Morgunblaðið - 21.07.2020, Blaðsíða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. JÚLÍ 2020
Í gangi er samn-
ingastapp flugfreyja
við Flugleiðir um kaup
þeirra og kjör. Það er
nýmæli að stappið
snýst ekki um hækkun
launa heldur kröfu
Flugleiða um aukið
vinnuframlag en
óbreytt laun. Rökin
eru þau að félagið sé í
samkeppni við önnur
flugfélög þar sem þessi
verkþáttur sé ódýrari og ef félagið
eigi að eiga sér lífsvon á flugmark-
aðinum verði það að búa við sam-
bærilegan kostnað af þessum verk-
þætti og keppinautarnir. Um það
ætti tæpast að deila, en vekur
spurningu um hvort aðrir starfs-
menn félagsins séu á svipuðum kjör-
um og þeim sem launaviðmið freyj-
anna er sótt til.
Sama þróun og
í farmennskunni
Í fluginu er greinilega sama þró-
unin í gangi og búin er að vera hjá
farmönnum a.m.k síðustu 40-50 ár-
in. Ef ég man rétt hófst hún hjá
norskum útgerðum sem flögguðu
skipunum út og réðu í framhaldinu
sjómenn frá láglaunasvæðunum, t.d.
Filippseyjum. Til að það væri ger-
legt varð að skrá skipin í landi sem
heimilaði slíkt. Rökin voru þau
sömu og í fluginu; við verðum að
búa við svipaðan kostnað vegna
mönnunar skipanna og keppinaut-
arnir. Norrænar útgerðir, að frá-
töldum Íslendingum, svöruðu í
grunninn á sama veg með því að
lögleiða sérstaka alþjóðlega skipa-
skrá sem kvað á um ýmis frávik frá
gildandi reglum en þar bar skattaí-
vilnanir hæst, ríkið gaf eftir skatta
sjómanna sem runnu til útgerð-
arinnar og lækkaði um leið launa-
kostnaðinn sem sköttunum nam.
Þetta fyrirkomulag gilti um þá sjó-
menn sem störfuðu samkvæmt
kjarasamningi milli viðkomandi út-
gerðar og tilgreinds stéttarfélags.
Þetta var gert til þess að bæta sam-
keppnisstöðuna gagnvart sjómönn-
um láglaunasvæðanna.
Þegar búið var að flagga skip-
unum út urðu sjómennirnir að búa
við þá óvissu að útgerðin gat hve-
nær sem er sagt þeim upp og ráðið í
staðinn sjómenn frá
laglaunasvæðunum. Ís-
lensku útgerðirnar
Eimskip og Samskip
hafa ekki gert það
hingað til hvað varðar
siglingar til og frá
landinu enda þar ekki
um aðra samkeppi að
ræða en á milli þessara
tveggja félaga, hvað
sem verður í framtíð-
inni. Rétt er að geta
þess að Eimskip var að
taka í gagnið nýtt skip
sem skráð er í Færeyjum. Ástæð-
una sagði forstjórinn vera þá að
Færeyingar byðu upp á alþjóðlega
skipaskrá sem ekki væri boðið upp á
hjá okkur en það væri hagstæðara
að skrá skipið þar m.a. vegna hag-
kvæmara skattaumhverfis, sem
hann skýrði ekki frekar. Þetta hag-
kvæma skattaumhverfi felst í því að
útgerðinni er endurgreiddur skatta-
hluti launanna sem íslenska ríkið
gefur eftir en ekki það færeyska
enda sjómennirnir með lögheimili
hér á landi en ekki í Færeyjum.
Af hverju Ísland, eitt
norrænu landanna, án
alþjóðlegrar skipaskrár?
Af hverju ekki íslensk alþjóðleg
skipaskrá? Um hana hefur bara
ekki náðst samkomulag hingað til
þrátt fyrir mikla vinnu. Lengst
komust við á vorþingi árið 2007, þá
var búið að þingfesta frumvarp sem
var samstofna dönsku löggjöfinni
um endurgreiðslu skattsins til við-
komandi útgerðar. Á lokasprett-
inum lagðist ASÍ alfarið gegn frum-
varpinu í þáverandi mynd vegna
þess að í því var ákvæði sem kvað á
um að ef ráðnir væru sjómenn sem
ekki væru í þeim félögum sem ættu
samninga við viðkomandi útgerð
tækju þeir kaup og kjör samkvæmt
kjarasamningum síns heimalands,
sem er sama staðan og kemur upp
þegar búið er að flagga skipi út. Al-
þingi lagði ekki í að ganga gegn áliti
ASÍ í þessu máli, því fór sem fór.
