Fréttablaðið - 13.03.2021, Blaðsíða 24

Steinunn Birna var aðeins sex ára gömul þegar hún ákvað að leggja píanóleik fyrir sig og þó hún hafi verið í tímafrek-
um ábyrgðarstöðum undanfarinn áratug spilar hún á hljóðfærið á hverjum degi og segist harðneita að fara úr formi.
Mikið hefur mætt á óper ustjór-anum sem þó stendur keik í brúnni á meðan þess er beðið
að Landsréttur taki afstöðu til
áfrýjunar máls gegn Óperunni og
hópur söngvara hefur lýst yfir van-
trausti á stjórn hennar. En hver er
þessi píanóleikari sem hefur kallað
Hörpu sitt annað heimili í rúman
áratug og bjó jafnvel um sig á skrif-
stofunni í árdaga tónlistarhússins
þegar ekki gafst tími til að fara heim
yfir blánóttina?
Steinunn er ógift en á eina dóttur
og fjögur barnabörn og var ekki
nema 37 ára gömul þegar hún varð
amma. Hún hlær þegar hún er
spurð út í hjónaband og segist eitt
sinn hafa gengið í hjónaband, sem
varði mjög stutt.
„Mín lengri sambönd hafa ekki
haft efnivið í lífstíðarbindingu.
Hjónabandið entist í um eitt og
hálft ár en út úr því kom þessi
dásamlega dóttir sem ég gæti ekki
verið lánsamari með.“
Mikill vinskapur er augljóslega
á milli Steinunnar og einkadóttur-
innar Brynhildar Björnsdóttur,
stjórnarformanns GG Verks og fyrr-
verandi varaþingmanns Bjartrar
framtíðar. Rifjar Steinunn upp
skemmtilegar minningar um hvaða
áhrif það hafði á dótturina að alast
upp sem einkabarn einstæðrar
móður í tónlistarnámi.
„Hún var ákveðin í að eiga alltaf
samstætt stell og það yrði alltaf
matur klukkan sex á aðfangadag.
Hún ætlaði sér líka að eiga stóra
fjölskyldu og alls ekki verða tónlist-
armaður. Það skipti hana miklu að
halda í hefðir sem ég hef aldrei haft
þörf fyrir. En líklega leitum við allt-
af að því sem er andstætt því sem
við sjálf venjumst í bernsku. Það
var mikil festa í minni bernsku og
líklega fékk ég þar minn skammt.“
Árið 1983 hélt Steinunn í meist-
aranám í tónlist í Boston og var
dóttirin hluta námsferilsins hér
heima hjá móðurömmu og -afa og
svo í Bandaríkjunum hjá móður
sinni.
„Ég þurfti að redda mér vinnu
með skólanum og bankaði upp á í
kirkju einni og bauð mig fram sem
orgelleikara þó ég hefði þá aldrei
leikið á orgel. Ég var ráðin á staðn-
um og þetta er eitt besta djobb sem
ég hef fengið, spilaði eina messu á
sunnudegi og gat þannig greitt leigu
og hluta uppihalds okkar.“
Söfnuðurinn var sænskur og
kallaðist Church of New Jerusalem
og var í frjálslyndari kantinum.
„Ein jólin þegar ég þurfti að spila
messu klukkan sex, akkúrat þegar
Brynhildur vildi byrja að borða
jólamatinn, hafði ég boðið félög-
um mínum úr tónlistarskólanum
sem ekki komust heim um jólin, til
okkar í jólamat. Þar komu saman
ýmis þjóðerni og tóku allir með rétt
frá sínu heimalandi og hljóðfæri
sín. Mér fannst þetta æðisleg jól en
Brynhildur leit á mig skelfingu lost-
in og sagði: „Þetta fólk er ekki einu
sinni skylt okkur,“,“ rifjar Steinunn
upp hlæjandi en segist þó halda að í
dag sé dóttirin sátt við minninguna.
Steinunn er einkabarn foreldra
sinna og ólst upp í Smáíbúðahverf-
inu þar sem faðir hennar var skóla-
stjóri Réttarholtsskóla.
„Pabbi var mikill menntamaður,
klettur í mínu lífi og mikill vinur
minn.“
Þegar Steinunn vann að opnun
Hörpu árið 2011 lá faðir hennar
banaleguna.
„Ég spurði hann út í hvað hann
héldi að hefði hjálpað sér í að vera
svona góður í að vera manneskja.
Honum brá við spurninguna en
svaraði svo að líklega hefði þar
miklu skipt markmið hans að búa
sér alltaf til tilhlökkunarefni.
Hann fann sér eitthvað til að
hlakka til samdægurs, eftir nokkrar
vikur og eftir ár. Þetta gerði hann
alla tíð og var alltaf í jafnvægi og
sátt. Ég ákvað að tileinka mér þetta
og geri meðvitað, sérlega þegar það
er ekkert augljóst til að hlakka til –
þá er áskorunin stærst.“
Fann ástríðuna snemma
Steinunn er menntaður píanóleikari
og hefur starfað lengi við listina en
hún var kornung þegar hún áttaði
sig á því að þar lægi ástríða hennar.
„Pabbi hlustaði mikið á söngleiki
en mamma var og er mjög listræn.
Hún kenndi sjálfri sér að spila á
píanó en fékk aldrei þessa kennslu
sem ég svo síðar fékk. En hjá þeim
fékk ég mikinn stuðning á þessu
sviði og til að mynda tók hún á sig
aukavinnu til að safna fyrir píanói
fyrir mig.“
Hún rif jar upp að sem barn
hafi hún varið miklum tíma í bíl-
skúrnum ásamt föður sínum, þar
hafi hann hlustað á Kanaútvarpið
á meðan hún dundaði sér.
