Morgunblaðið - 26.09.2020, Blaðsíða 51

TÓNLIST
Arnar Eggert Thoroddsen
arnareggert@arnareggert.is
Þetta er þriðja sólóplata Gyðu og sú
þriðja sem ég fæ að rýna í á þessum
vettvangi. Í ítarlegu viðtali við blað
þetta (27. ágúst) segir Gyða: „Þessi
plata er óður til samstarfs … Ég
væri ekki það sem ég er án fólksins í
kringum mig. Allir þeir sem ég vinn
með á plötunni hafa verið í lífi mínu í
um 20 ár og hafa haft stór áhrif á
sköpun mína.“ Fólkið sem um ræðir
eru þau Ólöf Arnalds, Daníel Bjarna-
son, Úlfur Hansson, Jónsi, María
Huld Markan
Sigfúsdóttir,
Kjartan Sveins-
son, Skúli Sverr-
isson og Anna
Þorvaldsdóttir.
Átta tónskáld og
átta lög/verk sem
spanna um 40 mínútur. Allt fólk sem
tengist Gyðu en er líka með marg-
víslegar innbyrðis tengingar.
Tvær plötur Gyðu til þessa hafa
verið mikilfenglegar og ekkert
minna. Stórkostleg verk sem hafa
komið henni á kortið og það verð-
skuldað en fyrir það seinna var hún
sæmd tónlistarverðlaunum Norður-
landaráðs. Epicycle (2016/2017) inni-
hélt verk sem spönnuðu 2000 ára
sögu skrifaðrar tónlistar og útkoman
hreinasta snilld. „Einhver óræður
galdur í gangi sem hefur sig upp fyr-
ir sjálfa tónlistina og hittir mann
þráðbeint í hjartastað,“ sagði ég á
sínum tíma. Gyða fylgdi henni eftir
með frumsömdu verki, Evolution
(2018): „Flæðið er, líkt og á Epicycle,
draumkennt og óheft, líkt og tónlist-
in sé samin og flutt í einhverjum
handanheimi.“ Já, ég var kjaftstopp
þegar ég heyrði þessi verk á sínum
tíma og er það í raun enn. Þau hafa
ekki misst agnarögn af mætti sínum,
eða eins og ég sagði um Epicycle:
„Stemningin er óútskýranleg í raun,
en maður finnur svo vel fyrir áhrif-
unum, hvernig tónlistin talar til
hjartans og fær líkamann til að
skjálfa. Einstaklega heilsteypt plata,
Að ná andanum …
Morgunblaðið/Eggert
Flytjandinn Gyða Valtýsdóttir ljær átta nýjum íslenskum tónverkum líf á Epicycle II.
líður áfram eins og fallegur draum-
ur.“
Epicycle II hefst með „Unfold“,
sex mínútna verki eftir Skúla
Sverrisson. Þekki maður listamenn-
ina verður maður strax var við
fingraförin og það er mikill „Skúli“
yfir hér. Skúli skrifar alltaf svo fal-
lega, dregur mann inn í seiðandi
heim og í útsetningu Gyðu og hans er
ekki að spyrja að leikslokum. Frá-
bært verk! „Safe to Love“ er eftir
Ólöfu Arnalds en hún semur líka
texta. Meira „lag“ en upphafs-
stemman en líka mjög Ólafarlegt.
Blíð melódía sem snertir mann. Gyða
syngur og sellóið er marglaga og
áhrifaríkt eftir því. „Mikros“ er stutt
verk eftir Önnu Þorvalds en þeim
mun öflugra. Maður skilur vel af
hverju Anna er í hávegum höfð.
Þessi dýpt í tónlistinni hennar – hyl-
dýpi eiginlega – er svo tilfinnanleg
og máttug og þetta stefnumót Önnu
og Gyðu með því best lukkaða hér.
Magnað. Úlfur Hansson og Gyða
semja „Morphogenesis“ saman,
dökkleitt og kvikmyndalegt enda alls
kyns hljóðgervlar í heimsókn í þetta
sinnið. Rökkurstemmur sem skríða
upp eftir bakinu. „Liquidity“ er sam-
ið af Gyðu og Kjartani Sveinssyni.
