Studia Islandica - 01.06.1937, Page 11

9
þegar Jón var staddur í Noregi, þá fertugur að aldri.
Þetta var annað og meira en eiga konunga í ætt sinni
einhvern tíma í forneskju.
All't þetta fór nú saman til að magna stórmennsku-
hug þessa manns, sem sjálfur var mikilmenni að hæfi-
leikum. En það er ef til vill ástæða að minnast þess um
leið, að stórmennskuhugur Jóns er laus við ofsa og of-
metnað; yfir honum er samræmi og göfgi; hryðjuverk
og hrottaskapur kemst þar ekki að, eins og hjá svo
mörgum samtímamönnum hans. Og hversu sem breyt-
ist, þá helzt alltaf eitthvað af þessum menningarbrag
meðal niðja hans. Þeir eiga ekki í deilum sín á milli, og
þeir eru ekki áleitnir við aðra. Um mannúð þeirra má
nefna það dæmi, að eftir lát Orms Breiðbælings gaf Sæ-
mundur „allan arf börnum Orms eptir hann, óskilgetn-
um11.1) Sú var og tilskipun Sæmundar, „at Solveig,
dóttir hans, skyldi taka jafnmikinn arf sem einnhverr
sona hans“.2)
II.
Eftir dauða Jóns Loftssonar er ættin að ytra útliti
í sama blóma og áður. Fyrir henni er Sæmundur Jóns-
son, en við hlið honum Ormur, bróðir hans. Þá er Páll
Jónsson, og varð hann biskup, eftirmaður Þorláks. En
þó að Þorlákur hefði ást á þessum systursyni sínum,
voru þeir ekki líkir; Páll var alveg í stíl hinna gömlu
presthöfðingja; hann var í einu manna kurteisastur og
klerkur góður, lærdómsmaður og listamaður, og um leið
goðorðsmaður, kvæntur og f jögra barna faðir. Frá hon-
um var því ekki von mikillar mótspyrnu gegn vígslu
höfðingja. Þó breytast tímarnir að þessu leyti líka með
Oddaverjum. Sæmundur og Ormur voru báðir djákn-
ar, eins og Jón var og Páll, áður en hann varð biskup;
1) Sturl. I 330.
2) S. st. I 366.