Afstaða ASÍ í málinu var afar tor-
ráðin þar sem samtökin hafa ekki,
það ég best veit, skipt sér af mál-
efnum farmanna, t.d. lagt farmönn-
um lið í erfiðum kjaradeilum.
Sömuleiðis finnst mér það tákn-
rænt að ASÍ hefur ekki haft uppi
neinar aðfinnslur þegar íslensk skip
eru skráð í færeysku skipaskrána,
sem kveður á um sömu heimildir ef
skráðir eru á skipin sjómenn sem
ekki eiga aðild að íslenskum kjara-
samningum, en mér skilst að það
hafi verið dropinn sem fyllti mælinn
hjá ASÍ á sínum tíma svo út úr fló.
Minnir ögn á tvískinnunginn þegar
kristni var lögfest á Alþingi en þá
var heimilað að bera út börn – bara
ef enginn sæi til.
Vantar döngun
Skemmst er frá að segja, að frá
vorþingi árið 2007 hefur ekki verið
minnst á útflöggun kaupskipa í sam-
þykktum stéttarfélaga sjómanna,
a.m.k. þeim sem ratað hafa í fjöl-
miðla, þótt þau sigli öll undir er-
lendum fánum. Forystu sjómanna-
félaganna virðist skorta döngun, eða
vera alveg sama um hvaða dula
blaktir í skutnum, það best verður
séð. Það er af sem áður var þegar
íslenska þjóðin var stolt af því að
eiga kaupskip undir eigin fána, tákn
um sjálfstæði hennar.
Aðferðafræði þeirra sem stjórna
íslensku samgöngutækjunum sem
tengja landið við umheiminn er
nokkuð skondin. Þeir krefjast þess
einfaldlega að laun þeirra sem
starfa um borð séu á pari við laun
þeirra áhafna sem eru frá láglauna-
svæðunum.
Því hefur ekki verið hreyft, það
ég best veit, að hin fjölmörgu önnur
störf en um borð í flugvél eða skipi
skuli greidd samkvæmt einhverjum
lægri töxtum sem finnast fyrir sömu
störf einhvers staðar úti í hinum
stóra heimi eða að stjórnunin og
skrifstofuhaldið yrði flutt þangað
sem hagstæðari kjör bjóðast vegna
þeirra starfa.
Tvískinnungur
Eftir Helga Laxdal
Helgi Laxdal
» Að binda bara laun í
flugvélum og kaup-
skipum við láglauna-
svæðin, þ.e. að aftengja
þau almennri launa-
þróun í landinu, er mis-
munun sem gengur
ekki upp.
Höfundur er vélfræðingur og fyrrver-
andi yfirvélstjóri.
punkta60@gmail.com
Umhyggjusami, um-
vefjandi, elskandi Guð,
frelsari og eilífi lífgjafi!
Blessaðu okkur öll
sem ferðumst um land-
ið okkar fallega í sum-
ar. Gef að við fáum not-
ið landsins og
náttúrunnar og hins
óviðjafnanlega lands-
lags, fegurðar sköpunar
þinnar. Uppi á fjöllum, niðri í dölum, í
fjörðum og hvar sem við komum eða
förum um.
Forðaðu okkur sem ferðumst um
landið okkar frá öllu illu, hvers kyns
hættum, slysum og tjóni. Hjálpaðu
okkur að reynast góðir gestgjafar.
Og minntu okkur á að sýna aðgát,
kurteisi og ábyrgð, tillitssemi og þol-
inmæði í umferðinni og virðingu í
samskiptum öllum hvert við annað,
landið, náttúruna og náttúruöflin og
veita þeim aðstoð sem
á vegi okkar verða og
stuðning sem á því
þurfa að halda. Leið
okkur svo heil heim
með dýrmætar minn-
ingar í farteskinu sem
við getum yljað okkur
við.
Gefðu að við fáum að
upplifa eitthvað nýtt og
spennandi og getum
um leið notið áningar
og friðar með góðum
ferðafélögum og í
þakklæti til þín sem skapar og græð-
ir, nærir og gefur líf. Í þakklæti til
þín sem vilt að við njótum þess besta
sem þú hefur skapað og gefið og lífið
hefur upp á að bjóða.
Hjálpaðu okkur að njóta eðlilegra
samvista í faðmi fjölskyldu, vina eða
kunningja og gef við eignumst jafn-
vel nýja kunningja og vini. Hjálpaðu
okkur að hafa augun opin fyrir eigin
velferð og náungans og koma þeim
til hjálpar sem hjálpar eru þurfi.
Þess bið ég þig, náðugi og mis-
kunnsami Guð. Þig sem ert höf-
undur og fullkomnari lífsins og einn
ert fær um að viðhalda því um eilífð.
Í Jesú nafni. Amen.
