Morgunblaðið - 08.12.2020, Qupperneq 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 8. DESEMBER 2020
SMÁRALIND
www.skornir.is
Netversl
un
www.sko
rnir.is
Vatnsheldir
Kuldaskór
Innbyggðir
broddar í sóla
Verð 19.995
Stærðir 36 - 47
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Páll Ragnar Karlsson, Ph.D í lækna-
vísindum, var í gær útnefndur „rann-
sóknarmaður ársins“ hjá Dönsku
sykursýkiakademíunni. Hún veitir
árlega tvenn verðlaun þeim sem hafa
náð góðum árangri á sviði sykursýki-
rannsókna. Viðurkenninguna fékk
Páll fyrir rannsóknir á verkjum
sykursjúkra. Hann varð fyrstur í
Danmörku til að beita nýrri aðferð
við töku og grein-
ingu húðsýna sem
geta sagt til um
ástand tauga í
húðinni. Aðferðin
er sögð geta vald-
ið tímamótum.
„Systir pabba
greindist með
MND þegar ég
var ungur dreng-
ur. Það er ólækn-
andi sjúkdómur og fólk deyr oft inn-
an 2-4 ára. Þetta hafði mikil áhrif á
mig og ég ákvað að verða læknir eða
vísindamaður til að finna lækningu.
Ég fór til Árósa í nám vegna þess að
þar fann ég hóp vísindamanna sem
voru að rannsaka MND,“ sagði Páll.
Það er erfitt að fá fé til rannsókna á
jafn fátíðum sjúkdómum og MND og
það átti sinn þátt í að hann hóf að
rannsaka verki sem fylgja sykursýki.
Hann hefur starfað við Dönsku
verkjarannsóknamiðstöðina í Árós-
um frá 2010. Þangað leita sjúklingar
sem þjást af langvinnum verkjum
vegna sykursýki og fleiri sjúkdóma.
Taugabólgur og verkir
„Það má nota húðsýnin til að
greina taugabólgur sem eru algeng-
ur fylgisjúkdómur sykursýki og finn-
ast einnig hjá mörgum öðrum sem
eru með þráláta verki,“ sagði Páll.
Sýnin voru greind í Þýskalandi en
Páll fékk það hlutverk að innleiða
slíka greiningu í Árósum. Ph.D-
ritgerðin hans frá 2013 fjallaði um
verkefnið.
„Við erum með litlar skyntaugar
rétt undir húðinni sem láta okkur
finna fyrir verkjum, snertingu, hita,
kulda og ýmsu öðru sem við skynj-
um. Í sýnunum sést að sjúklingar
með þráláta verki eru með mun færri
virkar skyntaugar í húðinni en aðrir.
Það er ákveðin þversögn í því að þeir
sem finna mikið fyrir verkjum eru
með færri verkjataugar en aðrir,“
sagði Páll. Húðsýnin eru tekin þar
sem fólk finnur fyrir þrálátum verkj-
um. Hjá sykursjúkum er það yfirleitt
í taugum sem eru lengst frá hjart-
anu, þ.e. í fótum og höndum.
Skynjun verkja er mjög einstakl-
ingsbundin en húðsýnin gefa
ákveðna vísbendingu. Páll fann þrjár
mismunandi sameindir utan á skyn-
taugunum sem tengdar eru verkjum.
Hjá sjúklingum með verki er mun
meira af sameindunum en hjá þeim
sem ekki hafa verki. Heilbrigðir eru
með margar skyntaugar og lítið af
verkjasameindum. Þeir sem eru með
taugabólgur en verkjalausir eru með
fáar virkar skyntaugar og lítið af
verkjasameindum en þeir sem þjást
af verkjum eru með fáar taugar en
mikið af verkjasameindum.
Taugabólgur koma fram hjá um
helmingi sykursjúkra og um 30%
þeirra fá þráláta verki sem geta ver-
ið mjög alvarlegir. Taugabólgur geta
verið einkennalausar að öðru leyti en
því að sjúklingurinn missir skynjun,
finnur ekki mun á hita og kulda eða
finnur ekki lengur t.d. fyrir fótunum.
Þeir sem eru með verkina lýsa þeim
eins og þeir gangi á glóðum eða nögl-
um, eða það sé verið að stinga þá
með nálum. Lítið er vitað um hvers
vegna sykursjúkir fá verkina. Þeir
geta komið nokkrum mánuðum eftir
greiningu sykursýki eða eftir marga
áratugi. Páll telur að meðalaldur
þeirra sykursjúku sem eru með-
höndlaðir á Dönsku verkjarann-
sóknamiðstöðinni sé 50-55 ára.
Erfitt getur verið að meðhöndla
verkina og um helmingur sjúklinga
fær ekki nógu góða verkjastillingu,
að sögn Páls. Oft þarf að prófa mörg
lyf áður en finnst meðal sem slær á
verkina – ef það þá gerist. Verið er
að hanna meðferðarrannsókn þar
sem prófa á lyf sem gæti haft áhrif á
eina af þeim verkjasameindum sem
Páll hefur fundið. Vonast er til þess
að það lyf muni slá á verkina.
Miklar rannsóknir á sykursýki
„Framhaldið er að byggja á þeim
niðurstöðum sem við höfum fengið
varðandi auknar sameindir hjá þeim
sem eru með verki og að hefja klín-
íska meðferðarrannsókn,“ segir Páll.
Hann kveðst líta á viðurkenninguna
sem tækifæri til meiri umfjöllunar
um verkina sem geta fylgt syk-
ursýki. Þótt þeir séu einn algengasti
fylgikvilli sykursýki eru þeir samt
það sem einna minnst hefur verið
rannsakað við sjúkdóminn.
Hann segir að Danir standi þjóða
fremst í rannsóknum á sykursýki.
Það má þakka danska lyfjarisanum
Novo Nordisk sem er stærsti fram-
leiðandi heims á insúlíni. Páll segir
að insúlín hafi verið uppgötvað í
Kanada 1921. Dönsku hjónin August
og Marie Krogh, bæði læknar, fóru
til Kanada en Marie var sykursjúk.
Þau fengu uppskrift að insúlíni og
leyfi til að markaðssetja það gegn því
að fyrirtækið mundi styrkja rann-
sóknir á sykursýki. Þetta var upp-
hafið að Novo Nordisk sem nú ræður
yfir einum stærsta vísindarann-
sóknasjóði Danmerkur og veitir háar
fjárhæðir til rannsókna á sykursýki.
Páll hefur notið styrkja þeirra til
sinna rannsókna. Hann segir að
Novo Nordisk hafi m.a. styrkt bygg-
ingu fimm sjúkrahúsa fyrir sykur-
sjúka. Þangað koma allir sykursjúkir
í Danmörku a.m.k. einu sinni á ári í
eftirlit.
Eins og að ganga á glóðum
 Páll Ragnar Karlsson heiðraður sem rannsóknarmaður ársins hjá Dönsku sykursýkiakademíunni
fyrir rannsóknir sínar á verkjum sykursjúkra  Danir eru í fremstu röð í rannsóknum á sykursýki
Landsbankahúsið við Pólgötu á Ísa-
firði er til sölu og var auglýst um
helgina. Til stendur að flytja útibú
bankans í byggingu skammt frá nú-
verandi stað, það er Hafnarstræti 19
þar sem Sparisjóður Vestfirðinga
var áður til húsa. Þar er, samkvæmt
frétt á vef bankans, betri aðstaða og
aðgengi fyrir viðskiptavini og starfs-
fólk, auk þess sem húsnæðið þykir
henta betur en núverandi húsnæði,
miðað við hvernig bankastarfsemi í
dag er háttað.
„Ég vona að um áramót hafi eitt-
hvað gerst í málinu og vonandi verð-
ur komið tilboð þá. Við höfum strax
fengið talsverð viðbrögð við auglýs-
ingunni og það er ljóst að fólk sýnir
málinu áhuga,“ segir Guðmundur Óli
Tryggvason, lögg. fasteignasali hjá
Fasteignasölu Vestfjarða. Húsið
segir hann geta hentað margvíslegri
starfsemi, enda megi ýmsu breyta
innanstokks. Staðsetningin sé líka
góð; byggingin sé miðsvæðis og í
hjarta Ísafjarðarkaupstaðar.
Með kjallara og rishæð er Lands-
bankahúsið á Ísafirði á fjórum hæð-
um, að kjallara og rishæð meðtöld-
um. Grunnflöturinn er um 220 m2 en
alls er húsið um 830 m2. Afgreiðslu-
salur og aðstaða fyrir viðskiptavini
var á 1. hæð en á 2. hæð var m.a. íbúð
fyrir útibússtjóra. Bárður Ísleifsson
er arkitekt hússins en byggt var á
skissum Guðjóns Samúelssonar. Í
stíl er húsið vestra nánast eins og
bygging Landsbankans á Selfossi,
en þó aðeins minna og hlutföllin önn-
ur. Húsið á Selfossi var selt á dög-
unum og starfsemi bankans þar
verður senn flutt í hús sem betur
hæfir, eins og á Ísafirði.
„Falleg og góð hús sem eru vel
staðsett fá alltaf hlutverk sem þeim
hæfir. Þetta verður ekki flókið mál,“
segir Daníel Jakobsson, formaður
bæjarráðs Ísafjarðarbæjar. Hann
telur bæinn ekki hafa þörf fyrir
þessa eign og muni því að óbreyttu
ekki gera í hana tilboð. Þó verði
fylgst með því hvernig málið þróast á
næstunni. sbs@mbl.is
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Ísafjörður Húsið við Pólgötuna set-
ur sterkan svip á allt umhverfi sitt.
Hús í hjarta bæjar
 Landsbankahúsið á Ísafirði komið á
söluskrá  Möguleikarnir miðsvæðis
Páll Ragnar Karlsson vísinda-
maður lauk BSc-gráðu í sam-
eindalíffræði frá Háskóla Ís-
lands 2007, MSc-gráðu í tauga-
líffræði frá háskólanum í
Árósum 2009 og Ph.D. í lækna-
vísindum frá sama skóla 2013.
Hann starfar við Dönsku verkja-
rannsóknamiðstöðina í Árósum
og er dósent við læknadeild Ár-
ósaháskóla. Páll hefur birt tugi
ritrýndra fræðigreina og er boð-
ið að halda fyrirlestra á stærstu
verkja- og sykursýkiráðstefnum
heimsins.
Kona hans er Árún Ósk Guð-
geirsdóttir fataverkfræðingur
og starfar hún á því sviði. Þau
eiga tvær dætur, aðra 14 ára og
hin er að verða 11 ára.
Rannsakar
verki
VÍSINDAMAÐUR
Ljósmynd/Danish Diabetes Academy
Húðsýni Þrálátir verkir þjá suma sem eru með sykursýki. Hægt er að greina ástand skyntauga í húð með töku sýnis.
Páll Ragnar
Karlsson