Þjóðmál - 01.09.2017, Blaðsíða 24

22 ÞJÓÐMÁL Hausthefti 2017
Umgjörð og fjármögnun
Stöðugleikasjóðs Íslands
Brýnt er að við stofnun Stöðugleikasjóðsins
sé stuðst við alþjóðlegar samþykktir um
faglega umsýslu þjóðarsjóða (e. Santiago
Principles) en þau kveða skýrt á um lagalega
umgjörð slíkra sjóða, skýra markmiðssetningu,
sjálfstæði, ávöxtunarkröfu og gagnsæi í allri
starfseminni. Gagnsæi og skýr fyrir fram
skilgreind stefna þarf að gilda um ákvörðunar-
töku um ráðstöfun úr sjóðnum og megin-
forsenda þeirra yrði samþykki Alþingis fyrir
slíkum greiðslum.
Allir þjóðarauðlindasjóðir hafa sérstakan
tilgang og er meginmarkmið þeirra iðulega
að auka hagsæld viðkomandi þjóða.
Hér koma nokkur markmið sem slíkir sjóðir
hafa að leiðarljósi:
- Fjármagna þjóðhagslega hagkvæm
verkefni til að auka hagvöxt og atvinnustig
- Skapa hagvaxtartækifæri með lengri tíma
fjármögnun fyrir innlendan markað
- Draga úr ýktum hagsveiflum sem til-
komnar eru vegna falls á útflutnings-
verðmætum eða mikils samdráttar í
hagkerfinu
Hér á landi yrði markmið slíks sjóðs að auka
stöðugleika með því að jafna út sveiflur,
meðal annars með sparnaði þegar vel árar
og nýtingu fjársins til þess að fjárfesta í
innviðum landsins þegar verr árar.
Þríþætt framlög til sjóðsins
Grunninn að Stöðugleikasjóði Íslands mætti
leggja með hluta af stöðugleikaframlögum
slitabúanna, sem yrði einskiptisaðgerð.
Raunar er verðmæti þeirra mun meira en
upphaflega var talið og færi því vel á því að
nota umframverðmætin til að koma Stöðug-
leikasjóðnum á fót. Féð mætti nýta að hluta
til að kaupa gjaldeyri af Seðlabankanum og
minnka þannig óþarflega stóran gjaldeyris-
forða bankans. Slíkt myndi létta undir með
Seðlabankanum, sem ber umtalsverðan
kostnað af gjaldeyrisforðanum.
Stöðugleikasjóðurinn gæti hins vegar látið
gjaldeyrinn vinna fyrir sig, með svipuðum
hætti og Norski olíusjóðurinn gerir fyrir
frændur okkar í Noregi. Þess má geta að
eignasafn olíusjóðsins fór nýverið yfir
þúsund milljarða Bandaríkjadala, ári fyrr en
spáð hafði verið. Norski olíusjóðurinn hóf
fjárfestingar árið 1996 fyrir tekjur af olíu-
útflutningi, þannig að á 21 ári hefur sjóðurinn
vaxið gríðarlega og er nú með allra stærstu
þjóðarsjóðum heims.
Til lengri tíma litið yrði Stöðugleikasjóðurinn
síðan fjármagnaður af útflutningsgreinunum;
með auðlindarentu frá fyrirtækjum í sjávar-
útvegi og ferðaþjónustu, arðgreiðslum frá orku-
fyrirtækjum eða gjaldi fyrir afnot af auðlindinni.
Í þriðja lagi yrði sjóðurinn fjármagnaður með
beinu framlagi úr ríkissjóði þegar vel árar
og þannig væri sjóðurinn nýttur til að jafna
út ríkisfjármálin. Þegar hægist um myndi
sjóðurinn fjármagna uppbyggingu innviða
og þannig styðja við frekari vöxt hagkerfi-
sins. Þá gæti ríkissjóður lagt fasteignir sínar
erlendis inn í sjóðinn í upphafi og leigt þær
af sjóðnum eftir þörfum – t.d. undir starf-
semi utanríkisþjónustunnar. Þar með yrði til
grunnur að fasteignasafni íslenska Stöðug-
leikasjóðsins en til samanburðar má nefna
að Norski olíusjóðurinn fjárfestir í fasteignum
víða um heim. Fjölmörg ríki hafa stofnsett
þjóðarsjóði sem notaðir eru til hagsveiflu-
jöfnunar, t.a.m. Suður-Kórea, Singapúr og
fleiri ríki. Nefna má að rík áhersla hefur verið
á sparnað í allri hagstjórn í Singapúr og hefur
til að mynda ríkulegur gjaldeyrisforði þess
verið ein af grunnstoðum þess að landið er
metið í einum hæsta gæðaflokki og varið
ríkið fyrir hinu alþjóðlega fjármálahruni.