Með samstöðu-, friðar- og kær-
leikskveðju.
– Lifi lífið!
Eftir Sigurbjörn
Þorkelsson
Höfundur er ljóðskáld og rithöfundur
og aðdáandi lífsins.
Bæn fyrir
fólki á ferðalagi
Sigurbjörn Þorkelsson
» Blessaðu okkur sem
ferðumst um landið
okkar. Gef að við fáum
notið landsins, náttúr-
unnar og hins óviðjafn-
anlega landslags, feg-
urðar sköpunar þinnar.
Dómur hefur fallið í
máli Sæmundar Ás-
geirssonar gegn Páli
á Húsafelli, þar sem
Páli er gert að rífa
hús á jörð sinni, sem
á að hýsa merkilegt
og dýrmætt safn
fornra legsteina.
Þessi dómsniðurstaða
kemur eins og þruma
úr heiðskíru lofti.
Eins og ég skil þetta hafa verið
gerð mistök í stjórnsýslu Borg-
arbyggðar varðandi þetta hús og
nú á að refsa Páli fyrir þau. Það er
einnig með öllu óskiljanlegt að nið-
urstaða dómsins skuli ekki gefa
Páli tóm til andmælaréttar eða
áfrýjunar til æðri dómstóla. Þessi
réttur, sem að vísu er til staðar á
pappírnum, er þurrkaður út þegar
þess er gætt að áfrýjun til Lands-
dóms tekur tvö ár og önnur tvö ef
til kasta Hæstaréttar kemur. Nið-
urstaða dómsins gefur Páli tvo
mánuði til að rífa húsið. Að öðrum
kosti skuli hann sæta dagsektum
að upphæð 40.000 krónum. Þetta
fé rennur beint í vasa Sæmundar
Ásgeirssonar. Á mánuði myndi
þessi upphæð nema 1,2 milljónum
króna. Auk þess ber Páli að greiða
allan málskostnað, sem nemur
tveimur milljónum króna. Ég veit
ekki betur en Sæmundur Ásgeirs-
son hafi notið góðs af nágranna
sínum Páli frá Húsafelli þegar
hann hefur viljað sýna gestum sín-
um list Páls. Engu að síður hefur
Sæmundur séð ástæðu til þess að
kæra Pál. Upphaflega var stefnt
að því að láta rífa bæði leg-
steinasafnshúsið og Pakkhúsið,
sem er stórkostlegt listasafn, sem
hýsir meðal annars allar stein-
hörpur Páls, sem hafa vakið
heimsathygli. Pakkhúsinu tókst að
bjarga og þar með dýrmætum list-
verðmætum og stórkostlegu húsi,
sem var gert upp á
staðnum með mikilli
vinnu og ærnum til-
kostnaði. Bílastæðin
umtöluðu, sem Sæ-
mundur óttast að
verði notuð þegar
gesti ber að garði til
þess að skoða lista-
verk Páls, voru upp-
haflega gerð fyrir
kirkjugesti kirkjunnar
á Húsafelli. Hvort yf-
irráðaréttur Sæmund-
ar yfir þessum bíla-
stæðum sé ótvíræður, þegar hann
keypti gamla bæinn, sagt ósagt
látið, en varla skaðar það starf-
semi Sæmundar, sem gistihúseig-
anda, ef fólk kemur á staðinn til
þess að upplifa listasafn Páls frá
Húsafelli. Páll Guðmundsson hefur
gert Húsafell alþjóðlega þekkt
sem einstakt listasafn. Hin fjöl-
breytta listsköpun hans hefur vak-
ið heimsathygli og dregið að fjölda
erlendra gesta til Borgarbyggðar.
Páll hlýtur með sínu einstaka
listræna framlagi að vera stolt
Borgarbyggðar. Það hlýtur að
vera augljóst hverjum heiðarlegum
manni að allt þetta mál lyktar af
spillingu og ráðaleysi þeirra aðila
Borgarbyggðar, sem bera ábyrgð.
Ég vil sérstaklega beina orðum
mínum til núverandi sveitarstjóra
Borgarbyggðar þegar ég segi:
Þetta mál og framgangur þess er
með öllu óviðunandi og skamm-
arlegt fyrir þig og þína samstarfs-
menn. Þetta þarf að leysa strax!
Eftir Gunnar
Kvaran
» Þetta mál og
framgangur þess er
með öllu óviðunandi og
skammarlegt fyrir
Borgarbyggð.
Gunnar Kvaran
Höfundur er sellóleikari og prófessor
emeritus við Listaháskóla Íslands.
sellokvaran@gmail.com
Til varnar vini
mínum Páli Guð-
mundssyni lista-
manni frá Húsafelli