Morgunblaðið - 06.03.2021, Side 42

42 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. MARS 2021
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Kannski hef ég ætlað að sanna það
fyrir sjálfri mér að ég hafi ekki verið
alveg aðgerðalaus eftir að ég hætti
að starfa í galleríinu. Enda erfitt að
hætta því sem maður hefur nautn af,
hvort sem maður sýnir verkin eða
ekki,“ segir myndlistarkonan Edda
Jónsdóttir. Og þar sem við stöndum
innan um verkin hennar á sýning-
unni Hægra/Vinstra í Ásmundarsal
fer svo sannarlega ekki á milli mála
að hún hefur verið að skapa ný og
fjölbreytileg verk, og svo er önnur
sýning á verkum hennar á Mokka.
Vinstra/Hægra kallast sú.
Á Mokka eru annars vegar grafík-
verk frá árinu 1994, þegar Edda hélt
síðast einkasýningu, og hins vegar
nýleg og formræn ljósmyndaverk.
Ofar á holtinu, í Ásmundarsal, eru
verk í ýmsa miðla: fjöldi fugla úr leir
– stakir á viðarstöllum á veggjum,
margir saman á löngum hillum og
nokkrir úti á svölum, og þar eru
vatnslitaverk, grafíkmyndir og ljós-
myndaverk. Auk fjölda skissubóka
og verka á pappír í sýningarborði.
Sýningarnar mótuðu sýningarstjór-
arnir Hildigunnur Birgisdóttir,
Anna Júlía Friðbjörnsdóttir og Auð-
ur Jörundsdóttir, margreyndar í
faginu sem listakonur og í umsýslu
með myndlist.
Edda hafði lengi verið atkvæða-
mikil í myndlistinni sem skapandi
listamaður þegar hún árið 1995 venti
kvæði sínu í kross og stofnaði af
miklum metnaði gallerí í Ingólfs-
stræti 8, i8 gallerí. Hún rak það þar
og seinna við Klapparstíg en síðar
tók Börkur sonur hennar við rekstr-
inum. Hélt Edda samt alltaf áfram
að vinna að eigin myndlist með?
Átti að henda þessu eða sýna?
„Þegar ég opnaði galleríið fyrst í
Ingólfsstrætinu þá hélt ég að ég gæti
unnið meðfram að mínum verkum en
áttaði mig fljótt á því að þegar ég var
farin að vinna með og fyrir aðra
listamenn, þá yrði ég að setja mitt til
hliðar. En þegar tími gafst síðar til
þá vann ég að mínu í rólegheitum.
Ég var þá búin að selja vinnustofuna
og grafíkpressuna mína, gefa allan
pappírinn og selja vinnuborðin – sem
ég sé mikið eftir núna! – og vann
mest í smáum verkum. Ég stefndi þó
ekkert að því að sýna.
Við hjónin eyddum tíu vetrum í
Arizona og þar vann ég alltaf að mín-
um verkum. Ég kynntist þar grafík-
prentara, fór að þrykkja og komst
aftur í samband við mitt fyrra sjálf.
Þegar ég var síðan alkomin heim
fyrir þremur árum og var að koma
dótinu mínu fyrir í íbúðinni og í
geymslu, þá sá ég hvað þetta var
mikið af verkum í ýmsu formi og
velti fyrir mér hvað ég ætti að gera
við þau. Átti ég að henda þessu eða
sýna einhverjum? Ég dreifði úr
þessu um alla íbúð, skissum, mynd-
um, fuglum og öllum fjandanum, og
fannst að ég þyrfti að fá álit á því
hvort það væri eitthvert vit í þessu.
Ég fékk til mín þessar yndislegu vin-
konur mínar og fyrrverandi sam-
starfskonur í i8, Hildigunni, Önnu
Júlíu og Auði, sem allar eru sérfræð-
ingar á þessu sviði. Ég fékk líka með
þeim arkitekt sem ég treysti vel og
þau fóru hugsi í gegnum verkin áður
en þau sögðu þar vera efni í þrjár
sýningar! Og ef þau ættu að taka
þátt í að setja saman sýningu þá
yrðu þær að minnsta kosti að vera
tvær. Það var því ekki mín hug-
mynd,“ segir Edda afsakandi, eins
og þörf sé á því.
Edda sagðist ekkert gera sjálf í
þessu, nema með aðstoð þeirra stall-
systra. „Ég treysti þeim alfarið til að
velja verkin á sýningarnar og setja
sýningarnar saman sem þær tóku að
sér með glöðu geði. Það var dásemd
að vinna með þessum kláru konum.
Ég lærði það á að vinna í galleríi
að það er oft betra að aðrir en lista-
maðurinn sjái um valið og uppsetn-
inguna,“ segir Edda.
Einhver frelsisþrá
Eins og fyrr segir eru verkin á
sýningum Eddu gerð í ýmsa miðla.
Röð vatnslitamynda af trjám valdi
hún til dæmis að mála í Arizona með
vinstri hendi, þótt rétthent sé. Þar
kynntist hún líka grafíkþrykkj-
aranum og fór að skapa hjá honum
einþrykk og dæmi um það er á sýn-
ingunni. Þau segir Edda tengjast
vatnslitaverkum sem þar eru líka á
veggjum. Hvaðan koma svo þessir
leirfuglar?
„Þeir voru ekkert úthugsaðir. Ég
fór bara að dunda mér með leir í
hendi og hef verið að móta þá í ein
tvö ár. Ég tek upp leir og veit ekkert
hvað kemur út úr því en alltaf kemur
fugl! Og fleiri og fleiri. Af hverju
fuglar? Ég hef ekki enn komist að
því. Kannski er einhver frelsisþrá í
fuglinum. Ég fékk svo frænku mína
sem er í húsgagnasmíði til að smíða
massívar litlar hillur undir þá. En
sýningarstjórunum fannst líka
spennandi að sýna suma þeirra sem
massa, marga á þessari hillu þarna.“
Á báðum sýningum eru svo ljós-
myndaverk.
„Þótt ég hafi ekki lært ljós-
myndun þá hef ég alltaf haft gaman
af því að taka myndir, mér finnst það
eiginlega jafn spennandi og að
teikna. Eins og þessar bílaþvotta-
myndir mínar þarna á endaveggn-
um, það er einhver nautn að ná þess-
um örstuttu augnablikum þegar
eitthvað fallegt birtist – þau augna-
blik eru mjög stutt.“
Tenging við lífið og fortíðina
„Mér finnst mjög gaman að sýna
hérna í Ásmundarsal,“ segir Edda
svo. „Hérna var ég í módelteikningu
á sínum tíma, þegar Myndlistarskól-
inn var hér, og salurinn er svo fal-
legur! Mér finnst líka fallegt að leyfa
honum að anda með verkunum. Það
er líka mjög gaman að sýna á
Mokka, báðir þessir staðir hafa
tengingu við lífið og fortíðina.
Ég vissi ekki hvort ég væri með
efnivið í sýningu en finnst bara svo
gaman að vinna að verkunum, hef
nautn af því og fylli hverja skissu-
bókina á fætur annarri. Ég fylli bæk-
ur oft með tengdum teikningum og
svo er ég kannski með bunka af blöð-
um sem tengjast með sama hætti.“
Og Edda viðurkennir að sýning-
arnar hafi hleypt enn meira kappi í
hana. „Ég er voðalega brött núna og
held bara áfram að vinna hvað sem
kemur út úr því – kannski sýning,
hver veit.“
„Finnst bara svo gaman að vinna“
 Tvær sýningar hafa verið settar upp með verkum Eddu Jónsdóttur, í Ásmundarsal og á Mokka
 Hélt síðast einkasýningu árið 1994, áður en hún stofnaði i8 galleríið  Úr fjölda verka að velja
Morgunblaðið/Einar Falur
Listakonan Edda Jónsdóttir í Ásmundarsal, við sýningarborð með fjölda skissubóka og teikninga hennar.
Kór Langholtskirkju flytur á morg-
un, sunnudag, kl. 17 og 20,
Jóhannesarpassíuna eftir J.S. Bach,
eitt af sígildum verkum tónlistarsög-
unnar. Einsöngvarar verða Bene-
dikt Kristjánsson tenór í hlutverki
guðspjallamanns en hann vakti
mikla athygli fyrir nýstárlegan
flutning á Jóhannesarpassíunni í
fyrra; Fjölnir Ólafsson barítón í
hlutverki Krists, Ólafur Freyr Birk-
isson bassi í hlutverki Pílatusar, auk
Hildigunnar Einarsdóttur mezzó-
sóprans og Írisar Bjarkar Gunn-
arsdóttur sóprans. Páll Palomares
fer fyrir kammersveit Langholts-
kirkju og flutn-
ingnum stýrir
Magnús Ragn-
arsson.
Tónleikarnir
eru skipulagðir
með tilliti til
reglugerðar um
samkomu-
takmarkanir og
sætaframboð er
því takmarkað, segir í tilkynningu.
Uppselt er á fyrri tónleikana og var
því aukatónleikum bætt við kl. 20.
Fyrri tónleikarnir verða hljóðritaðir
af RÚV og útvarpað á páskum.
Jóhannesarpassían í Langholtskirkju
J.S. Bach
Skapandi Evrópa, kvikmynda- og
menningaráætlun Evrópusam-
bandsins, hefur það að markmiði að
efla listsköpun og koma á samstarfi
milli listastofnana og listamanna í
Evrópu og hefur nú verið tilkynnt
um góðan árangur íslenskra um-
sækjenda innan geira kvikmynda
og margmiðlunar á tímabilinu
2014-2020. Nema styrkir til ís-
lenskra umsækjenda rúmlega 1,3
milljörðum kr. og í ár fengu íslensk
verkefni alls 354 milljónir kr. í
styrki úr þeim hluta áætlunarinnar
(e. MEDIA) sem er hæsta upphæð
frá árinu 1992 þegar Íslendingar
hófu þátttöku sína, eins og segir á
vef Stjórnarráðs Íslands. Voru þar
á meðal þrjár sjónvarpsþáttaraðir:
Verbúð, Vitjanir og Systrabönd og
fjórar kvikmyndir: Afturelding,
Vera and the
Third Stone,
Northen Comfort
og Varado –
Curse of the
Gold. Tólf ís-
lenskar
menningar-
stofnanir og
félög hlutu einn-
ig styrki frá
Skapandi Evrópu, alls 170 milljónir
kr., og þrjú samstarfsverkefni með
íslenskum þátttakendum hlutu
samanlagt 45 milljónir kr. Lilja Al-
freðsdóttir, mennta- og menningar-
málaráðherra, segir að nú sé unnið
að fyrstu heildstæðu íslensku kvik-
myndastefnunni og þar sé horft til
kvikmyndagerðar sem listforms og
mikilvægrar atvinnugreinar.
Lilja Alfreðsdóttir
Hæsta upphæð frá árinu 1992