Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2007, Side 86

Múlaþing
Vetrarkvíðastör er algeng á þessum slóðum. Lengd
sprotanna (vetrarkvíða) sagði til um árferði.
Ljósm. H.G.
endar í stóru bjargi eða kletti skammt frá
ánni. Þama milli Skaga em sléttar gmndir
sem dalsáin bugðast eftir og myndar nes
báðum megin en hliðarlænur og flóð-
farvegir mynda rásir er nær dregur hlíðum.
Er þama búsældarlegt á sumardegi og
umhverfi stórbrotið með tjöll sem rísa í yfir
1000 m hæð upp af dalnum. Hraundalsvarp
inn af yfir til Loðmundarfjarðar er í um 670
m hæð en þangað em um 8 km utan frá
dalsmynninu. Undirlendi er meira norðan ár
en sunnan, íðilgrænt engi með ljósalykkju
og broki, víða votlent með vísi að kerjum en
tjamir vom vart sjáanlegar eftir langvarandi
þurrka. Helst er þurrlendi fram með
Hraundalsá og á bökkum grafninga, þar
sem jarðvegur er allt að 2-3 metra þykkur,
svo og við brekkurætur og í hlíðum. Þar er
víða stórþýft mólendi vaxið lyngi og
fjalldrapa sums staðar umkringt halla-
mýmm. Þar sem þurrast er og í fannstæðum
vex víða finnungur og samfelldur gróður
teygir sig hátt í hlíðar, einkum mót suðri
utan í Beinageitarfjalli. Á leið minni um
dalinn skráði ég um 100 háplöntutegundir
milli 350-400 m hæðar og em engar þeirra
fágætar. Birkikjarr var ekki sjáanlegt en á
einum stað utan til fannst skógviðarbróðir,
blendingur ijalldrapa og birkis. Allmargt fé
gengur á dalnum og hefur svo verið um
aldir. Dalbotninn þrengist til muna innan
við Innri-Skaga en er vel gróinn áfram inn
að Sigmundarhrauni rúmum km innar á
móts við Oddsskarð að sunnanverðu.
Hraunið lokar dalnum að nokkm leyti þar
sem það gengur fram úr hlíðinni og fellur
áin á flúðum við enda þess. Innan við
Sigmundarhraun hækkar dalurinn en þó em
stórir grónir flákar fram með Hraundalsá og
í hlíðum inn að Gunnhildará sem rennur
þvert niður suðurhlíðina allnokkm austar.
Álíka löng leið er þaðan inn á Hraundals-
varp og er þessi innsti hluti dalsins grýttur
og gróðurlítill en þó sækir þangað fé í
gróðumálar síðsumars.
Fjallskil, eignarhald og nýting
í lýsingu Hjaltastaðarsóknar 1842 sem rituð
er af Jóni Guðmundssyni presti á Hjaltastað
1827-1856 segir (s. 189-190)7;
Milli Beinageitarfjalls og Botndalsfjalls liggur
enn dalur sá er Hraundalur heitir. Yfir hann
liggur vegur til Loðmundarfjarðar. Hann er
lengstur allra dalanna [Eiríksdals og
Sandadals] og nær því dagleið byggða í milli.
Bestur er hann að landkostum og langt fegri
yfir að líta en allir hinir. Þar eru nes stór og
grundir sléttar og gott hestaland. Þessir þrír
dalir ganga allir upp frá Sandbrekkuafréttinni
og er hún langstærst allra afréttanna. Henni
tilheyrir hálfúr Hraundalur, Beinageitarfjalls
megin upp á varp, en syðri hluti dalsins með
^ Múlasýslur. Sýslu- og sóknalýsingar. Reykjavík 2000, s. 190.
84