Morgunblaðið - 26.11.2020, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. NÓVEMBER 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Frakkar hafaákveðið aðláta slag
standa og leggja
þriggja prósenta
„stafrænan skatt“
á netfyrirtæki. Er
skattinum einkum
beint gegn netrisunum Google,
Amazon og Facebook. Frakkar
hugðust hefja þessa skattlagn-
ingu í fyrra, en hættu við þegar
Bandaríkjamenn brugðust við
með því að hóta 25% refsitoll-
um á franskar vörur.
Skattinum var frestað með
vísan til alþjóðlegra samninga-
viðræðna. Þær viðræður hafa
hins vegar engu skilað og
ákvörðun Bandaríkjamanna
um að setja viðræðurnar á ís í
sumar vegna kórónuveirunnar
hefur augsýnilega orðið til þess
að Frakkar ákváðu að bíða ekki
lengur.
Samkvæmt fréttum leggst
skatturinn á um 30 fyrirtæki,
sem velta meira en 750 millj-
ónum evra í allt og minnst 25
milljónum evra í Frakklandi.
Þurfa þau meðal annars að
greiða skatt af auglýsingum á
netinu.
Umsvif fyrirtækjanna Face-
book og Google á auglýs-
ingamarkaði hafa haft gríðar-
leg áhrif og nánast þurrkað
upp tekjur fjölmiðla víða um
heim. Þetta hefur verið harð-
lega gagnrýnt á þeirri for-
sendu að auglýsingatekjur ris-
anna byggist meðal annars á
efni fjölmiðla án
þess að nokkrar
greiðslur komi í
staðinn.
Fjölmiðlar á Ís-
landi hafa ekki far-
ið varhluta af þess-
ari þróun og hún
skekkir verulega samkeppn-
isstöðuna. Það hefur verið
kyndugt að horfa upp á opin-
ber fyrirtæki og stofnanir aug-
lýsa hjá netfyrirtækjum, sem
ekki þurfa að borga skatt, um
leið og skattur er lagður á inn-
lenda miðla fyrir sömu þjón-
ustu.
Steininn tekur þó úr þegar
ráðamenn rökstyðja það að
borga fyrir birtingu auglýsinga
hjá netrisunum frekar en inn-
lendum keppinautum þeirra
með því að það sé skiljanlegt
því að það sé ódýrara. Ein
ástæðan fyrir því að það er
ódýrara er einmitt sú að þau
sleppa við að borga skattinn,
sem yfirvöld leggja á innlendu
miðlana.
Ástralar hafa reynt að leggja
til atlögu við netrisana og það
verður áhugavert að sjá hvern-
ig tilraun Frakka mun ganga.
Hlutverk stjórnvalda er að sjá
til þess að allir sitji við sama
borð. Það á líka við um sam-
keppni á auglýsingamarkaði
milli íslenskra fjölmiðla og er-
lendra risafyrirtækja. Hægt
væri að þurrka út skattaforgjöf
erlendu risanna með einu
pennastriki.
Frakkar leggja á
„stafrænan skatt“
þrátt fyrir hótanir
Bandaríkjamanna
um refsitolla}
Forgjöf netrisanna
Þessi klisja erþekkt hér:
„Við þurfum að
ganga í ESB og ná
að borðinu til að fá
sömu áhrif og hin-
ir.“ Þeir sem rök-
styðja svo kröfu um
fullveldisafsal þjóðar sinnar
tala gegn betri vitund. Ella
væru þeir bjálfar. Það er minna
en ekkert gert með afstöðu
smáþjóða innan ESB. Og á með-
al „smáþjóðanna“ sem lítt er
hlustað á eru nú þjóðir sem Ís-
lendingar horfðu löngum upp
til.
