Studia Islandica - 01.06.1937, Page 43

41
Haraldi hilditönn til Hrafns heimska, og hinni, sem lá
til Noregskonunga. Líklega hefur í sögunni aðeins ver-
ið getið hinnar síðari, ef það er rétt, sem Axel Olrik1)
heldur fram, að lok sögunnar megi sjá á Ragnars sona
þætti í Hauksbók, enda er það skiljanlegt; smekklegra
hefur þótt að rekja ættartöluna ekki beint til Odda-
verja, enda ættkvísl Noregskonunga til Jóns Loftsson-
ar þótt veglegri.
Þó að ættræknin eigi sinn mikla þátt í Skjöldunga
sögu, eins og ég hef reynt að færa líkur að, þá má þó
ekki gleyma öðru einkenni hennar, en það er ást á sög-
um um fornkappa og ánægja af að segja þær. Sögu-
ritarinn hefur sjálfsagt haft yndi af sagnaskemmt-
un, án þess að horfa í, hvort sagan var sönn eða ekki.
Hann hefur haft sér til varnar, ef að þessu var fund-
ið, að hann var að skrifa gamlar ættarsagnir og þær
studdust við forn kvæði, og síðan hefur hann látið
gamminn geisa. Mikið skilur hann og höfund Orkneyinga
s., sem hefur átt í ríkum mæli þann gagnrýnisanda, sem
kemur fram í öllum þorra íslenzkra sagnarita um þær
mundir og þó skýrast í ritum Snorra Sturlusonar. 1
Skjöldunga sögu fær ástin á skemmtilegum ævintýra-
kenndum sögnum um fjarlæga atburði útrás, hneigð,
sem alltaf er til, en gagnrýnisandinn hélt niðri um
skeið. Og Skjöldunga saga hefur vafalaust rutt braut
allskonar sögum um víkinga og fornkappa. Nærri henni
stendur hin svokallaða Sæmundar-Edda og Sigurðar
saga, sem menn hafa talið notaða þar og í Snorra-Eddu,
en það er allt miklu meira mál en hér verði um það
fjallað. Síðan koma Völsunga saga og Ragnars saga,
Hervarar saga og síðan hver fornaldarsagan af annari.
Væntanlega er Skjöldunga saga elzt allra þessara rita,
og hún hefur beinlínis verið heimild Ragnars sögu og
síðar Bjarka rímna (eða þeirrar sögu, sem þær styðj-
1) Aarböger 1894, 153 o. áfr.