Rómantískt nánast og flúrað enda
heil hljómsveit mætt, trommur, gít-
arar og þess háttar. „Air to Breathe“
er eftir Daníel Bjarnason og það má
finna á plötu hans Processions
(2010). Sterkt lag og Gyða bendir
réttilega á í nefndu viðtali að sú stað-
reynd að hún og Daníel hafi verið par
í sex ár spili inn í flutninginn og túlk-
unina. „Evol Lamina“ er samstarfs-
verkefni Gyðu og Jónsa og eins og er
mitt uppáhald. Sérkennilegasta
smíðin og sú frumlegasta en það er
eitthvað við þetta sem fer alla leið og
það með glans. „Octo“ eftir Maríu
Huld Markan Sigfúsdóttur (í sam-
starfi við Gyðu) slúttar plötunni,
hægt og nokk dramatískt kveðjustef
sem býr yfir ókennilegum ógnum
sem er ýjað að út í gegn.
Þrátt fyrir alla þessa ólíku höf-
unda er sterkur þráður út í gegn.
Gyðuhljómur. Hún, eðlilega, bindur
þetta allt saman. Það er húm yfir
mestallan tímann, en glettur á stöku
stað líka (Kjartan, Ólöf). En fyrst og
fremst finnur maður fyrir þessum
óútskýranlega galdri sem þessi ótrú-
lega tónlistarkona býr svo ríkulega
yfir.
» Tvær plötur Gyðutil þess hafa verið
mikilfenglegar og ekk-
ert minna. Stórkostleg
verk sem hafa komið
henni á kortið og það
verðskuldað en fyrir þá
seinni var hún sæmd
tónlistarverðlaunum
Norðurlandaráðs.
Nú verður rýnt í plötuna Epicycle II sem Gyða Valtýsdóttir sendi frá sér í ágústlok. Á henni flytur hún
verk eftir átta íslensk tónskáld sem öll eiga það sammerkt að tengjast henni á einn eða annan hátt.
MENNING 51
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. SEPTEMBER 2020
Sýningin Lalli og töframaðurinn
verður frumsýnd í Tjarnarbíói í
dag, laugardag, kl. 15. Um er að
ræða fræðandi og skemmtilega fjöl-
skyldusýningu sem er sögð veita
„einstaka innsýn í leyndarmál og
töfra leikhússins“.
Lalli töframaður, Lárus Blöndal
Guðjónsson, er þekktur og vinsæll
fjölskylduskemmtikraftur og tón-
listarmaður. Hér mætir hann, eins
og segir í tilkynningu, „með glæ-
nýja fjölskyldusýningu sem ætlað
er að veita ungum sem öldnum ein-
staka innsýn í undirbúning töfra-
sýningar og hina einu sönnu töfra
leikhússins“.
Töframaður Lalli veitir innsýn í töfra-
sýningar og líka í töfra leikhússins.
Lalli töframaður
sýnir í Tjarnarbíói
Fyrsta hljóm-
sveitar-akademía
Sinfóníuhljóm-
sveitar Íslands
fer fram í Eld-
borgarsal Hörpu
í dag, laugardag,
frá kl. 12.30 til
15.30 og verður
unnið með fjórðu
sinfóníu Beet-
hovens. Akademían er nýjung í tón-
listarnámi ungmenna þar sem ungt
tónlistarfólk fær tækifæri til þess
að spreyta sig á stjórnendapallinum
undir handleiðslu Evu Ollikainen
aðalstjórnanda og Bjarna Frímanns
Bjarnasonar, staðarhljómsveitar-
stjóra SÍ. Aðgangur er ókeypis og
allir velkomnir en gestir verða að
sækja aðgöngumiða á vef hljóm-
sveitarinnar eða í miðasölu Hörpu.
Fyrsta hljómsveit-
ar-akademía SÍ
Eva Ollikainen