Morgunblaðið - 25.02.2021, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. FEBRÚAR 2021
Davíð Ólafsson,
löggiltur fasteignasali,
leigumiðlari og
viðskiptafræðingur
BERG Fasteignasala | Háholt 14 | Mosfellsbæ
Sími 588 5530 | berg@berg.is | berg.is
ATVINNUHÚSNÆÐI
SKRIFSTOFUR – IÐNAÐARBIL
Hafðu samband við okkur og við aðstoðum og finnum
rétta aðilann fyrir þig eða réttu eignina.
Þarftu að selja, kaupa, leigja út
eða taka á leigu?
Austurstræti 7 til leigu
685 fm.
Sími 766 6633
Bankastræti 5 til leigu
450 fm.
Kristín Heiða Kristinsdóttir
khk@mbl.is
Ég hef unnið að þessarimynd í sjö ár, eða frá þvíég var sautján ára, en þáfór ég á fund hjá Saga
Film og bar upp hugmyndina. Ég er
ótrúlega þakklát að Saga Film hafi
yfir höfuð tekið á móti mér unglingn-
um með þessa hugmynd í vasanum.
Þau tóku rosalega vel í þetta, en það
tók langan tíma að fjármagna mynd-
ina,“ segir Sylvía Erla Melsteð, en
heimildarmynd hennar um lesblindu
verður frumsýnd á RÚV í kvöld.
Sjálf er Sylvía lesblind og þekkir því
á eigin skinni hvernig er að fara í
gegnum skóla og þurfa að hafa miklu
meira fyrir náminu en aðrir. Hún
býr yfir mikilli þrautseigju og hefur
ekki gefist upp í þessi sjö ár frá því
hún fór af stað með verkefnið.
„Boltinn fór ekki að rúlla fyrr
en ég mætti í eigin persónu í nokkur
fyrirtæki til að spjalla við fólk og
biðja um styrki. Alls staðar þar sem
ég kom var einhver sem tengdi við
lesblindu. Ég er þakklát öllum þeim
fjölmörgu fyrirtækjum sem gerðu
þetta mögulegt með því að styrkja
gerð myndarinnar, og líka mennta-
og menningarmálaráðuneytinu og
Samtökum atvinnulífsins sem
styrkja verkefnið myndarlega. Mig
langaði að gera þessa mynd til að ýta
á aðgerðir til að bæta málefni les-
blindra. Ég veit að myndin mun
hreyfa við mörgum og vekja fólk til
vitundar, en það þarf meira til og
þess vegna er frábært að mennta- og
menningarmálaráðuneytið og Sam-
tök atvinnulífsins hafi tekið svona
vel í þetta, af því það eru þau sem
hafa völdin til að breyta einhverju.
Eina sem ég get gert er að tala út frá
minni reynslu og leyfa öðrum les-
blindum að tjá sig í myndinni.“
Ekki búa allir við stuðning
Lesblindan hjá Sylvíu greindist
seint, eða við lok grunnskólagöngu.
„Ég vildi gera þessa mynd af
því ég fór að hugsa um alla krakkana
sem eru lesblindir en fá ekki aðstoð
heima. Þegar ég var 17 ára áttaði ég
mig á hversu mikil forréttindi ég bjó
við, af því ég átti svo frábæra
mömmu. Ég fékk gríðarlegan stuðn-
ing heima fyrir og litli bróðir minn
líka, en við erum bæði lesblind.
Mamma hélt mjög skipulega utan
um okkur í náminu. Ég komst aldrei
upp með að læra ekki heima.
Mamma hafði líka efni á að borga
fyrir aukakennara, sem hjálpaði mér
gríðarlega mikið, af því ég þurfti á
hverjum degi að læra aftur heima
það sem ég hafði lært þann daginn í
skólanum. Þetta var rosalega tíma-
frekt,“ segir Sylvía og bætir við að
hún hafi farið að hugsa um stöðu
þeirra krakka sem eiga foreldra sem
kannski hafa ekki tíma til að aðstoða
börnin sín eða ekki fjárráð til að
kaupa aukakennslu.
