Fréttablaðið - 10.12.2021, Blaðsíða 42

Jóhanna María
Einarsdóttir
jme
@frettabladid.is
Fugladagbókin
Stórfenglegar myndir
og fróðlegur texti.
ÓGN
Spenna, dulúð,
kynjaskepnur
og auðvitað ást!
Spæjarahundurinn
Fær sakamálin í loppurnar
þegar löggan hefur gefist upp.
Hérasmellir
Óborganlegar gamansögur
af Héraðsmönnum.
- algjör gersemi.
- unglingabókin í ár.
- klókur og klár!
- kitla hláturtaugarnar.
holabok.is
FJÓRAR FRÁBÆRAR
Harpa Rún Kristjánsdóttir
fleytti sinni fyrstu skáld-
sögu, Kynslóð, út í jólabóka-
flóðið í ár. Bókin er sveita-
saga úr samtímanum. Sem
einlægur aðdáandi Guðrún-
ar frá Lundi fagnar hún því
að fólk líki bók hennar við
höfundarverk meistarans.
Kynslóð er fyrst og fremst ástarsaga
um ungar konur í sveit og spurn-
inguna um hvort það sé framtíð í
sveitinni og hver hún sé þá. „Flestar
sveitasögur í nútímanum eru ferða-
sögur Reykvíkings sem fer í heim-
sókn í sveitina og segir frá því sem
fyrir augu ber. Mig langaði til að
skrifa sveitasögu sem kemur innan
frá. Ég er sjálf bændadóttir, bý í sveit
og þekki þetta líf,“ segir Harpa Rún.
Kyn-slóð
„Kynslóð fjallar líka um hvernig við
erfum hluti, takta, áföll og lífsskoð-
anir gegnum kynslóðina. Hvernig
við vinnum úr þessu öllu, mynstrin
sem við erum að reyna að brjóta og
hvað við tökum með okkur. Þaðan
kemur orðaleikurinn í titlinum,
sem vísar í kynslóðina sem liggur
mann fram af manni, en líka slóð-
ina sem kyn þitt og ætt markar þér.
Þú þarft að feta ákveðna slóð og þá
er spurning hvort þú farir beinustu
leið eða stígir út af, hvort þér bjóðist
margar leiðir eða bara ein.
Mæðgurnar Anna og Þóra eru á
aldrinum 20-40 ára. Báðar eru í leit
að sjálfri sér og standa á vegamót-
um og þurfa að velja sína slóð, með
allt þetta á bakinu. Þær standa í
Íslensk sveit meira framandi en Hogwarts
Harpa Rún hefur
áður gefið út
ljóðabókina
Eddu og þýtt
skáldsöguna
Vanessa mín
myrka.
MYND/AÐSEND
svipuðum sporum og margt ungt
fólk í sveitinni í dag, og ungt fólk
yfir höfuð. Mamman, Þóra, týndi
sér og staðnaði og er að mörgu leyti
í sömu sporum og dóttirin. Anna
hefur komið sér betur fyrir. Allt
virðist eins og það á að vera uns
nýr starfsmaður kemur í vinnuna.
Hann er undarlegur og óþægilega
líkur henni. Hann getur speglað sig
óeðlilega mikið í henni og truflar
líf hennar og takt. Svo kemur í ljós
að hann er kannski dularfyllri en
maður heldur í upphafi. Anna þarf
því að hugsa sína stöðu upp á nýtt.“
Óvart kvennasaga
„Þetta varð óvart kvennasaga.
Upphaflega vildi ég skrifa um
yngstu konuna í bókinni, Önnu,
sem er 25 ára. Ég var á sama aldri
og tengdi mest við hana. Þegar
ég tók bókina aftur upp fimm
árum síðar, fannst mér sú nálgun
leiðinleg. Þá komu mamman og
amman inn.
Þetta tengist því að eldast og
þroskast og fá áhuga á öðru en
sjálfum sér. Ef ég ætti að skrifa
fleiri bækur í sama bókaflokki færi
ég líklegast aftur í tímann og skoð-
aði líf eldri persónanna í bókinni.“
Töfrarnir eru túlkunaratriði
Í bókinni eru heilmiklir töfrar.
„Ég vildi alltaf skrifa töfraraun-
sæisskáldsögu, enda hélt ég mest
upp á þær bókmenntir þegar ég
var yngri. Í íslenskri sveitasögu
varð ég að nálgast töfraraunsæið
á eigin forsendum. Upp spruttu
þjóðsagna skepnur og huldufólk.
Þarna eru líka bollaspádómar og
yfirskilvitlegar tengingar milli
fólks. Enginn Íslendingur viður-
kennir trú sína á huldufólk eða
bollaspár. Samt hróflar enginn við
álagabletti.
Hverju trúirðu þá?
Við erum hætt að trúa, en trúum
nú samt í þjóðarsálinni. Mig
langaði að draga þetta fram, láta
söguna gerast á tveimur plönum.
Líkt og hægt er að afneita töfrun-
um í raunveruleikanum getum við
lesið bókina fram hjá töfrunum.
En ef þú trúir á töfrana ætti bókin
að dýpka um helming.
Ég vil treysta lesandanum og
leyfa honum að taka það sem
hann vill með sér, frekar en að
tyggja ofan í hann. Endirinn gefur
svo færi á að líta til baka og halda
áfram að hugsa.
Endirinn fer í taugarnar á
mörgum en mér finnst gott að vita
að lesturinn sé ekki bara neysla
sem þú gleymir um leið og síðustu
blaðsíðu sleppir.“
Ég er ekki að skrifa Dalalíf
Ósjaldan hefur Kynslóð verið líkt
við höfundarverk Guðrúnar frá
Lundi. „Ég held að ég hafi ekki sjálf
líkt mér við hana, en annað fólk
hefur gert það. Ég er mjög stolt af
því að vera líkt við Guðrúnu, enda
er hún mín kona. Hún er klárlega
fyrirmynd allra sem bögglast við
að skrifa sveitasögur í dag á Íslandi.
