Morgunblaðið - 26.11.2020, Blaðsíða 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. NÓVEMBER 2020
Smiðjuvegi 34 • gul gata Kópavogi • biljofur@biljofur.is
Bíljöfur – Varahlutir Smiðjuvegi 72
Viðgerðir // Bilanagreining // Varahlutir // Smurþjónusta
544 5151
tímapantanir
Rótgróið fyrirtæki, starfrækt frá 1992
Þjónustuaðilar IB Selfossi
Getum sótt og skilað bílum á höfuðborgarsvæðinu
Sérhæfð þjónusta fyrir
Allar almennar BÍLAVIÐGERÐIR
Það hefur aldrei ver-
ið mikilvægara en nú á
tímum Covid-19 að
vekja athygli á þeirri
staðreynd að ofbeldi
gegn konum hefur auk-
ist í heiminum. Dagana
25. nóvember til 10.
desember munu Al-
þjóðasamtök Sorop-
timista, ásamt fjölda
annarra félagasam-
taka, standa fyrir sex-
tán daga átaki á heimsvísu sem
nefnist „Orange the world“. Mark-
miðið er að vekja athygli á ofbeldi
gegn konum undir heitinu „Roða-
gyllum heiminn“. Þessi litur táknar
bjartari framtíð án ofbeldis.
Í ár beinist sextán daga átakið að
áhrifum Covid-19 á kynbundið of-
beldi. Í kjölfar faraldursins hefur of-
beldi gegn konum og stúlkum aukist
mikið. Það er einkum heimilisofbeldi
sem hefur aukist hér á landi og ann-
ars staðar í heiminum. Efnahags- og
félagslegar afleiðingar Covid-19 fela
m.a. í sér félagslega einangrun hjá
fólki og eykur áhyggjur þess af
heilsu, öryggi og fjárhagslegri af-
komu.
Þær aðstæður sem hafa skapast
vegna Covid-19 eiga þátt í að auka
kynjamisrétti sem kemur m.a. fram í
minna fjárhagslegu sjálfstæði
kvenna. Rannsóknir hafa leitt í ljós
að konur axla nú mun meiri ábyrgð í
sambandi við heimilisstörf og
umönnun barna sem getur leitt til
þess að þær þurfa að hætta að vinna
eða minnka vinnuhlutfall sitt. Það
leiðir til að valdaójafnvægi eykst í
samböndum, sem bitnar á konum,
þær einangrast á heimilinu með ger-
andanum og hafa því oft ekki aðgang
að þeim úrræðum sem eru í boði fyr-
ir konur. Þetta eru kjöraðstæður
fyrir drottnun og ofbeldi fyrir lukt-
um dyrum.
Sameinuðu þjóðirnar hafa hvatt
ríkisstjórnir heims til að gera að-
gerðir gegn kynbundnu ofbeldi að
lykilatriði í viðbragðsáætlunum sín-
um gegn kóvíd-19. Þar er lögð
áhersla á að stjórnvöld setji fjár-
mögnun verkefna í forgang sem feli í
sér nauðsynlega þjónustu við þol-
endur heimilisofbeldis. Þá er mikil-
vægt að þau komi fram með yfirlýs-
ingu þess efnis að heimilisofbeldi
verði ekki liðið og einn-
ig aðgerðir til að breyta
viðhorfi fólks. Það er
einnig lögð áhersla á að
stjórnvöld bregðist við
kynbundnu ofbeldi með
því að tryggja þjónustu
við þolendur, sæki ger-
endur til saka og standi
að söfnun upplýsinga
um kynbundið ofbeldi
sem hægt er að nota til
að bæta þjónustu og
úrræði við þolendur.
António Guterres,
aðalframkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna, hefur sagt að
ofbeldi gegn konum sé hindrun í
vegi jafnréttis, friðar og þróunar.
Ofbeldi gegn konum er „heimsfar-
aldur“ að hans mati. „Þetta er sið-
ferðileg árás á allar konur og stúlk-
ur, smánarblettur á öllum
samfélögum heims og umtalsverður
þrándur í götu réttlátrar og sjálf-
bærrar þróunar í þágu allra. Í eðli
sínu er ofbeldi gegn konum djúp-
stætt virðingarleysi og dæmi um að
karlar viðurkenni ekki grundvall-
arjafnrétti og -virðingu kvenna.
