Börn og menning - 01.04.2013, Blaðsíða 20

Börn og menning
nýjan heim sem liggur annaðhvort samhliða
raunheimi okkar I nútímanum eða algjörlega
fyrir utan mannkynssöguna í gerviheimi
með eigin sögu, reglum og samfélagi. Árið
1989 kemur út fantasían Álagadalurinn eftir
Heiði Baldursdóttur og það er við hæfi að
þessi bók, sem opnaði nýja furðuveröld
íslenskum börnum, kemur út á því ári sem
ný veröld verður til í raunheiminum, við fall
Berlínarmúrsins.
Á tíunda áratugnum flæddu furðu-
sögurnar yfir íslensk börn, bækur eftir
höfunda eins og Kristínu Steinsdóttur, Iðunni
Steinsdóttur, llluga Jökulsson, Aðalstein
Ásberg Sigurðsson og Helga Jónsson. Á
þessari öld má kannski helst til nefna Þorvald
Þorsteinsson, Sigrúnu Eldjárn, Ragnheiði
Gestsdóttur, Kristínu Helgu Gunnarsdóttur
og GunnarTheodór Eggertsson sem höfunda
sem skrifa undir gunnfána fantasíunnar.
Furðusögur slíta barnsskónum
Og nú erum við loksins komin til vits og ára, við
fyrsta kynslóð íslenskra furðusagnalesenda,
við börnin sem ólumst upp við lestur
furðusagna níunda og tíunda áratugarins.
Við lesum enn furðusögur, og við erum farin
að skrifa furðusögur sjálf.
Síðustu þrjú árin hefur verið sannkölluð
furðusagnahátíð hér á íslandi og eru engin
glfuryrði að halda þvl fram að sprenging
hafi orðið I útgáfu furðusagna, fyrir börn
en þó einkum fyrir fullorðna. Fjöldi bóka
hefur komið út sem hægt er að flokka sem
furðusögur og flestar þeirra eru eftir unga
rithöfunda sem eru að stíga fyrstu skrefin á
ritferli sínum.
Haustið 2012 var haldin fyrsta
bókmenntahátíðin helguð furðusögum hér á
landi. Tvö útgáfufyrirtæki hafa verið stofnuð
sem einbeita sér að útgáfu furðusagna:
Bókabeitan, sem gefur út furðusögur fyrir
börn, og Rúnatýr, sem gefur út furðusögur
fyrir fullorðna. Bæði útgáfufyrirtækin
voru stofnuð af ungum rithöfundum sem
hafa einbeitt sér að furðusögunni. Birgitta
Elín Hassell og Marta Hlín Magnadóttir,
forsprakkar Bókabeitunnar, hafa skrifað
fjórar bækur í hrollvekjubókaflokknum
Rökkurhæðir sem ætlaður er stálpuðum
börnum og unglingum og forsprakki
Rúnatýs, Þorsteinn Mar Gunnlaugsson, hefur
skrifað eina fantasíu og tvær hrollvekjur
og þýtt smásagnahefti eftir bandaríska
hrollvekjumeistarann H.P. Lovecraft.3 4
Fantasían hefur að vanda verið vinsælust
meðal þeirra nýju furðusagna sem komið
hafa út síðustu þrjú árin. Nýir höfundar
hafa gefið út sígildar fantasíubækur fyrir
fullorðna, þeir Emil Hjörvar Petersen, Elí
Freysson og Jón Páll Björnsson, en einnig
hafa komið út fantaslur fyrir unglinga eftir
höfunda eins og Ragnheiði Gestsdóttur
og Hildi Knútsdóttur. Og árið 2012 féllu
Islensku barnabókaverðlaunin í skaut Kjartani
Yngva Björnssyni og Snæbirni Brynjarssyni
fyrir fantasíuna HrafnsaugaÁ Hrollvekjan
hefur einnig smokrað sér inn á bókamarkað
landans, en Yrsa Sigurðardóttir hefur nýlega
sent frá sér tvær hryllilegar bækur sem
