Morgunblaðið - 12.09.2020, Blaðsíða 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. SEPTEMBER 2020
Boðið er upp á einkaskoðun og fólk vinsamlegast beðið um að
hafa samband í síma 898-9396 eða á hakon@valfell.is
og panta tíma til skoðunar.
Kirkjubraut 2, 300 Akranesi | Sími 570 4824 | hakon@valfell.is | valfell.is
Þingvangur ehf byggir 10 hæða lyftuhúsnæði á góðum stað miðsvæðis
á Akranesi. Staðsett við verslunarkjarnann Dalbraut 1, Akranesi.
STILLHOLT 21 - AKRANESI
Íbúðirnar eru tilbúnar til afhendingar og seljast fullbúnar
án gólfefna nema forstofa, þvottahús og baðherbergi
flísalagt. Öllum íbúðum fylgir kæliskápur og uppþvottavél
í eldhúsinnréttingu. Sýningaríbúð á 1. hæð.
Innréttingar og fataskápar frá danska framleiðandanum HTH
Innhurðir og flísar frá Parka
Heimilistæki frá Ormsson
Aðeins
örfáar íbúðir
eftir
Opið hús sunnudaginn 13. sept. kl. 12-13
Ég ætla að hafa
þann háttinn á að
senda þér lítið letters-
bréf í tilefni bókar
þinnar sem nú er að
koma út. Mér finnst
það við hæfi. Sendibréf
hafa gegnt sérstöku
hlutverki allt þitt líf.
Frásögn þín byggist
oftar en ekki á efni
bréfanna. Það að eiga
þessi gömlu samskipti „skjalfest“ í
gamaldags sendibréfum er eimitt ör-
yggið fyrir því að það eru þínar til-
finningar og þinn veruleiki sem er
dreginn fram og endurspeglar síðan
atburðarás og samskipti þín við þína
nánustu.
Þetta leiðir mig að öðrum sann-
indum. Ég hef lengi verið þeirrar
skoðunar að þeir sem ætla að segja
sögu sína, eigi fyrir alla muni að
gera það sjálf/ir. Ekki fá öðrum efn-
ið eða handritið í hendur. Gera þetta
sjálf. Brosað gegnum tárin er góð
bók. Ég hef ýmislegt lesið frá þér á
lífsleiðinni en fullyrði nú að þér hef-
ur aldrei tekist betur upp.
En fyrst af öllu langar mig að
hrósa þér fyrir kjark þinn og ein-
lægni sem skín í gegnum textann á
hverri einustu síðu bókarinnar. Ég
veit af langri reynslu að þér verður
ekki þakkað fyrir hreinlyndi eða þor.
Áhrifarík er lýsing þín á móður þinni
og föður, ástríki þeirra, hvernig
mamma var alltaf heima og tók á
móti þér úr skólanum, aðstoðaði þig
á dýrmætu mótunarskeiði. Heima-
vinnandi elskandi móðir margra
barna sem sá um allt sem sneri að
heimilinu, á líklega ekki upp á pall-
borðið hjá feministum nútímans. En
hún talar sterkt til okk-
ar sem þekkjum ná-
kvæmlega þennan tíma
þegar ein laun voru lát-
in duga til að sjá fyrir
rekstri heimilis og
„mamma var alltaf
heima“ til að taka á
móti svöngum börnum
sem þurftu kærleika og
aðstoð að loknum
vinnudegi í skólanum.
Þér verður heldur
ekki þakkað fyrir
hreinskilna frásögn af
framkomu framámanna í þinn garð.
Það kemur að því hjá okkur öllum,
sem þekkjum áhrif rógburðar á sál-
arlíf okkar, að einn daginn fáum við
bara nóg. Segjum hingað og ekki
lengra. Óhróður um okkur sjálf og
okkar nánustu étur okkur smám
saman að innan, hversu hörð sem við
teljum okkur vera. En þú tókst af
skarið í þessari bók og sagðir frá.
Það er óvenjulegt ef ekki einstakt að
þú sláir þannig frá þér.
Það er vandasamt að draga fram
fjölbreyttan lífsferil sem staðið hef-
ur svo lengi sem þinn, Bryndís. Það
er meistaralegt að takast að velja þá
atburði og atriði sem skipta máli og
mynda að lokum söguna þína. Ball-
ettinn og dansinn í upphafi, leiklist-
arferilinn, kennarastarfið og skóla-
meistarahlutverkið, listferill í
sjónvarpi, svo bara nokkuð sé nefnt
af hlutverkum þínum í lífinu. En þá
er tvennt ótalið sem líður eins og
rauður þráður í gegnum bókina.
Annars vegar ástarsagan sem liggur
í bakgrunni þessarar bókar þinnar
og harmur fjölskyldunnar sem opin-
berast í lokakaflanum.