Þetta er mál sem snýst um grund-
vallarmannréttindi,“ segir hann.
Konur verða oftar fórnarlömb kyn-
ferðisofbeldis en karlar og því er
sérstaklega farið fram á vernd fyrir
konur og stúlkur og aðstoð við þær á
átakasvæðum og jafnframt eftir að
átökum lýkur í ályktun öryggisráðs
SÞ nr. 1325 um konur, frið og ör-
yggi.
Soroptimistar hér á landi hafa
sent beiðni til utanríkisráðherra Ís-
lands, Guðlaugs Þórs Þórðarsonar,
um að sendiráð Íslands erlendis
verði hvött til að lýsa upp byggingar
sínar meðan á átakinu stendur.
Markmið okkar er að „roðagylla Ís-
land“, og hvetjum við fyrirtæki og
stofnanir til þátttöku með því að lýsa
upp byggingar sínar í appelsínu-
gulum lit. Við hvetjum jafnframt
landsmenn alla til að veita þessum
málaflokki athygli.
Soroptimistar eru alþjóðleg sam-
tök kvenna sem hafa það að mark-
miði að stuðla að jákvæðri heims-
mynd, þar sem samtakamáttur
kvenna nær fram því besta sem völ
er á. Samtökin vinna að bættri stöðu
kvenna, að mannréttindum öllum til
handa sem og jafnrétti, framförum
og friði með alþjóðlegri vináttu og
skilningi að leiðarljósi. Soroptim-
istar stuðla að menntun kvenna og
stúlkna til forystu. Eitt helsta mark-
mið Soroptimista er að liðsinna kon-
um í baráttunni fyrir jafnrétti og
frelsi frá félagslegum, efnahags-
legum og menningarlegum tak-
mörkunum með því að veita fræðslu
og menntun. Soroptimistar móta,
framkvæma og afla fjármagns til
verkefna á hverju ári sem hafa að
markmiði að bæta efnahagslega
stöðu kvenna og fjölga tækifærum
þeirra. Soroptimistar berjast gegn
hvers konar ofbeldi í garð kvenna og
stúlkna. Í næstum heila öld hafa
Soroptimistar unnið sleitulaust að
því að uppræta ofbeldi gegn konum
og stúlkum og tryggja aðkomu
kvenna að friðarumleitunum. Í al-
þjóðasamtökunum eru yfir 80.000 fé-
lagar í 127 löndum. Soroptimistar
eiga ráðgefandi fulltrúa hjá ýmsum
stofnunum Sameinuðu þjóðanna og
eiga einnig ráðgjafaraðild að Efna-
hags- og félagsmálaráði Sameinuðu
þjóðanna (ECOSOC).
Soroptimistasamband Íslands er
hluti af Evrópusambandi Soroptim-
ista. Íslenskir soroptimistar eru um
600 talsins í nítján klúbbum víðs
vegar um land.
Á lokadegi átaksins 10. desember
er alþjóðlegur dagur Soroptimista
og mun forseti Soroptimista á Ís-
landi afhenda styrk til verkefnisins
„Sigurhæða“ sem Soroptimistar á
Suðurlandi standa fyrir. Þetta verk-
efni felur í sér þjónustu við þolendur
kynbundins ofbeldis á Suðurlandi.
Undirbúningur þeirra stendur yfir
og munu þær opna þjónustuna á
nýju ári.
Soroptimistar vilja skora á íslensk
stjórnvöld að senda frá sér skýr
skilaboð um að samfélagið líði ekki
kynbundið ofbeldi. Einnig að komið
verði í veg fyrir og brugðist við kyn-
bundnu ofbeldi samkvæmt tillögum
SÞ. Það að tryggja réttindi og frelsi
kvenna er mikilvægt skref í þá átt að
samfélagið geti unnið úr þeim alvar-
legu aðstæðum sem Covid-19 hefur
skapað.
Roðagyllum heiminn
og Ísland líka
Eftir Guðrúnu Láru
Magnúsdóttur »Markmiðið er aðvekja athygli á of-
beldi gegn konum.
Guðrún Lára
Magnúsdóttir
Höfundur er forseti Soroptimista-
sambands Íslands.
forseti@soroptimist.is
Biðjum fyrir þeim
sem syrgja og sakna
um þessi jól. Guð gefi
að við getum orðið ein-
hverjum slíkum far-
vegur kærleika og frið-
ar, faðmur, öxl og skjól.
