Bændablaðið - 25.03.2021, Blaðsíða 44

Bændablaðið | Fimmtudagur 25. mars 202144
Egg hafa lengi verið tákn vorsins
og saga páskaeggja mun lengri
en þeirra súkkulaðieggja sem við
þekkjum í dag og gefum börnum
um páskana. Víða er siður að mála
hænu eða egg annarra fugla um
páskana og færa ástvinum sem
gjöf. Í frumkristni voru egg meðal
annars tákn um að grafhýsi Krists
væri autt og að frelsarinn væri
upprisinn.
Samkvæmt goðsögnum Austur­
kirkjunnar má rekja fyrsta páska­
eggið til þess er María Magdalena
færðu konum sem sátu við graf­
hýsi Krists soðin egg til að borða
en eggin urðu skyndilega skærrauð
á litinn þegar Kristur var risinn. Í
annarri ekki ósvipaðri goðsögn
segir að María Magdalena hafi
fengið áheyrn hjá Rómarkeisara
til að tala við hann um upprisuna.
Keisaranum þótti lítið til máls
Maríu koma og sagði að það væru
jafnlitlar líkur á að eggið sem hann
var með í hendinni mundi breyta
um lit og verða rautt og að maður
risi upp frá dauða. Vantrú keisarans
hvarf þó samstundis þegar eggið
sem hann hélt á varð eldrautt á sama
augnabliki. Í þriðju útgáfunni er
það María mey sem á í hlut og þar
segir að hún hafi í mildi sinni fært
hermönnunum sem stóðu vörð við
kross Krists egg til að metta hung­
ur þeirra en að þegar tár guðsmóð­
urinnar féllu á eggin urðu þau að
marglitum dröfnum.
Frjósemi og endurfæðing
Sú hefð að mála egg hænsna eða
annarra fugla og færa ástvinum að
gjöf um páska á sér langa hefð og
enn við lýði víða í Austur­ og Mið­
Evrópu. Líkt og allar hefðir er hún
breytileg milli landa en hefur víða
smám saman þróast í það að gefa
börnum súkkulaðiegg fyllt með sæl­
gæti eða vafin í skrautlegan pappír.
Einnig þekkist að eggin séu úr tré,
pappa eða plasti og fyllt með góðgæti.
Egg eru í kristni og mörgum
öðrum trúarbrögðum tákn um frjó­
semi og eða endurfæðingu. Í frum­
kristni voru egg meðal annars tákn
um að grafhýsi Krists væri autt og að
frelsarinn væri upprisinn og þar sem
egg voru máluð rauð táknaði liturinn
blóð Krists við krossfestinguna.
Þrátt fyrir kristna tengingu við
páskaegg er hægt að rekja þau allt
aftur til blómaskeiðs Mesapótamíu
um þrjú þúsund árum fyrir upphaf
okkar tímatals. Er talið að tengsl
milli eggja, frjósemi og vorsins
þegar fuglar verpa hafi borist
þaðan til Síberíu og Austur­Evrópu
og síðan gegnum Austurkirkjuna
til Evrópu í kaþólsku og lútersku
kirkjuna. Aðrir segja að hefðin
tengist föstu vestrænnar kaþólsku á
miðöldum þar sem fólk mátti ekki
borða egg eftir sprengidag á föstunni
fram að páskum.
Meðal Gyðinga eru hvít egg hluti
páskamátíðarinnar og þeim dýft
harðsoðnum í saltvatn fyrir neyslu.
Egg eru einnig þekkt sem hluti af
trúarhefðum íslam.
Afleiðing þess að bannað var að
borða egg á föstunni var að egg söfn­
uðust fyrir á heimilum sem ólu hænur
og til að þau geymdust betur voru
þau harðsoðin. Þegar föstunni lauk
á páskunum var því víða til mikið af
hænueggjum og eðlilegt að þau tengd­
ust páskahaldi og páskamáltíðinni.
Gull- og silfurslegin egg
Hvað sem öllum tengingum við
kristni varðar þá er sá siður að
skreyta egg og eggjaskurn ævaforn.
Í Ástralíu hafa fundist minjar um
Eggið og upprisan
Vilmundur Hansen
vilmundur@bondi.is
SAGA MATAR&DRYKKJA
Egg páskahátíðarinnar blessuð í Póllandi.
Á fimmta áratugnum var farið að setja sælgæti í páskaegg og ekki má gleyma páskaunganum sem þykir ómissandi á páskaeggið.
Egg sem lituð eru rauð eru í kristni
tákn um blóð Krists á krossinum.
Eggið á myndinni er að finna í klaustri
grísku rétttrúnaðarkirkjunnar í
Aitolos á Grikklandi.