Þar er hún stóri höfundurinn. Það
er viljandi að karakterarnir heita
Anna og Þóra eins og kvenper-
sónurnar í Dalalífi en ég er ekki
að skrifa Dalalíf. Guðrún var bæði
eldri og þroskaðri en ég er.“
Meira framandi en Hogwarts
„Á þeim tíma sem Guðrún er að
skrifa, eftirstríðsárunum, er sveitin
miðpunkturinn og Reykjavík er
jaðarinn. Í sveitinni er allt gott en
í Reykjavík er allt hræðilegt. Í dag
er Reykjavík orðin miðpunktur og
sveitin er jaðarinn. Íslenskir höf-
undar í dag sem skrifa um sveitina,
sjá hana með auga gestsins, þeir
eru að skrifa ferðasögu, og íslenska
sveitin er jafnvel orðin exótískari en
Namibía.“
Einn kafli segir frá fólki að stinga
upp fjárhús, eitthvað sem megin-
þorri þjóðarinnar hefur aldrei gert.
Í bókinni eru líka notuð ýmis orð
sem fólk í dag þekkir ekki. „Það
er þarft verkefni að skila þessum
heimi til lesenda sem þekkja hann
ekki, og til fólks sem lifir og hrærist
í honum og fær sjaldan að sjá hann
í bókmenntunum. Ég skrifa líka
um það sem er eins í sveitinni
og í borginni, eins og djammið.
Fólk er líka að skemmta sér hér,
verða fullt, dansa, en umhverfið
er annað. Ég vildi sýna að djamm
í bókmenntum er ekki bara að
veltast á milli þriggja bara í miðbæ
Reykjavíkur.
Einn yfirlesari spurði mig hvort
ég vildi virkilega skrifa eitthvað
sem enginn myndi skilja í dag.
Ef fólk getur lesið bók sem gerist
í Namibíu, eða jafnvel uppdikt-
uðum raunveruleika eins og Hog-
warts, þá hlýtur lesandi að geta
sett sig í aðstæður sveitarinnar.
Það er í raun stórfurðulegt að búa í
pínulitlu landi þar sem skiptingin
er svona skýr og óyfirstíganleg.“
Ekki alltaf kall og dóni
Aðspurð segir Harpa að auðvitað
sé femínismi í bókinni. „Hann er
bæði undirliggjandi og blygðunar-
laus. Ein konan er alltaf að rífast
við kallaborðið í sjoppunni og
ranta um femínisma. Svo fjalla ég
líka um sveitina, sem fólki finnst
vera karlaheimur, en er í raun ekki
síður kvennaheimur. Það er alltaf
talað um bóndann og konu hans,
en yfirleitt eru hjón jafnmiklir
bændur. Þess vegna segist ég alltaf
vera bændadóttir. Mamma er alveg
jafnmikill bóndi og pabbi. Bókin
er um konurnar bak við tjöldin
og hvort þær þurfi yfir höfuð á
körlunum að halda. Svo hræra
nokkrir hinsegin karakterar upp
í venjulegum hugmyndum. Til
dæmis sefur einn prestur hjá konu
út undir húsvegg. Presturinn er
bæði kona og innflytjandi. Ég vildi
snúa upp á mýtuna að presturinn í
sveitinni væri alltaf kall og dóni.“
Hvernig kallast sagan á við sam-
tímann?
„Ég vil endurspegla raunsanna
mynd af íslenskri sveit og sýna að
hér býr fólk á öllum aldri. Sagan er
um ungt fólk í tilvistarkreppu sem
er stillt upp við hliðina á landbún-
aði. Fólk sem er að leita að nýjum
leiðum til að láta nútímann virka
í sveitinni. Sama saga hefði allt
eins getað gerst í Breiðholti, en mig
langaði að draga fram umhverfi
sem mér þykir vænt um og sýna
hvernig það stendur á krossgötum,
líkt og persónur bókarinnar. Þetta
er ekki bara frosin fortíð. Tíminn
líður þó fólk vilji helst að sveitin sé
alltaf eins og þegar það fór í heim-
sókn til ömmu og afa. Framfarir
eru í búskaparháttum, fólk er með
snjallsíma á djamminu og land-
búnaðurinn og umhverfið mótar
fólkið á áhrifaríkan hátt.
Ég er oft spurð út í allt kynlífið
í bókinni. Kynorkan og kynlífið
eru nátengd náttúrunni. Það er í
raun ómögulegt að skrifa sveita-
sögu án þess að skrifa um kynlíf.
Búskapurinn snýst um þetta og
svona virkar náttúran.“
En hvað er skáldið sjálft að lesa?
„Ég er að klára Kolbeinsey eftir
Bergsvein Birgisson og er nýbúin
að lesa Allir fuglar fljúga í ljósið
eftir Auði Jónsdóttur. Þær eru
báðar mjög flottar og áhugaverðar
og lifa áfram eftir að lestri lýkur. Ég
er annars spennt að lesa Fríríkið
eftir Fanneyju Hrund Hilmars-
dóttur, Næturborgir eftir Jakub
Stachowiak, Olíu eftir Svika-
skáldin og Meydóm eftir Hlín
Agnarsdóttur.“ n
Ég vildi snúa upp á
mýtuna að prestur-
inn í sveitinni væri alltaf
kall og dóni.
24 kynningarblað 10. desember 2021 FÖSTUDAGURBÓK AJÓL