Rit Mógilsár - 2019, Side 78

78 | F a g r á ð s t e f n a 2 0 1 9

Hlutverk gulvíðis og loðvíðis
í frumframvindu gróðurvistkerfa
Vigdís Freyja Helmutsdóttir1*, Kristín Svavarsdóttir2 & Þóra Ellen Þórhallsdóttir1
1Háskóli Íslands; 2Landgræðslan
*vigdisfh@gmail.com
Útdráttur
Íslenska flóran er tiltölulega fátæk af trjám og runnum. Fjórir runnar teljast til víði-
ættkvíslarinnar og eru stórvöxnu tegundirnar tvær, gulvíðir (Salix phylicifolia) og
loðvíðir (S. lanata), taldar lykilplöntur í íslenskum vistkerfum. Til dæmis hafa þær áhrif
á nærloftslag með skjólmyndun og snjósöfnun, auk þess sem lauffall og sambýli við
jarðvegsörverur, m.a. svepprótarsveppi, stuðlar að frjóum jarðvegi. Víða um land
hefur mátt greina aukna útbreiðslu víðis undanfarin ár. Það hefur verið tengt við
breytta landnýtingu, einkum minnkandi sauðfjárbeit, en einnig hlýnandi loftslag.
Markmið þessa verkefnis verður að skoða hlutverk gulvíðis og loðvíðis í þróun vist-
kerfa snemma í frumframvindu. Til þess er Skeiðarársandur kjörið rannsóknarsvæði og
mun verkefnið bæta við þær rannsóknir sem þar eru í gangi á landnámi birkis (Betula
pubescens). Sú tilgáta að víðir skapi hagstæð skilyrði fyrir birki, mögulega gegnum
svepprótartengsl, verður einnig prófuð. Metin verður fylgni útbreiðslu, þekju og
stærðar tegundanna við umhverfisþætti, eins og landhæð, halla og átt, grófleika
undirlags, auk þekju mosa og æðplantna, þ.m.t. birkis. Á loftmyndum teknum í hárri
upplausn af Skeiðarársandi sumarið 2016, er hægt að greina og kortleggja
víðitegundirnar tvær. Afgirt girðingarhólf má svo nota til að meta áhrif beitarfriðunar.
Niðurstöðurnar munu m.a. nýtast við beitarstjórnun og skipulagningu landgræðslu-
aðgerða, sérstaklega þar sem áhersla á notkun innlendra uppgræðslutegunda er að
aukast.
Lykilorð: Víðir, birki, gróðurframvinda, Skeiðarársandur