Bretland er mesta herveldið
innan ESB, annað af tveimur
ríkjum þess með neitunarvald
hjá SÞ, efnahagslegt þungavigt-
arríki og ein helsta miðstöð al-
þjóðlegra viðskipta. En vildi
samt út. Af hverju? Vegna þess
að ESB þrengdi sífellt meir að
fullveldi Bretlands! Það tók ára-
tuga baráttu að komast út. For-
dæmi Breta er að opna augu
margra á meginlandinu.
Ábyrgðarlausu valdafíklarnir
í Brussel tukta því smáþjóð-
irnar til, eins og frásagnir um
Pólland og Ungverjaland eru
dapurleg dæmi um. Þau ríki eru
sökuð um að brjóta
„gildi ESB“ hver
sem þau kunna að
vera. Nú í vikunni
benti hollenskur
ESB-þingmaður,
Jan Eppink, á
hræsnina þegar
ESB þættist ekkert sjá eða
heyra hvenær sem Frakkland
gengi harkalega gegn „þessum
sameiginlegu gildum“ þegar
lögregla og óeirðahersveitir
gengu mánuðum saman og
hlífðarlaust gegn þeim sem
mótmæltu efnahagsstefnu Mac-
rons, forseta Frakklands. Á
meðan væri vöndurinn látinn
dynja og það opinberlega á bök-
um Póllands og Ungverjalands.
Markmiðin væru ekki sögð op-
inberlega enda óþarft svo al-
þekkt eru þau. Tilgangurinn er
að skipta um stjórnvöld í þess-
um löndum. Glæpur þeirra er
sagður sá að kyngja ekki þegj-
andi svokölluðum hjálparsjóði
vegna kórónuveiru, sem hleður
skuldum á ríkin. Smáríkin eru
með þjósti sökuð um að brjóta
„anda evrópulaga“ en ekki er
andað á sveitir Macrons sem
lætur lúskra á frönskum laun-
þegum mánuðum saman.
ESB-þingið er
áhrifalítil skraf-
samkoma. En samt
kveinkuðu sumir sér
þar í liðinni viku}
Láta lúskra á sér
S
ætur ilmurinn af piparkökum, randa-
línum og smákökum er alltumlykj-
andi, enda jólin á næsta leiti. Ást Ís-
lendinga á sætum kökum og brauði
er þó ekki bundin við eina árstíð og
fátt er betra en að vakna snemma um helgar til
að skjótast í bakarí fyrir fjölskylduna. Bera fram
nýbakað brauð, álegg og jafnvel leyfa börnunum
að sökkva sér í kleinuhring eða volgan snúð.
Bakaraiðn á sér langa sögu hér á landi. Árið
1834 stóð kaupmaðurinn Peter C. Knudtson fyr-
ir byggingu húsa á Torfunni svokölluðu, þar sem
eitt húsanna var búið bakaraofni. Þangað réðst
til starfa erlendi bakarameistarinn Tönnies
Daniel Bernhöft og Berhöfts-bakarí varð til.
Framan af voru einungis bakaðar nokkrar teg-
undir af brauði, svo sem rúgbrauð, franskbrauð,
súr- og landbrauð, en smám saman jókst úrvalið
og þótti fjölbreytt um aldamótin 1900. Þar með var grunn-
urinn lagður að bakarísmenningu sem er löngu rótgróin í
samfélaginu. Formlegt nám í bakaraiðn hófst í Iðnskól-
anum í Reykjavík árið 1964 og greina mátti mikla ánægju
yfir því að stórt baráttumál bakarastéttarinnar væri í höfn!
Enn má merkja mikla ánægju með íslensk bakarí, en
ánægjan nær einnig til annarra iðngreina. Við erum stolt af
fagmennsku þeirra sem lært hafa sína iðn í íslenskum skól-
um og loksins er okkur að takast að ryðja úr vegi kerf-
islægum hindrunum í starfsmenntakerfinu – nokkuð sem
lengi hefur verið rætt, án sýnilegs árangurs fyrr en nú.
