar. Líffræðin er ljúfsár heild leik ég með af gömlum vana en Hafró bætir heilli deild við Hafnafjarðarbrandarana. Lifið heil. Eftir Sveinbjörn Jónsson Sveinbjörn Jónsson » Þorskstofninn er kominn í enn einn samdráttarfasann sem stafar af langvarandi ósjálfbærri vannýtingu. Höfundur er sjómaður og ellilífeyrisþegi. svennij123@gmail.com Lélegir hornsteinar ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS HVAR ER NÆSTA VERKSTÆÐI? Atvinna

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.