Studia Islandica - 01.06.1937, Side 37

35
kom þá svá, at Orkneyingar stunduðu á ekki annat en
hafa Hákon at höfðingja ok hans afsprengi".1)
Þessi hlýi hugur til Hákonar stingur alveg í stúf við
þann anda, sem kemur fram hjá meistara Roðbert. Og
þegar þess er gætt, að í dýrlingasögum miðalda er vana-
legast, að munurinn á dýrlingnum og fjandmanni hans
eykst eftir því sem tímar líða og fleiri fjalla um skipti
þeirra, og verður annar þá ljóssins barn, hinn myrkr-
anna sonur, — verður að hugsa sér einhver sérstök öfl
að verki. Þau hugsa ég mér þessi: hlutleysi íslenzks
sagnaritara, sem styðst við orkneyskar ættarsagnir og
ættrækni.
Á dögum Páls jarls Hákonarsonar kemur til sögunn-
ar maður, sem er svo fyrirferðarmikill, að Orkn. s. verð-
ur að lokum mestmegnis saga hans. Þessi maður er
Sveinn Ásleifarson. í frásögnum af honum kennir engu
síður greinilegrar samúðar, enda þarf Sveinn þess með,
slíkur ofstopamaður og víkingur. Ég skal nefna sem
dæmi, hve mjög hann þurfti nærgætni við, þegar sagt
var frá síðustu skiptum Sveins og Páls jarls. Þar er
haft eftir Sveini, að Páll hafi beðið hann að fara í
Orkneyjar og segja, að hann væri blindaður og meidd-
ur í munklífi á Skotlandi. „Ok er þetta frásögn Sveins
um þenna atburð. En þat er sögn sumra manna, er verr
samir, at Margrét hafi ráðit til Svein Ásleifarson at
blinda Pál jarl, bróður sinn, ok setja í myrkvastofu, en
síðan réði hon til mann annan at veita honum þar líflát.
En eigi vitum vér, hvárt sannara er“.2) Sigurður Nor-
dal3) hefur sýnt fram á, hve mjög sé farið eftir frásögn
Sveins í sögunni. Hins vegar telur hann, að höfundur
muni ekki hafa séð Svein sjálfan, enda er Sveinn dauð-
ur um 1170, en „paa den anden side kan jeg ikke tænke
mig andet end at forf. personlig maa have kendt Svens
1) Orkn. s., bls. 91, 97 og 122.
2) Orkn. s. 189.
3) Orkn. s. iii—v.
3*