Morgunblaðið - 21.07.2020, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRViðskiðpti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. JÚLÍ 2020
Dalvegi 16c | 201 Kópavogur | Sími 568 6411 | rafvorur@rafvorur.is
Amerísk heimilistæki
rafvorur.isRAFVÖRUR ehf
Þvottavélar
og þurrkarar
sem taka
10-17 kg
BAKSVIÐ
Þóroddur Bjarnason
tobj@mbl.is
Tekjur íslenska tæknifyrirtækisins
Stjörnu-Odda í Garðabæ, eða Star-
Oddi eins og fyrirtækið heitir al-
þjóðlega, hafa vaxið um tugi pró-
senta á þessu ári vegna kórónu-
veirufaraldursins. Þrefalt fleiri
mælar hafa selst en í venjulegu ár-
ferði.
Tekjur félagsins á síðasta ári
námu ríflega 284 milljónum króna
og hagnaður var 7,7 milljónir. Velt-
an hefur vaxið að jafnaði um 10-
15% árlega mælt í Bandaríkjadöl-
um um nokkurra ára skeið en aldr-
ei vaxið eins og nú, eins og fram
kemur í samtali Morgunblaðsins
við framkvæmdastjóra félagsins,
Sigmar Guðbjörnsson. Tuttugu og
fjórir starfa hjá félaginu. „Eftir-
spurnin hefur verið slík vegna Co-
vid-19 að við höfum þurft að neita
lyfjafyrirtækjum um pantanir
vegna þess að við höfum ekki náð
að afgreiða eins fljótt og þau hafa
óskað eftir,“ segir Sigmar.
Flýttu fyrir þróun nýs mælis
Hann segir að faraldurinn hafi
jafnframt flýtt þróun á nýjum hita-
stigsmæli, sem verður vel undir
einu grammi á þyngd. „Nýi mæl-
irinn mun auðvelda rannsóknir í
bólefnaþróun hjá alþjóðlegum
lyfjafyrirtækjum í baráttunni við
veirur á borð við SARS-CoV-2 sem
veldur sjúkdómnum Covid-19,“
segir Sigmar.
Mælitæki Star-Odda hafa verið
notuð við veirufræðirannsóknir og
bóluefnaþróun víðs vegar um heim-
inn í yfir 15 ár. Þar hafa smáir
hitamælar fyrirtækisins verið not-
aðir í nokkru magni til að mæla á
nákvæman hátt viðbrögð dýra við
ýmsum veirum og smitsjúkdómum
og hversu vel bóluefni virka gegn
þeim. Í langflestum tilvikum eru
lyf og bóluefni prófuð á dýrum í
forklínískum tilraunum áður en
þau fara í klínískar prófanir á
mannfólki, eins og Sigmar út-
skýrir.
„Nýi mælirinn mun auðvelda
margt. Þar sem hann er minni en
önnur mælitæki hefur hann minni
áhrif á velferð dýrsins og það er
auðveldara að setja hann inn í
dýrið. Það kemur sér vel fyrir það,
sem og auðvitað rannsóknina
sjálfa.“
Auk þess er að sögn Sigmars
hægt að nota mælinn í minni dýr
en áður, minni mýs og einnig
hamstra, sem minnkar kostnað
lyfjafyrirtækjanna.
Á hugmyndastigi um hríð
Sigmar segir að varan hafi verið
á hugmyndastigi hjá Star-Odda í
nokkurn tíma, en ástandið í heim-
inum hafi flýtt fyrir þróuninni, eins
og fyrr sagði. „Við erum að skipu-
leggja vöruþróun næstu tveggja
ára og erum með þrjátíu verkefn-
istilraunir á teikniborðinu. Nýi
mælirinn er þar á meðal.“
Spurður hvort Star-Oddi sé orðið
þekkt stærð í lyfjaþróunargeiran-
um á heimsvísu segir Sigmar að
svo sé. Fyrirtækið selji þó ekki
bara til vísindarannsókna, en eft-
irspurn eftir mælitækjum í þær
hafi þó aukist mikið. „Það eru
fimm aðilar sem eru mest áberandi
í þessum mælitækjabransa sem við
erum í, og hver er með ólíka lausn
og hönnun. Okkar vörur njóta
ákveðinnar sérstöðu vegna smæðar
þeirra og áreiðanleika.“
Til að undirstrika vinsældir
mæla fyrirtækisins segir Sigmar
að mælarnir séu hluti af í það
minnsta sjö einkaleyfum fyrir bólu-
efni alþjóðlegra lyfjafyrirtækja og
tugir ritrýndra greina í veirufræði-
og bóluefnarannsóknum hafi notast
við mælana.
