Studia Islandica - 01.06.1986, Blaðsíða 199

197
mann sinn, en þegar hún minnist alls hins góða, sem í hon-
um býr, ákveður hún að standa við hlið hans hverju sem
fram vindur: „Eg fann, að eg hafði verið veik. Og eg fann,
að eg var að fá heilsuna aftur.“ (11,46) Kærleikurinn sigrar
reiðina og andstyggðina, vitundin um að manngildi
Ásvalds er meira en brestir hans. Rannveigu tekst síðan að
draga mann sinn upp úr „holklakafeni syndarinnar" og
hrinda aðsókn Kaldals. Þau verða gjaldþrota en finna
hvort annað á ný.
Þessi framvinda felur í sér forvitnilega víxlverkan: um
leið og veraldargengi Ásvalds hækkar þá lækkar tilvistar-
gengi hans - og öfugt. Hér er ekki um að ræða ádeilu á
gangvirki auðvaldsþjóðfélagsins, eins og ætla mætti. Höf-
undurinn gagnrýnir aðeins misnotkun auðsins. Ásvaldi
skrikar fótur á hálku af því að hann eltist við peninga pen-
inganna vegna og lætur auðgildið hafa áhrif á manngildi
sitt.
Önnur þrautin: Þau Ásvaldur og Rannveig eru aðeins
komin þriðjung leiðarinnar yfir „hálsinn“. Enn eru þau að-
eins í augsýn hvort annars. Rannveig þráir alger heilindi og
vantreystir Ásvaldi af því hana grunar að hann hafi staðið
í leynilegu ástarsambandi. Fyrir tilstuðlan Kaldals finnur
hún svo hjákonuna fársjúka í ömurlegustu örbirgð ásamt
barni þeirra Ásvalds. Tekur hún til þess ráðs að flytja þau
í íbúð sína, þar sem konan deyr. Þessi frásaga er furðu
átakalaus, því Rannveigu virðist skorta nær alla sjálfs-
kennd. Óeigingirnin er ótrúverðug af því hún er of heil,
raunveruleika vantar í hina „ídeölu“ fórn.
Priðja þrautin: Síðasti þáttur sögunnar lýsir endanlegri
aflausn Ásvalds. Rannveigu tekst að fá hann til að bjarga
Kaldal frá „réttmætri“ refsingu og gjaldþroti. Þessi verkn-
aður er að sumu leyti hliðstæða við „þyngstu þrautina,
sjálft aðalkærleiksverkið“, björgun Páls lögmanns, í Önnu
frá Stóruborg. Ásvaldur öðlast frið í sál sinni með því að
ráðast gegn eigin hatri, líkt og Hjalti og Arngrímur. Þá
loks er „hálsinn“ unninn í hjónabandi þeirra Rannveigar.