„Pabbi menntaði sig í Banda-
ríkjunum og hafði gaman af því
að hlusta á lýsingar á hafnabolta-
leikjum. Á eftir leikjunum var
þátturinn Music Appreciation og
intróið að þeim þætti var hægi
kaf linn úr Pathetique sónötunni
eftir Beethoven.
Ég gleymi aldrei því augnabliki
sem ég heyrði kaf lann fyrst aðeins
sex ára gömul. Ég hreinlega leystist
upp í frumefni af hrifningu við að
heyra þetta: hljóðfærið, hljóminn
og verkið. Þegar kaf linn var búinn
leit ég á pabba og sagði: „Þetta
er það sem ég ætla að gera þegar
ég verð stór!“ Hann svaraði bara
„auðvitað“, þó hann hefði ekki hug-
mynd um hvað ég væri að tala um.“
Steinunn var komin í píanótíma
vikunni á eftir og að fjórum árum
liðnum hafði hún lært að spila
umrædda sónötu. „Þetta snýst allt
um að finna það sem gefur manni
svona mikið þótt það gerist ekki
alltaf á þennan hátt.“
Steinunn segist tengja við þau
fjögur atriði sem Japanir ráðleggi
sínu fólki að hugsa út í við val á
starfi. „Veldu eitthvað sem þú elsk-
ar, sem þú ert góður í, sem heimur-
inn þarfnast og þú færð borgað
fyrir. Ef þú tikkar ekki í þessi fjögur
box, leitaðu þá áfram.“
Rak ísbíl í Boston
Sjálf hefur Steinunn lært mikið
í rekstri með því að framkvæma
hlutina og segist hafa farið í gegn-
um tvær eldskírnir í þeim efnum.
„Það var þegar ég rak ísbílinn
í Boston og svo þegar ég stofnaði
Reykholtshátíðina þar sem ég
var ein ábyrg fyrir fjárhagslegri
útkomu,“ segir Steinunn en hún
stofnaði hátíðina árið 1996 og
stjórnaði henni fyrstu árin.
„Í Hörpu tekur þetta svo á sig
stærri mynd en er í grunninn það
sama. Í listframleiðslu er mikil-
vægt að hugsa stórt, einmitt þegar
maður er við það að missa kjark-
inn.“
Starf Steinunnar í tónlistargeir-
anum er þekkt en rekstur ísbíls í
Boston hljómar forvitnilega.
„Ég vaknaði við þann vonda
draum þegar eitt ár var eftir af
framhaldsnáminu, að ég ætti
ekki rétt á meiri námslánum og
sá þá bandaríska mjólkurfyrir-
tækið Hood auglýsa að hægt væri
að fá leigða hjá þeim ísbíla og reka
sjálfur. Það virkaði auðvitað sem
galin hugmynd að tónlistarnemi
með litla akstursreynslu og enn
síður sölureynslu tæki slíkt að sér
en örvæntingin rak mig áfram og
ég lét slag standa.“
Steinunn f leytti þeim mæðgum
þannig áfram á meðan á námi stóð
með ísbílsrekstri, orgelleik og starfi
á kaffihúsi.
„Ég hafði mikinn stuðning frá
mínum foreldrum og Brynhildur
var líka mikið hjá þeim. Þetta var
samvinnuverkefni enda miklu
f lóknara að vera móðir, svo ég tali
nú ekki um einstæð móðir, í Banda-
ríkjunum en á Íslandi. Samfélagið
gerir ekki ráð fyrir því. Það kom
mér líka á óvart hversu mikla for-
dóma þeir hafa fyrir þessari þjóð-
félagsstöðu.“
Aldrei einsett sér að finna maka
Þegar talið berst að langtímasam-
böndum og barneignum segist
Steinunn aldrei hafa verið góð í að
gera plön varðandi eigið líf.
„Ég get gert langtímaplön fyrir
þær stofnanir sem ég stjórna en ekki
fyrir sjálfa mig,“ segir hún í léttum
tón. „En af einhverjum ástæðum
hefur lífið alltaf leitt mig þangað
sem mig langar að vera og fyrir það
er ég þakklát. Ég hef heldur ekki
þörf fyrir að líta til baka og hugsa
„Hvað ef?“ Það hefur hellingur gerst
sem ég hefði alveg viljað losna við
en miklu meira sem ég er þakklát
fyrir. Ég hef aldrei einsett mér að
finna mér maka, kannski er ein-
hver bóhem taug í mér eða þörf
fyrir sjálfstæði sem gefur ekki færi
á þeim möguleika.“
Hún segist aldrei upplifa ein-
manakennd enda sé það tilfinning
sem einkabörn þekki sjaldnast.
„Einvera var svo stór hluti af upp-
vextinum og ég notaði ímyndunar-
aflið mikið, lifði mikið í dagdraum-
Maður verður að þola hnjask
Áður en Steinunn Birna Ragnarsdóttir tók við stjórn Íslensku óperunnar árið 2015 var hún tónlistarstjóri Hörpu
í fimm ár. Þar lærði hún að aftengja egóið og taka gagnrýni ekki persónulega, lærdómur sem hefur nýst vel.
Björk
Eiðsdóttir
bjork@frettabladid.is
ÉG HEF ALDREI EINSETT
MÉR AÐ FINNA MÉR MAKA,
KANNSKI ER EINHVER
BÓHEM TAUG Í MÉR EÐA
ÞÖRF FYRIR SJÁLFSTÆÐI
SEM GEFUR EKKI FÆRI Á
ÞEIM MÖGULEIKA.
1 3 . M A R S 2 0 2 1 L A U G A R D A G U R24 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð