Saga - 2013, Síða 177

Leiðin lá fyrst í Æskulýðsfylkinguna en skólun hans í pólitískum verkum átti
sér stað víðar, t.a.m. innan vébanda verkalýðshreyfingarinnar, í störfum fyrir
hliðarfyrirtæki Þjóðviljans og í laugardagsleshringjunum hjá Einari Olgeirs -
syni. Formlegt háskólanám virtist Svavari ekki standa til boða vegna þess að
hann var kominn með fjölskyldu um tvítugt, auk þess sem hreyfingin kallaði
hann sífellt til nýrra verka. Við tóku ýmis störf á næstu árum, m.a. á Þjóð -
viljanum og skrifstofum Samtaka hernámsandstæðinga, Alþýðu banda lagsins
og Iðnnemasambandsins, auk verkamanna- og kennslustarfa. Hann varð
loks fastur blaðamaður á Þjóðviljanum árið 1968 og ritstjóri hans frá 1971
þangað til að hann var kjörinn á þing 1978. Svavar ávann sér þannig snemma
traust til trúnaðarstarfa og skýrir hann það m.a. með nánum vinskap sínum
við son Einars Olgeirssonar. Lífið snerist um hugsjónir og kapp hans var svo
mikið að 27 ára hafði hann keyrt sig út. Það tók sjö ár að ná fullu þreki á ný.
Á vissan hátt er þessi bók um uppruna og þróun Alþýðubandalagsins
vegna þess að höfundur var á vettvangi eiginlega frá upphafi til enda,
þ.e.a.s. frá því á sjöunda áratugnum og til 1999. Fróðlegar lýsingar eru t.a.m.
á tímafrekri fjáröflunarstarfsemi innan hreyfingarinnar þar sem félagarnir
fórnuðu miklum tíma og eigin fjármunum fyrir málstaðinn. Stundum varð
þessi vinna til einskis, t.d. þegar söfnunarfé fór í súginn vegna misheppn -
aðra fjárfestinga (bls. 80). Einnig er þetta útgáfu- og rekstrarsaga Þjóðviljans
þótt sú saga hafi einnig verið sögð í stuttu máli í bókinni Blaðið okkar.
Fimmtugsafmæli. Aldarafmæli (1986) eftir Árna Bergmann.
Svavar gegndi formennsku í Alþýðubandalaginu frá 1980 til 1987. Síðari
hluti formannstímans einkenndist af innanflokksátökum. Þar tókust á tveir
armar sem kenndir hafa verið við Svavar og Ólaf Ragnar Grímsson. Ákveð in
ögurstund rann upp með formannskjörinu 1987. Svavar hafði von að að
Steingrímur J. Sigfússon, þá ungur þingmaður, byði sig fram, en þegar hann
neitaði tók Sigríður Stefánsdóttir, bæjarfulltrúi á Akureyri, slaginn við Ólaf
Ragnar, sem hafði betur. Svavar talar um að með þeim sigri hafi leið toga -
hlutverk sitt „verið framlengt allt þar til yfir lauk …“ (bls. 262), eða þangað
til hann hætti á þingi og varð ræðismaður Íslands í Winnipeg 1999 og í
framhaldi af því sendiherra í Stokkhólmi og Kaupmannahöfn. „Flokks menn
voru í örvinglun eftir átök liðinna missera“ (bls. 261) segir hann um
ástandið í flokknum á þessum tíma. Ljóst er að Svavar er ekki yfir sig hrifinn
af Ólafi Ragnari, segir hann hafa verið „oft fullframsækinn fyrir sjálfan sig“
(bls. 245). Við fáum samt að vita að það var Svavar, ásamt Kjartani Ólafs-
syni, sem gekk á fund Ólafs Ragnars í aðdraganda þingkosninganna 1978
til að fá hann í framboð fyrir flokkinn; það vantaði „mann sem vekti athygli
langt fyrir utan okkar raðir“ (bls. 166).
Áhugavert er að lesa skýringar Svavars á átökunum í Alþýðu banda -
laginu, að fólk hafi risið upp gegn þeim sem höfðu völdin í flokknum (bls.
259) og að átökin hafi snúist um „menn og stíl frekar en málefni“ (bls. 313).
Um þetta hefur fremur lítið verið skrifað af fræðimönnum. Þó má nefna
ritdómar 175
Saga vor 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 8.5.2013 12:23 Page 175