Kerfisbreytingunum er ætlað að jafna stöðu iðnnáms og
bóknáms, fjölga þeim sem mennta sig í takt við
eigin áhuga, auka veg og virðingu iðngreina og
uppfylla betur þarfir samfélagsins. Þetta er mín
menntahugsjón.
Stefnt er að því að frá og með næsta skólaári
fái iðnmenntaðir sem vilja aðgang að háskólum,
rétt eins og bókmenntaðir framhalds-
skólanemar. Í því felst bæði sjálfsögð og eðlileg
grundvallarbreyting. Önnur slík felst í nýrri að-
ferðafræði við vinnustaðanám iðn- og starfs-
nema en framvegis mun skólakerfið tryggja
námslok nemenda, sem ráðast ekki af að-
stæðum nema til að komast á starfssamning.
Reglugerð í þessa veru verður gefin út á næstu
dögum, en þetta er líklega stærsta breytingin
sem orðið hefur á starfsmenntakerfinu í ára-
tugi. Auknum fjármunum hefur verið veitt til
tækjakaupa og til að bæta kennsluaðstæður í
starfsmenntaskólum. Við höfum ráðist í kynningarátak með
hagaðilum til að vekja athygli á starfs- og tækninámi, skóla-
húsnæði verið stækkað og undirbúningur að nýjum Tækni-
skóla er hafinn.
Samhliða hefur ásókn í starfsnám aukist gríðarlega og nú
komast færri að en vilja. Einhverjir kalla það lúxusvanda,
en minn ásetningur er að tryggja öllum nám við hæfi, bæði
hárgreiðslumönnum og smíðakonum. Með fjölbreytta
menntun og ólíka færni byggjum við upp samfélag framtíð-
arinnar.
Lilja Dögg
Alfreðsdóttir
Pistill
Íslenska iðnbyltingin
Höfundur er mennta- og menningarmálaráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Ekki sér fyrir endann á ára-löngum deilum milli þjóð-kirkjunnar og ríkis-valdsins um sóknargjöld.
Forsvarsmenn kirkjunnar halda því
fram að sóknargjöldin hafi verið skert
á hverju ári, allt frá því að sá niður-
skurður hófst í kjölfar bankahrunsins
árið 2009, og nú sé enn á ný fyrir-
hugað að skerða sóknargjöldin í
tengslum við fjárlagagerð næsta árs.
Þetta verði að leiðrétta.
Fjármálaráðuneytið er á annarri
skoðun og segir að framlög til sókn-
argjalda hafi hækkað meira á síðustu
árum en viðmiðunarforsendur fjár-
laga gera ráð fyrir.
Lagt er til í fjárlagagerðinni að
sóknargjald til þjóðkirkjusafnaða og
skráðra trúfélaga á næsta ári verði
980 kr. á mánuði. Í umsögn biskups
Íslands fyrir hönd kirkjuráðs til efna-
hags- og viðskiptanefndar Alþingis er
gagnrýnt að skerða eigi sóknargjöldin
þrettánda árið í röð og tekjur trú-
félaga og safnaða verði 54% af því sem
þau ættu að vera. Sóknargjöldin ættu
með réttu að vera 1.815 kr. ef lögum
væri framfylgt. „Söfnuðir landsins
hafa þurft og munu nú þurfa að
skerða þjónustu sína enn frekar,“ seg-
ir þar.
Skil á félagsgjöldum?
Ráðuneytið hefur nú svarað
þessu á minnisblaði til þingnefnd-
arinnar þar sem farið er í ítarlegu máli
yfir þróun sóknargjaldanna. Fram-
lögin verði rúmir 2,7 milljarðar á
næsta ári og hafi verið aukin um 429
milljónir að raunvirði frá árinu 2012,
sem sé 19% raunaukning.
Talsmenn kirkjunnar hafa aldrei
fallist á að líta beri á sóknargjöldin
sem framlag ríkisins heldur séu þau
skil á innheimtum félagsgjöldum, sem
eigi að hækka árlega í samræmi við
breytingar á meðaltekjuskattsstofni
einstaklinga. Ráðuneytið bendir hins
vegar m.a. á að skv. lögum um sókn-
argjöld eigi ríkið að greiða mán-
aðarlegt framlag til safnaða og
skráðra trúfélaga miðað við tiltekið
einingarverð fyrir hvern einstakling
16 ára og eldri. Greiðslurnar byggist á
fjölda einstaklinga í trúfélögum.
Framlögin séu greidd úr ríkissjóði af
almennu skattfé óháð innheimtu
tekjuskatts og óháð því að talsverður
hluti framteljenda greiði engan tekju-
skatt.
Viðurkennt er á minnisblaði
ráðuneytisins að gripið hafi verið til
aðhaldsaðgerða í kjölfar hruns banka-
kerfisins og dregið umtalsvert úr
framlögum til trúfélaga en þetta hafi
stjórnvöld afráðið m.a. í ljósi þess að
framlög til trúfélaga hafi hækkað
miklu meira en framlög til flestra al-
mennra ríkisstofnana áratuginn á
undan. Á árunum 2015 og 2016 hafi
svo verið veitt varanleg viðbótar-
framlög til sóknargjalda og í fyrra
veittar 150 millj. kr. aukalega í sókn-
argjöld samhliða breytingum á starf-
semi þjóðkirkjunar í tengslum við
samning ríkisins og þjóðkirkjunnar
sem gerður var í fyrra.
Ráðuneytið víkur einnig að fækk-
un meðlima þjóðkirkjunnar og segir
63% Íslendinga nú skráð í þjóðkirkj-
una en hafi verið 80% árið 2008 og
90% árið 1998. „Þeim sem eru í þjóð-
kirkjunni og teljast greiðendur sókn-
argjalda (einstaklingar 16 ára og eldri
áður en gjaldár hefst) hefur fækkað á
liðnum áratug. Árið 1998 voru greið-
endur 182 þús. en fjöldi greiðenda
náði hámarki árið 2009 þegar þeir
voru 196 þús. Síðan þá hefur greið-
endum sóknargjalda í þjóðkirkjunni í
heild fækkað um 11 þúsund og eru 185
þús. árið 2020. Á þessu sama tímabili
hefur heildarfjöldi greiðenda sóknar-
gjalda aukist um sjö þús. og Íslend-
ingum fjölgað um 45 þús.“
Togstreita um sókn-
argjöld heldur áfram
Morgunblaðið/Kristinn
Hallgrímskirkja Talsmenn sóknanna segja starfið aldrei mikilvægara en
nú. Þegar kvíði og áhyggjur liggi þungt á fólki geti það leitað til kirkjunnar.
Fjármálaráðuneytið rekur á
minnisblaði framlög vegna
sóknargjalda allra trúfélaga á
umliðnum áratugum og segir
þau hafa aukist verulega frá því
að núgildandi lög voru sett 1987
eða um 106% á föstu verðlagi
1988 til 2008.
„Þá má nefna að á föstu verð-
lagi námu heildarframlög vegna
trúfélaga 84 milljörðum kr. frá
árinu 1988 til ársins 2014. Á til-
teknum hluta þessa tímabils
þurftu stjórnvöld að standa fyr-
ir miklu útgjaldaaðhaldi og
lækkun framlaga til ríkisstofn-
ana til að draga úr eða varna
halla á ríkisrekstrinum, einkum
vegna efnahagssamdráttar í
upphafi níunda áratugar síð-
ustu aldar og síðan í nokkru
minni mæli árin 2002 og 2003.
Þessi aukning framlaga til trú-
félaga varð því umtalsvert meiri
en átti almennt við um önnur
rekstrarframlög til stjórnsýslu-
stofnana ríkisins,“ segir þar.
84 milljarðar
á 26 árum
FRAMLÖG TIL TRÚFÉLAGA