nutu gífurlegra vinsælda, zombíur námu
land á Fróni í bók eftir Nönnu Árnadóttur, og
Island varð steinrunnið I annarri fantasíubók
Gunnars Theodórs Eggertssonar.5 Einstaka
vísindaskáldsögur hafa jafnvel komið út
síðustu árin, eftir höfunda eins og Helga
Ingólfsson og Davíð Þór Jónsson. (slenski
furðusagnarisinn, tölvuleikjafyrirtækið
CCP, hóf svo útgáfu á bókum sem gerast í
söguheimi sínum, en þar hefur komið út ein
skáldsaga eftir Islending, Hjalta Daníelsson.6
Öld furðusögunnar er gengin í garð og lítur
allt út fyrir að næstu árin og áratugina eigi
furðusagan eftir að þroskast og blómstra hér
á landi. Ef við lítum yfir þær bækur sem hafa
verið að koma út síðustu árin er ekki hægt að
komast hjá því að sjá að byrjendabragur er
á mörgum þeirra, enda eru þær skrifaðar af
rithöfundum sem margir hverjir eru að stíga
sín fyrstu skref á ritvellinum og jafnvel gefa
bækur sínar út sjálfir og ekki undir vandaðri
ritstjórn rótgrónu útgáfufyrirtækjanna hér á
landi. Sumar bækurnar eru afskaplega illa
3 Marta Hlín Magnadóttir og Birgitta Elin Hassel
skrifa bækurnar í hryllingsbókaflokknum Rökkurhæðir
I sameiningu, árið 2011 komu út Rústirnar og
Óttulundur og árið 2012 komu út Ófriður og Kristófer.
Þærfengu Vorvindaviðurkenningu IBBY á Islandi 2012
fyrir framlag sitt til lestrarhvatningar. Eftir Þorstein
Mar Gunnlaugsson hafa komið út smásagnaheftið
Myrkfælni(2011), hrollvekjan Þoka (2012) og fantasían
Vargsöld (2013) sem mun vera fyrsta bók í lengri
bókaflokki.
4 Tvær bækur hafa komið út I fantasíubókaflokknum
Saga eftirlifenda eftir Emil Hjörvar Petersen, Höður og
Baldur(2010) og Heljarþröm (2012). Elí Freysson hefur
einnig gefið út tvær bækur I sínum fantasíubókaflokki,
Meistari hinna blindu (2011) og Ógnarmáni (2012).
Jón Páll Björnsson hefur skrifað eina fantasíu, Fimm
þjófar (2011). Gegnum glervegginn (2011) er ekki
fyrsta fantaslubók Ragnheiðar Gestsdóttir, en hún
fékk Norrænu barnabókaverðlaunin fyrir fantasluna
Sverðberann (2004). Spádómurinn (2012) er fyrsta
barnabók Hildar Knútsdóttur og önnur skáldsaga
hennar. Hrafnsauga (2012) er fyrsta skáldsaga Kjartans
Yngva Björnssonar og Snæbjarnar Brynjarssonar.
5 Yrsa Sigurðardóttir hefur skrifað tvær hrollvekjur
sem nýta sér bæði þjóðsagnaarfinn og erlend
hrollvekjuminni, Ég man þig (2010) og Kuldi (2012).
Zombie lceland (2011) eftir Nönnu Árnadóttur er skrifuð
á ensku. Gunnar Theodór Eggertsson sendi frá sér
Steinskripin (2012), sjálfstætt framhald Steindýranna
(2008) sem hlaut Islensku barnabókaverðlaunin.
6 Runukrossar (2010) eftir Helga Ingólfsson er furðuleg
framtíðarsaga sem gerist á múslímsku (slandi. Orrustan
um Fold (2012) eftir Davíð Þór Jónsson gerist I fjarlaegu
sólkerfi. EVE: The Burning Life (2010) eftir Hjalta
Daníelsson gerist I söguheimi tölvuleiksins EVE Online,
en Hjalti starfar einnig I leikjafyrirtækinu CCP við að
spinna söguþræði innan leikjaheimsins.