Þetta er ekki bók um afrek þín,
dugnað þinn og hin vandasömu verk-
efni og störf sem þér hefur verið trú-
Óður til lífsins
Eftir Þráin
Hallgrímsson
Þráinn Hallgrímsson
Við undirritaðar
eigum það sameig-
inlegt að hafa starf-
að sem láglaunakon-
ur á íslenskum
vinnumarkaði. Til að
tryggja okkur fram-
færslu í ellinni renn-
ur hluti af launum
okkar í lífeyrissjóð-
inn Gildi. Lífeyrissjóðurinn ávaxtar
sig með því að fjárfesta í alls konar
kapítalískum rekstri, þar á meðal ís-
lenskum fyrirtækjum.
Eitt af fyrirtækjunum sem Gildi
hefur fjárfest í er Icelandair. Nú
stendur yfir mikil herferð til að
bjarga rekstri fyrirtækisins, með
hlutafjárútboði. Svo virðist sem
margir búist við því að lífeyrissjóð-
urinn okkar eigi að láta fé af hendi
rakna til þessa framtaks. Við sitjum
báðar í fulltrúaráði Gildis og að auki í
stjórn fulltrúaráðsins sem aðal- og
varamaður. Meðlimir fulltrúaráðsins
fara með atkvæðisrétt á ársfundi
Gildis, sem fer með æðsta vald í mál-
efnum sjóðsins.
Öllum er ljóst að fjárfesting í Ice-
landair á þessum tímapunkti er ekki
hefðbundin fjárfesting heldur kostn-
aðarsöm björgunaraðgerð. Valda-
miklir aðilar í samfélaginu vilja að líf-
eyrissjóðir fjárfesti í Icelandair, ekki
af því að það sé arðbært heldur af því
að sjóðirnir séu nægilega stórir til að
þola tapið. Það er sem sagt ætlast til
þess að við, láglaunakonur sem höf-
um stritað fyrir hverri krónu, tökum
á okkur áhættuna á því að búa við
skert lífeyrisréttindi á okkar ævi-
kvöldi, réttindi sem sannarlega voru
ekki ríkuleg fyrir, til þess að bjarga
starfsemi íslensks stórfyrirtækis.
Taprekstur Icelandair er ekki bara
til kominn vegna kórónuveiru-
faraldursins og niðursveiflu í ferða-
þjónustu, heldur einnig vegna
slæmra viðskiptaákvarðana sem Bogi
Nils Bogason, forstjóri fyrirtækisins,
tók við gerð framvirkra eldsneyt-
issamninga. Vegna þessara mistaka
forstjórans tapaði félagið 6,6 millj-
örðum á fyrstu þremur mánuðum
ársins 2020. Bogi Nils situr sem fast-
ast í brúnni. Verkafólk þekkir ekki
þann veruleika að fá að halda áfram í
starfi eftir að hafa unnið slíkan skaða
með mistökum og kunnáttuleysi.
Mistök og kunnáttuleysi eru þó
ekki eina sérkennið á forystu Ice-
landair, fyrirtækisins sem ætlast er
til að við gefum afrakstur vinnu okk-
ar. Í sumar gerðist Icelandair brot-
legt við lög um stéttarfélög og vinnu-
deilur að mati Alþýðusambands
Íslands og á yfir höfði sér mál fyrir
Félagsdómi. Fyrirtækið beitti upp-
sögnum og hótunum þar um til að
kúga stéttarfélag til hlýðni sem átti í
kjaradeilu við félagið. Slíkt er ský-
laust brot á 4. grein laga um stétt-
arfélög og vinnudeilur. Enn og aftur
Aldrei
Eftir Jónu
Sveinsdóttur og
Sólveigu Önnu
Jónsdóttur
» Við munum aldrei
una við að eftir-
launasjóður okkur
verði notaður til að
niðurgreiða taprekstur
og árásir Icelandair
á grunnréttindi
launafólks.
Jóna SveinsdóttirSólveig Anna Jónsdóttir
Þann 19. mars 2019
tók gildi reglugerð
ESB nr. 2019/452 um
skimun beinna er-
lendra fjárfestinga inn-
an sambandsins (e.
Foreign Direct Invest-
ment Screening Re-
gulation). Reglugerðin
setur ramma um skim-
un aðildarríkjanna á
beinni erlendri fjárfest-
ingu á grundvelli ör-
yggis og allsherjarreglu. Það er þó
hlutverk hvers og eins aðildarríkis að
innleiða skimunaraðferð í sínu ríki.
Með reglugerðinni er komið á fót
samstarfsaðferðum milli aðildarríkj-
anna og framkvæmdastjórnarinnar
að því er varðar skimun sem gæti
haft áhrif á öryggi eða allsherjar-
reglu. Reglugerðin mun taka gildi
þann 11. október nk. og verða aðild-
arríki ESB að semja löggjöf um
skimun erlendra fjárfestinga innan
ramma reglugerðarinnar fyrir þann
tíma.