Þannig eru jólin
Kynslóðir koma og
kynslóðir fara. Þannig
eru jólin. Þau tengja
okkur í gleði og sorg. Allt snýst um
að gera jólin að tilhlökkunarefni, eft-
irsóknarverð, spennandi og heilög.
Minningarnar lifa. Tengja fortíð
við nútíð og framtíð. Á svo undra-
verðan og undursamlegan hátt sem
þú sást ekki fyrir en mátt upplifa,
njóta og takast á við hverju sinni. Ár
eftir ár.
Jólin taka nefnilega af okkur
myndir. Þau geyma minningar sem
gera okkur að manneskjum. Þau fá
okkur til að finna til og elska út af líf-
inu. Lífinu sem er frels-
ari allra kynslóða, Jes-
ús Kristur, Guðs sonur,
en einnig bróðir okkar
allra, samherji og vinur
í raun. Hann sem fann
til og þjáðist. Lífið
sjálft sem sameinar
okkur í tímans rás og
um eilífð.
Þannig er nefnilega
jólasagan. Hún spann-
ar allt litróf mannlegs
lífs. Gleði, stemningu
og hamingju. Von og
vonbrigði, raunir og ótta við dauð-
ann, já og við lífið. Já, lífið sjálft sem
við seint ætlum að ná að höndla í eig-
in mætti.
Við kunnum að sjá auða stóla um
þessi jól sem áður voru setnir. Við
fyllumst söknuði á heilagri jólanótt
sem færir okkur samt ólýsanlega
kyrrð, þakklæti og nýtt upphaf. Þar
sem reynsla aldanna kemur saman.
Tilfinningar og tár, upplifanir, nýir
tímar, þakklæti í von og náð.
Jesús sagði: „Hver sem tekur ekki
við Guðsríki eins og barn mun aldrei
inn í það komast.“
Látum það eftir okkur að taka við
jólunum eins og börn. Því barnið í
jötunni sem í Betlehem fæddist forð-
um er allt sem þarf til að komast af.
Leyfum því að setjast að í hjörtum
okkar, vaxa þar og dafna og bera
ávöxt. Ávöxt sem varir til eilífs lífs.
Njótum aðventunnar og komandi
jóla í barnslegri eftirvæntingu, þrátt
fyrir allt. Því ljósið sem í heiminn
kom hefur sigrað myrkrið, dauðann
og allt hið illa. Felum okkur honum
og leyfum honum að setjast að í
hjörtum okkar.
Með kærleiks- og friðarkveðju.
– Lifi lífið!
Eftir Sigurbjörn
Þorkelsson » Jólin taka af okkur
myndir. Geyma
minningar sem gera
okkur að manneskjum.
Þau fá okkur til að finna
til og elska út af lífinu
sem frelsar kynslóð-
irnar
Sigurbjörn Þorkelsson
Höfundur er ljóðskáld og rithöfundur
og aðdáandi lífsins.
Andi jólanna
Eigendur og starfs-
fólk ferðaþjónustunnar
í Kerlingarfjöllum
hafa í 20 ár varið þús-
undum vinnustunda
við umhverfis- og nátt-
úruvernd á svæðinu.
Við höfum tínt rusl,
lagt og merkt göngu-
stíga og göngubrýr,
lagfært sár eftir ut-
anvegaakstur og sinnt
fleiri verkefnum í sama dúr. Þetta
gerðum við að eigin frumkvæði og
þóttumst geta verið bærilega stolt
af verkum okkar.
Nú stendur til að stofnanavæða
slík verkefni með því að lögfesta
Þjóðgarðsstofnun, ríkisbákn sem á
að fara með forræði alls miðhálend-
isins. Frumkvæði og forræði þess
sem við höfum brunnið fyrir skal
flytjast suður. Áður var hrópað
„báknið burt!“ á torgum en stefnir í
að hrópað verði „byggjum fleiri og
stærri bákn!“ fyrir komandi alþing-
iskosningar. Eða hvað? Hve langt
og lengi ætla sjálfstæðismenn í rík-
isstjórnarmeirihlutanum að láta
umhverfisráðherra og lið hans
teyma sig í vitleysunni?
