Saga - 2019, Blaðsíða 205

Sem fyrr segir var Þórður Guðmundsson í Glasgow samverka -
maður Þórðar hreppstjóra í netaveiðinni. Hann kemur hins vegar lítt
fram og virðist aðeins hafa verið viðstaddur réttarhald í júlí 1882.
Jafnvel verjandinn virtist aðeins verja Þórð hreppstjóra þótt af sam-
henginu mætti ráða að vörnin gilti jafnframt fyrir nafna hans í Glas -
gow. Laxinn var verðmæt verslunarvara sem koma varð á mark að.
Enginn fær vegur lá milli Reykjavíkur og Kjósar fyrir aldamótin
1900 og beinast lá við að flytja laxinn sjóleiðina til Reykja víkur. Þar
hlaut einhver að taka við hinni ágætu vöru og koma henni til neyt-
enda. Geta má sér til um að Þórður í Glasgow hafi sinnt því hlut-
verki. Hann gæti jafnframt hafa séð um kaup á veiði búnaði en um
þann þátt eins og flest annað sem varðar hlutverk Þórðar í Glas gow
skortir heimildir.
Séra Þorkell Bjarnason, sem fór fyrir kærum á hendur netaveiði -
mönnum í Laxvogi, var litríkur persónuleiki sem kom víða við,
bæði í málefnum Kjósar og í landsmálum. Hann sat á Reynivöllum
á árunum 1877–1900. Þar var kirkjustaður og prestssetur frá ómuna -
tíð og löngum miðstöð byggðar og þingstaður. Þorkell lét sig þjóð -
mál miklu skipta og var kjörinn þingmaður fyrir Gullbringu- og
Kjósar sýslu 1881–1885 og konungkjörinn þingmaður 1893–1899.
Hann var og þekktur fyrir ritverk, samdi meðal annars ritið Ágrip af
sögu Íslands sem notað var til kennslu í skólum landsins um tíma og
ritaði fjölda gagnrýninna greina um samfélagsmál og alþýðumenn-
ingu.
Þorkell var mikill áhugamaður um laxarækt. Á Reynivöllum var
árið 1884 hafist handa um fyrsta laxaklak á Íslandi. Þorkell mun
hafa varið töluverðum fjármunum til laxaræktar um tveggja ára
skeið og fékk hann danskan og síðar sænskan fiskifræðing sér til
aðstoðar, en þótt vel tækist til um ræktina tókst honum ekki að afla
nægilegs fjár til verkefnisins og lagðist það því af.21 Af heimildum
verður ekki ráðið hverjar endurheimtur voru en væntanlega hafa
seiði sem sleppt var í Laxá gengið í ána sem fullvaxnir fiskar í fyll-
ingu tímans. Þorkell var flutningsmaður frumvarps um laxafriðun í
neðri deild Alþingis sumarið 1885 eins og áður greinir.
Eggert Finnsson og Hans Stephensen voru kærendur ásamt séra
Þorkeli á fyrri stigum Laxvogsmálsins. Hans var gildur bóndi og
laxveiði og friðun 203
Ísland fyrir aldamót. Harðindaárin 1882–1888. Úr ljósmyndum og dagbókum Mait -
land James Burnett og Walter H. Trevelyan (Mosfellsbær: Brennholt 1995), bls. 143,
151 og 160. Þær eru birtar hér með leyfi Brennholtsútgáfu.