„Það er ekki hægt að ætlast til
að allir foreldrar kunni allt sem
börnin þeirra er að læra og geti
hjálpað. Ég fór að velta fyrir mér
hvað gerist í slíkum aðstæðum hjá
lesblindum börnum. Skólinn tók
ekki á lesblindu minni, mamma tók
fyrst og fremst á þessu og ég fékk að
fara í lesblinduskóla sumarið mitt
fyrir tíunda bekk. Það sem ýtti mér
áfram í heimildarmyndagerðinni var
að mig langaði að reyna að koma til
móts við krakka sem fá ekki stuðn-
ing í skólanum og ekki heldur heima,
því það er svo ótrúlega ósanngjarnt
að þau sitji eftir í kerfinu. Þeir
krakkar sem eru að takast á við
námskörðugleika eru oft algjörlega
framúrskarandi á öðrum sviðum, til
dæmis þegar kemur að því að skapa.
Ég get nefnt dæmi um ótalmargt
sem búið var til af skapandi les-
blindu fólki, til dæmis ljósaperan,
Apple-tölvan, bílar og fleira.“
Líka um að gefast ekki upp
„Þegar ég fór að rannsaka þetta
betur og tók öll viðtölin, þá virkilega
braut í mér hjartað að komast að því
hversu margir lesblindir upplifa að
þeir passi ekki inn í skólakerfið og
ekki heldur inn í atvinnulífið. Þeim
finnst þeir vera einskis virði, því
sjálfstraustið er niðurbrotið. Þeir
upplifa mikla höfnun, aftur og aftur í
samfélaginu, sama hvað þeir leggja á
sig. Boðskapur myndarinnar hjá
mér er að það skiptir ekki máli þótt
þú sért lesblindur, þú getur allt sem
þú ætlar þér. Eina sem þú þarft eru
réttu verkfærin til að ná árangri,
með réttri aðstoð sem hentar fyrir
hvern og einn. Myndin er hvatning
fyrir þá sem eru lesblindir og hún á
líka erindi við foreldra sem eiga les-
blind börn og hún á erindi við allt
samfélagið. Lykilatriði er að for-
eldrar og skólar vinni saman, því for-
eldrar bera ábyrgð á sínum börnum,
en skólinn ber líka ábyrgð á að að-
stoða nemendur. Með þessari sam-
vinnu ná krakkarnir að blómstra,“
segir Sylvía og bætir við að myndin
hennar sé líka um það að gefast ekki
upp og hafa trú á sjálfum sér.
„Þegar upp er staðið þá er það
ekki einkunn á blaði sem segir til um
það hversu mikils virði þú ert sem
manneskja.“
Hundurinn Oreo lykilfélagi
Í myndinni segir fjölmargt fólk
sem er lesblint frá reynslu sinni, fólk
sem hefur náð mjög langt á ólíkum
sviðum.
„Ég vildi fá fólk úr mismunandi
atvinnugreinum sem segir frá
hvernig þau komust þangað sem þau
eru komin. Þarna er til dæmis les-
blindur tannlæknir, ljósmyndari,
tónlistarfólk, íþróttafólk og fleiri. Þó
það hafi ekki staðið til í upphafi þá er
ég og sagan mín líka í myndinni. Ég
segi frá hvernig ég bjó til mína eigin
kennslutækni, en ég náði ekki tökum
á mínu námi fyrr en á öðru ári í
Verzló. Ég lagði mikið á mig til að
komast inn í Verzló, sem var draum-
ur minn, af því mig langaði svo mikið
til að taka þátt í starfi nemenda-
félagsins, Nemó. Ég hafði síðan eng-
an tíma til að starfa í Nemó því allur
minn tími fór í að læra. Á fyrsta
árinu mínu í Verzló fór ég að upplifa
tilfinningar sem ég vissi ekki að ég
ætti til, ég var næstum búin að gef-
ast upp. Þetta var of erfitt fyrir mig,
enda mjög krefjandi nám og ég gerði
ekkert annað en læra. Lausnin fyrir
mig fólst í kennsluaðferð minni sem
er hundurinn minn hann Oreo, en
hann lærði með mér í gegnum allan
Verzló. Hann sat með mér og hlust-
aði á mig og honum fannst allt
áhugavert sem ég sagði. Við vorum
lykilfélagar í lærdómi, ég las allt
námsefnið upphátt fyrir hann.“
Ekki geta allir setið kyrrir
Sylvía segir að myndin hennar
sé hugsuð fyrir 10 ára og eldri, en
hana hafi líka langaði til að ná til
yngri barna og hún er því að vinna
að barnabók. „Hún heitir Oreo fer í
skólann, en þar kemst hundurinn að
því að hann er lesblindur. Ég er líka
að búa til bangsa sem eru hannaðir
fyrir krakka til að þeir geti lesið
upphátt fyrir þá, og ég samdi líka
lag um Oreo. Það er mikilvægt að
foreldrar lesi svona bók fyrir börn-
in sín áður en þau byrja í skóla, til
að undirbúa þau fyrir það ef þau
eiga erfitt með að lesa eða eru leng-
ur að því en aðrir, þá er það allt í
lagi. Við eigum að grípa strax inn í,
bæði foreldrar og skóli, og vinna
með það frá upphafi skólagöngu.