„Það hafa til dæmis nokkur
lyfjafyrirtæki skráð inn einkaleyfi
þar sem okkar tæki eru inni í
einkaleyfinu. Það er gríðarleg aug-
lýsing fyrir okkur þegar t.d. risa-
fyrirtæki eins og breska lyfjafyrir-
tækið GSK (GlaxoSmithKline)
skráir vörur okkar inn í sitt einka-
leyfi.“
200 fyrirtæki
glíma við Covid-19
Sigmar segir að um 200 fyrir-
tæki í heiminum séu að glíma við
gerð bóluefnis gegn kórónuveir-
unni. „Búnaður okkar hjálpar þess-
um aðilum að afla upplýsinga um
áhrif veirunnar og lækningar við
henni. Við erum að sjálfsögðu ekki
að selja öllum þessum tvö hundruð,
en þeir sem eru að versla af okkur
eru að kaupa mikið magn.“
Sigmar segir aðspurður að útlit
sé fyrir að Star-Oddi muni selja
tvö þúsund mæla á þessu ári til
bóluefnarannsókna. „Það er mikið
magn. Þetta er allt framleitt og
hannað á Íslandi, og kaupendur
eru nokkrir tugir aðila í þessum
bóluefnageira.“
Sigmar telur að aukningin sem
orðið hefur í vírusrannsóknum
vegna kórónuveirufaraldursins
muni halda sér til framtíðar.
Auk mæla fyrir veirurannsóknir
framleiðir Star-Oddi mæla í haf-
rannsóknir og til rannsókna á villt-
um dýrum, ásamt því sem mælar
félagsins eru settir í borholur svo
dæmi séu tekin.
Tekjur vaxið um tugi
prósenta í faraldrinum
 Þróa mælitæki sem auðveldar þróun á bóluefnum gegn veirum
Morgunblaðið/Hari
Sala Sigmar segir að spurnin eftir mælum fyrirtækisins hafi verið slílk að
Star-Oddi hafi þurft að neita lyfjafyrirtækjum um pantanir.
Mælingar
» Mælitæki Star-Odda hafa
verið notuð við veirufræðirann-
sóknir og bóluefnaþróun víðs
vegar um heiminn í yfir 15 ár.
» Mæla á nákvæman hátt við-
brögð dýra við ýmsum veirum
og smitsjúkdómum og hversu
vel bóluefni virka gegn þeim.
» Í langflestum tilvikum eru
lyf og bóluefni prófuð á dýrum
í forklínískum tilraunum áður
en þau fara í klínískar prófanir
á mannfólki.
» Minnsti mælir fyrirtækisins
er á stærð við lítið lyfjahylki.
Hann er ígræddur í kviðarhol
dýrs eða undir húð þess. Þar
skráir mælirinn líkamshita
dýrsins með tímastimpli á 5-10
mínútna fresti og getur mælt í
marga mánuði. Eftir að tilraun
lýkur er mælirinn fjarlægður úr
dýrinu og er þá hægt að greina
áhrif sýkingar og/eða bólu-
efnis á líkamshita dýrsins.
» Í tilfelli SARS-CoV-2/
Covid-19 er sérstaklega notast
við erfðabreyttar mýs,
hamstra og merði við prófanir.
● Mikil hækkun varð á gengi bréfa í
Icelandair í gær, eða 8,97% í fimm
milljóna króna viðskiptum. Stendur
gengi félagsins nú í 1,98 krónum á
hvern hlut. Næstmest hækkun í gær
varð á bréfum í leigufélaginu Heimavöll-
um, eða 1,37% í 222 þúsunda króna
viðskiptum. Gengi Heimavalla í lok dags
í gær var 1,48 krónur á hlut. Þriðja
mesta hækkun gærdagsins varð á bréf-
um fjarskiptafélagsins Sýnar, en fyrir-
tækið hækkaði um 1,09%. Mest lækkun
varð á bréfum Festar í gær, eða um
2,15%.
