Þjóðmál - 01.09.2017, Side 29

ÞJÓÐMÁL Hausthefti 2017 27
Félagslegur markaðsbúskapur
Hagsæld fyrir alla eða Wohlstand für Alle er
einmitt titill á frægri bók Erhards frá árinu
1957.
Upphafsorð hennar eru svohljóðandi:
„Nokkru áður en ég varð efnahagsráðherra
Vestur-þýska sambandslýðveldisins lýsti ég
því yfir á landsfundi Kristilegra demókrata
(CDU), í ágúst 1948 í Recklinghausen, að
ég teldi fráleitt að hugmyndir um fyrri
tekjuskiptingu í þjóðfélaginu næðu á ný að
festa rætur, og myndi ég vinna gegn því.
Þannig vildi ég taka af allan vafa um það
að fyrir mér vekti og ég stefndi að skipan
efnahagsmála sem væri þess megnug að
færa fjölmennari stéttum þjóðarinnar aukna
velmegun. Ég hugsaði mér að með því að
skapa fjöldakaupgetu væri hægt að sigrast
á hinni gömlu, íhaldssömu þjóðfélags-
skipan.“
Kjarninn í kenningum Erhards er einstak-
lingurinn sem neytandi og hvernig tryggja
megi honum sem mesta hagsæld, og þá
alveg án tillits til stéttar eða stöðu, þ.e.
„hagsæld fyrir alla“ eins og kemur fram í
titli bókarinnar. Þetta verði ekki gert nema
með virku atvinnufrelsi, frjálsri samkeppni
og frjálsu neysluvali. Til að ná fram þessum
markmiðum verði að þroska með þjóðinni
viljann til að bera ábyrgð á eigin örlögum.
Erhard talaði mjög einarðlega á móti hug-
myndum sósíaldemókrata um „velferðarríki“,
sú hugsun gengi út á að sístækkandi hluti
þjóðarinnar sækti sér framfærslueyri í vasa
náungans með tilstyrk opinbers millifærslu-
kerfis. Erhard lagði engu að síður áherslu á
samhjálp á vegum hins opinbera en hún yrði
ekki tryggð nema með stöðugleika í pen-
ingamálum, eða eins og hann orðaði það:
„Félagslegur markaðsbúskapur er
óhugsandi án rökréttrar peninga mála-
stefnu, sem miðar að því að tryggja verð-
gildi peninganna.“
Erhard hafði forgöngu um afnám hafta og
undir hans forystu sem efnahagsráðherra
voru skattar lækkaðir verulega, hvort tveggja
á einstaklinga og fyrirtæki. Um leið var dregið
úr þrepaskiptingu í skattkerfinu, eignaskatt-
ur var lækkaður umtalsvert og sömuleiðis
erfðafjárskattur. Þá var komið upp hvötum til
sparnaðar og fjárfestingar í skattkerfinu.
Frelsi einstaklingsins er síðan lykilatriði í
kenningum Erhards:
„Neyslufrelsi og atvinnufrelsi eiga í hugum
allra borgara að vera óskerðanleg mann-
réttindi. Að brjóta í bága við þau ætti að
teljast tilræði við þjóðfélagið. Lýðræði og
frjáls efnahagsstarfsemi eru jafnóaðskiljan-
leg og einræði og ríkisrekstur.“
Með áherslu á þessi grundvallaratriði varð
þýska efnahagsundrið, Wirtschaftswunder, að
veruleika, þegar úr rústum heimsstyrjaldar-
innar reis á örfáum árum eitt nútímalegasta
og framsæknasta þjóðfélag heims.
Enga tilraunastarfsemi! Svona auglýstu Kristilegir
demókratar í aðdraganda kosninganna 1957, en það ár
fengu kristilegu flokkarnir hreinan meirihluta á sambands­
þinginu. Kosningabarátta þeirra nú var að mörgu leyti
áþekk, og kjósendur vita hvar þeir hafa Angelu Merkel.