Litli bróðir minn er gott dæmi um
hvað það skiptir miklu máli, en
hann greindist lesblindur miklu
fyrr en ég og fékk viðeigandi aðstoð
strax. Fyrir vikið náði hann að móta
sína námstækni miklu fyrr en ég,“
segir Sylvía og bætir við að þau
systkinin séu gjörólíkir einstakl-
ingar.
„Ég get setið kyrr við borð en
hann getur það ekki, hann er fótbol-
tastrákur og er alltaf á fullu. Hon-
um hentaði því annars konar úrræði
en mér. Mamma lét hann kasta
bolta eða sparka í bolta á meðan
hann var að læra. Í myndinni sýnum
við ýmis ólík verkfæri sem virka
fyrir lesblinda, en hver og einn
verður að velja og finna út hvað
hentar honum eða henni. Foreldrar
þekkja sín börn best og vita hvað
hentar þeim.“
Við þurfum fjölbreytileika
Sylvía segist brenna fyrir mál-
efni lesblindra og því fleiri viðtöl
sem hún tók fyrir myndina, því
meira fann hún hversu mikil þörf er
fyrir slíka mynd.
„Þetta snýst ekki um að les-
blind börn geti fengið tíu í einkunn
með hjálp, heldur líka að þau átti sig
á að þau séu góð í einhverju öðru og
að efla þau á því sviði frá unga aldri.
Því miður eru enn starfandi kenn-
arar sem halda að lesblinda sé leti,
þeir átta sig ekki á hvað þetta er.
Sem betur fer eru nokkrir skólar
farnir að bjóða upp á að krakkar fái
að skila verkefnum með þeim hætti
sem þeim hentar, t.d. ef nemendur
eiga að lesa Njálssögu, þá fá þeir að
velja í hvað formi þeir skila verkefni
um bókina. Þeir sem vilja skrifa rit-
gerð mega gera það, en aðrir geta
skilað verkefninu í formi tónlistar,
tölvuleiks, leiklistar eða einhvers
annars forms, þar sem styrkleikar
þeirra fá að njóta sín. Þannig fá allir
að blómstra og skólinn skilar af sér
fólki út í samfélagið sem hefur feng-
ið þjálfun á ólíkustu sviðum. Við eig-
um ekki að framleiða nemendur
sem allir eru góðir á sama sviði.
Samfélagið nýtur góðs af fjölbreyti-
leikanum,“ segir Sylvía og bætir við
að titillag myndarinnar, My Party,
komi út á morgun og verði aðgengi-
legt á öllum streymisveitum.
Við getum
allt sem við
ætlum okkur
Einn af hverjum fimm, eða um 20 %, glímir við ein-
hvers konar lesblindu, sem er þroskaröskun á náms-
hæfni í lestri, skrift, stafsetningu og stærðfræði. Sylvía
Erla Melsteð er ein af þeim en hún hefur gert heimild-
armyndina Lesblinda sem frumsýnd verður á RÚV í
kvöld. „Einkunn á blaði er ekki virði manneskju.“
Morgunblaðið/Arnþór Birkisson
Lykilfélagar í lærdómi Sylvía með hundi sínum Oreo, en hann lærði með henni í gegnum allan Verzlunarskólann.
Stilla úr kvikmyndinni
Velgengni Þorsteinn Sigurðsson ljósmyndari er einn af þeim sem kemur
fram í mynd Sylvíu og segir frá reynslu sinni af því að vera lesblindur.
Ný íslensk heimildarmynd um lesblindu