Icelandair hækkaði
mest í kauphöllinni
● Margrét Elín
Arnarsdóttir hefur
verið ráðin til
starfa sem yfir-
kennari hjá Flug-
akademíu Íslands.
Í tilkynningu frá
akademíunni segir
að skólinn hafi ný-
lega verið samein-
aður úr Flug-
akademíu Keilis og
Flugskóla Íslands og sé nú stærsti
flugskóli landsins.
Eins og kemur einnig fram í tilkynn-
ingunni býr Margrét Elín yfir umtals-
verðri reynslu úr flugheiminum og hef-
ur meðal annars starfað sem flugmaður
hjá Icelandair síðan 2014 og þar áður
sem flugumferðarstjóri hjá Isavia.
Auk þess hefur Margrét starfað til
fjölda ára sem bók- og verklegur flug-
kennari hjá Flugakademíu Keilis. „Ég er
mjög spennt fyrir komandi tímum.
Stærsta verkefnið til að byrja með er að
innleiða uppfærða samevrópska nám-
skrá. Það er líka vert að minnast á það
að þrátt fyrir að flug sé í lágmarki núna
vegna veirufaraldurs hefur sagan sýnt
okkur að besti tíminn til að læra flug sé
í kreppu,“ segir Margrét.
Margrét Elín
Arnarsdóttir.
Ráðin yfirkennari Flug-
akademíu Íslands
STUTT
21. júlí 2020
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 140.27
Sterlingspund 175.95
Kanadadalur 103.29
Dönsk króna 21.517
Norsk króna 15.115
Sænsk króna 15.509
Svissn. franki 149.02
Japanskt jen 1.3092
SDR 194.75
Evra 160.2
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 189.0859
Hrávöruverð
Gull 1802.9 ($/únsa)
Ál 1618.0 ($/tonn) LME
Hráolía 43.4 ($/fatið) Brent
Ísland er enn talsvert á eftir hinum
Norðurlandaþjóðunum í fjármögnun
fyrirtækja. Þetta kemur fram í pistli á
vef Viðskiptaráðs Íslands, þar sem
fjallað er um árlega úttekt viðskipta-
háskólans IMD á samkeppnishæfni
ríkja.
Samkvæmt niðurstöðum fyrir árið
2020 er Ísland í 21. sæti í samkeppnis-
hæfni og féll um eitt sæti á milli ára.
Í pistlinum segir að þó svo að Ís-
land standi framarlega á mörgum
sviðum, til dæmis hvað varðar at-
vinnustig, jafnrétti, menntun og ýmsa
innviði, sé ekki það sama hægt að
segja um fjármögnun atvinnulífsins,
sem hefur verið veikleiki í talsverðan
tíma. „Í ár varð ekki stór breyting þar
á en töluverð bæting var þó í þeim
þáttum er varða aðgengi að lánsfjár-
magni, skilvirkni hlutabréfamarkað-
arins og áhrif Seðlabankans á hag-
kerfið. Aftur á móti versnaði aðgengi
að áhættufjármagni og aðdráttarafl
hagkerfisins fyrir erlendra fjárfesta
dvínaði.“
Þrátt fyrir hraða lækkun megin-
vaxta Seðlabankans hefur Ísland fjar-
lægst hin norrænu löndin þegar kem-
ur að vaxtamun innlánsstofnana en
samkvæmt niðurstöðum IMD og
gögnum Seðlabankans hafa vaxta-
lækkanir ekki enn skilað sér að fullu í
lægri útlánavöxtum til fyrirtækja.
Ísland enn aftarlega
í fjármögnun fyrirtækja
 Ný úttekt IMD  Aðgengi að áhættufjármagni versnaði
Morgunblaðið/Ófeigur
Rekstur Enn mætti bæta fyrir-
tækjaumhverfið hér á landi.