Stöldrum nú aðeins við. Þjóð-
garðsstofnun, þessu ríkisbákni í rík-
inu, er ætlað að stjórna umferð og
aðgerðum á allt að 40% flatarmáls
Íslands. Þetta svarar til alls lands
Danmerkur og allra eyja sem heyra
undir Margréti Þórhildi! Það vantar
bara að umhverfisráðherra panti
líka höll handa sér til að planta nið-
ur í væntanlegu þjóðgarðsríki sínu.
Þetta er annars ekkert grín held-
ur grafalvarlegt mál. Hug-
myndafræði yfirvofandi lagasetn-
ingar um Þjóðgarðsstofnun er að
færa sjálfan almannaréttinn á
stórum hluta Íslands á ríkisklafa og
fyrirmyndin er vandræðafyrirbærið
Vatnajökulsþjóðgarður. Mörgum
brá eðlilega í brún þegar aðgengi
að Vonarskarði var skert verulega,
leið sem merkt hefur verið á kort-
um áratugum saman. Sú ráðstöfun
er fráleit og við lestur nýlega birtra
blaðagreina má helst skilja að vit-
leysuna í Vonarskarði megi skrifa á
forsjárhyggjufyrirmæli og tiktúrur
sérlundaðra landvarða Vatnajök-
ulsþjóðgarðs. Hvað kemur næst frá
þessu fólki? Bann við vetrarferðum
á snjó og frosinni jörð?
Rekstur Vatnajökulsþjóðgarðs er
kapítuli út af fyrir sig. Þar hefur
ítrekað verið farið fram úr fjár-
heimildum og Ríkisendurskoðun
kölluð til svo koma megi skikki á
reksturinn.
Ríkinu er margt betur gefið en
að reka einhverja starfsemi og ríkið
á heldur ekki að vasast í rekstri.
Nóg er nú fyrir af fjár-
sveltum stofnunum
ríkisins. Hvernig getur
meirihluti Alþingis
réttlætt að bæta gráu
ofan á svart með nýj-
um stofnanaóskapnaði
sem vel að merkja er
orðinn miklu umfangs-
meiri, valdameiri og
afdrifaríkari, sam-
kvæmt fyrirliggjandi
frumvarpsdrögum, en
talað var um þegar
fyrstu hugmyndir voru
kynntar á sínum tíma. Það hefur
augljóslega verið með ráðum gert
að láta agnið líta sakleysislega út í
upphafi til að fá sem flesta til að
kokgleypa það strax og öngulinn
með.
Nú þegar hafa margar helstu
náttúruperlur á „Danmerk-
urreitnum“ verið friðlýstar, sumar
nýlega en aðrar fyrr. Friðlýsingu í
orði hefur hins vegar ekki verið
fylgt eftir í verki sem hefði auðvitað
verið nærtækara og skynsamlegra
en að rjúka til og friðlýsa í viðbót
þúsundir ferkílómetra lands sem
ekki hefur skráð hátt verndargildi
að því frátöldu að falla undir hug-
takið „ósnortið víðerni“. Um þetta
land hafa íbúar nálægra sveita og
héraða hugsað og hirt um aldir og
gert vel.
Skilaboðin til okkar eru: „Nú
hættið þið þegar svæðið kemst á
forræði ríkisins“! Voru fyrri friðlýs-
ingar í bútum hér og þar eftir allt
saman upptaktur að því sem koma
skyldi? Að sauma saman bútana og
fá klæðið til að ná yfir 40% lands-
ins? Risavaxið bútasaumsverkefni
umhverfisráðherrans leggur grunn
að því að þvinga ferlið áfram og
reisa báknið mikla.
Báknvæðing með skriffinnsku-
klærnar í 101 Reykjavík fjölgar
vissulega opinberum starfsmönnum
og þyngir bagga skattgreiðenda en
slíkt er í þágu annarra en náttúr-
unnar og landsins. Bákn hafa svo
þann eiginleika að þurfa sífellt
meira til að viðhalda sér og dafna á
ríkisjötunni. Tilvera þeirra er og
verður markmið í sjálfu sér. Ætlar
meirihluti Alþingis virkilega að láta
þetta gerast?
Um óþurftarbáknið
Þjóðgarðsstofnun
Eftir Halldór
Kvaran
» Þjóðgarðsstofnun er
ætlað að stjórna á
allt að 40% flatarmáls
Íslands sem svarar til
Danmerkur og allra
eyja sem heyra undir
Margréti Þórhildi!
Halldór Kvaran
Höfundur er áhugamaður um
náttúruvernd.
Allt um sjávarútveg