Hingað til hefur skimunarreglu-
gerðin aðallega verið nefnd í
tengslum við ógnina við að erlendir
aðilar eignist evrópskar atvinnu-
greinar í veitugeiranum og á sviði
tækni, t.d. vélfærafræði, netöryggis
og gervigreindar, en nú hefur CO-
VID-19-heimsfaraldurinn einnig
beint athyglinni að mikilvægum inn-
viðum heilbrigðisþjónustu og fram-
boði á mikilvægum vörum í þeim
geira.
Rétt er að benda á að umrædd
gerð hefur ekki lagagildi á Íslandi.
En ætla má að hún
verði tekin til skoðunar
hjá EES/EFTA-
ríkjunum á grundvelli
XXI. viðauka EES-
samningsins. Í fram-
haldinu yrði hún lögð
fyrir sameiginlegu
EES-nefndina sem tek-
ur ákvörðun um hvort
taka eigi gerðina upp í
EES-samninginn. Eftir
að tilskipunin hefur
verið tekin upp í EES-
samninginn ber að inn-
leiða hana í landsrétt,
sbr. 7. gr. EES-samningsins.
Leiðbeiningar í ljósi COVID-19
COVID-19-faraldurinn og nið-
ursveifla í efnahagslífinu hefur aukið
meðvitund aðildarríkja ESB varð-
andi fjárfestingar í heilbrigðisgeir-
anum. Með hliðsjón af þessu birti
framkvæmdastjórn ESB í mars sl.
leiðbeiningar um skimun á beinni er-
lendri fjárfestingu með sérstaka
áherslu á heilbrigðisgeirann.
Leiðbeiningar framkvæmda-
stjórnarinnar hafa það markmið að
tryggja sameiginlega nálgun ESB
varðandi erlenda fjárfestingu á tím-
um COVID-19-faraldursins. Mark-
mið leiðbeininganna er að gæta að
hagsmunum fyrirtækja innan ESB
og mikilvægra eigna á ýmsum svið-
um í heilbrigðisgeiranum; s.s. varð-
andi læknisfræðilegar rannsóknir,
líftækni og innviði, en á sama tíma að
grafa ekki undan almennu víðsýni
ESB fyrir erlendum fjárfestingum.
Í leiðbeiningunum leggur fram-
kvæmdastjórnin því áherslu á að að-
ildarríkin beiti öllum tiltækum laga-
legum ráðstöfunum til að koma í veg
fyrir að eignir og tækni sem skipta
máli fyrir lýðheilsu verði yfirtekin
með erlendri fjárfestingu.
Þegar þetta er skrifað eru 15 að-
ildarríki ESB með skimunarkerfi
fyrir beinar erlendar fjárfestingar
sem miða að því að bregðast á áhrifa-
ríkan hátt við beinum erlendum fjár-
festingum. Önnur aðildarríki, þar á
meðal Danmörk, eru annaðhvort í
því ferli að innleiða eða útfæra nánar
skimunarkerfi sín. Utan ESB tóku
nýlega gildi innlendar skim-
unarreglur í Ástralíu þannig að nú
verði að skima allar erlendar fjár-
festingar – sama hversu lítill hluti
fyrirtækisins er keyptur og óháð til-
gangi eða tegund viðskipta. Lög-
gjöfin er því afar takmarkandi og
þýðir að héðan í frá eru allar beinar
erlendar fjárfestingar í áströlskum
fyrirtækjum háðar leyfi.
Staða Íslands
Eins og fyrr segir ber að hafa í
huga að umræddar reglur hafa ekki
verið teknar upp í EES-samninginn.
Verður þó að telja að Ísland sé al-
mennt opið fyrir erlendum fjárfest-
ingum að frátöldum takmörkunum í
lögum nr. 34/1991 um fjárfestingu
erlendra aðila í atvinnurekstri. Á Ís-
landi er ekki formlegt skimunarkerfi
hvað varðar beinar erlendar fjárfest-
ingar.
Áhugavert verður að fylgjast með
viðhorfi íslensku ríkisstjórnarinnar
til þess að koma á fót formlegri skim-
un á beinum erlendum fjárfest-
ingum.
Beinar erlendar fjárfestingar
innan ESB og staða Íslands
Eftir Diljá
Helgadóttur » COVID-19-
faraldurinn og
niðursveifla í efnahags-
lífinu hefur aukið með-
vitund aðildarríkja ESB
varðandi beinar erlend-
ar fjárfestingar.
Diljá
Helgadóttir
Höfundur er lögfræðingur, LL.M.,
með framhaldsmenntun í alþjóðlegum
viðskiptarétti frá Duke-háskóla í
Bandaríkjunum.
Vantar þig pípara?
FINNA.is