Sjálfsbjörg - 01.07.1970, Blaðsíða 19

Margir munu telja, að lausn verði að
fást á atvinnumálum heilbrigðra, áður en
hægt er að reikna með fullum atvinnu-
möguleikum öryrkja í þjóðfélaginu. Ef við
hugsum okkur hóp tíu manna, sem allir
eru atvinnulausir, og þar af eru níu heilir
á sál og líkama, en einn ekki, þá ræður
algilt lögmál því, að sá óheili fær ekki at-
vinnu, fyrr en hinir níu eru komnir í störf.
Það er aðeins eitt, sem getur breytt þessu
lögmáli: að hinn eini hafi þekkingu eða
reynslu til brunns að bera, sem gerir hann
hæfari til starfa en hina. Að öðru jöfnu er
því vinnuaðstaða og vinnumöguleikar fatl-
aðra og lamaðra, svo og annarra öryrkja,
margfalt lakari á atvinnuleysistímum, og
hlutur hinna fötluðu og lömuðu mun verri
en hinna.
Hér er ekki um að ræða vandamál, sem
aðeins þekkist á Islandi. Allar þjóðir heims
hafa sín á meðal hóp af fólki, sem ekki
hefur til að bera eðlilega eða fulla líkams-
orku af margvíslegum sökum, svo sem
vegna meðfæddra ágalla, vegna afleiðinga
sjúkdóma eða slysa og annars. Hlutfalls-
lega er stærð hópsins svipuð í flestum
löndum, en ákvarðast þó að mörgu leyti
af þjóðfélagsaðstæðum og þjóðfélagshátt-
um. Hópurinn er t. d. stærri hjá styrjaldar-
þjóðum og yfirleitt meiri að vöxtum hjá
þeim þjóðum, sem vel eru iðnvæddar, þar
sem hraði er mikill í umferð, og í þeim
löndum, þar sem heilbrigðisþjónusta er
góð. Það er auðskilið, hví örkuml eru tíðar
hjá stríðsþjóðum. Einnig er augljóst, að
slysahætta er meiri í landi, þar sem um-
ferðarhraði er mikill og þar sem stóriðja
er uppi á teningnum og fleiri slys gerast,
einkum meiriháttar slys. Hins vegar þarfn-
ast það nokkurrar útskýringar, þegar
nefnt er, að ýmisleg líkamleg örorka er
tíðari í þeim löndum, þar sem heilbrigðis-
þjónusta er fullkomin. Útskýringin er sú,
að dauðsföll af völdum sjúkdóma eða slysa
eru fátíðari í slíkum löndum, fleiri lifa af
sjúkdóm eða slys, sem ber að höndum, en
bera síðan óhjákvæmilega varanlegar
menjar þess í einu formi eða öðru. Fram-
farir í lækningastarfsemi og almennri heil-
brigðisþjónustu eru stórkostlegar, en samt
ekki svo stórkostlegar, að meiri háttar
sjúkdómar eða slys gangi yfir sporlaust.
Vel fallið til samanburðar á þessu sviði
eru hinar tvær heimsstyrjaldir, sem verið
hafa á þessari öld. Fjöldi þeirra, sem báru
örkuml eftir fyrri heimsstyrjöidina, var
mikill og voru þau slæm. Eftir hina síðari
heimsstyrjöld er fjöldinn þó ennþá meiri
hlutfallslega, en þó eru ástæður fyrir ör-
kuml töluvert frábrugðnar því, sem gerð-
ist við fyrri heimsstyrjöldina. Margvís-
legir áverkar, sem þá ollu varanlegri ör-
kuml, fengust nú læknaðir í hinni síðari
heimsstyrjöld, en aðrir áverkar, sem áður
leiddu skilyrðislaust til dauða, gerðu það
ekki, en urðu orsök fyrir varanlegri ör-
kuml. Hið sama er að gerast í hinu dag-
lega lífi borgara hvarvetna í heiminum í
dag. Sjúkdómar og slys, sem áður leiddu
til dauða, eru nú viðráðanleg á þann hátt,
að það tekst að halda sjúklingi lifandi, en
á hinn bóginn ekki að fyrirbyggja að öllu
leyti afleiðingar, er viðkomandi verður að
bera til æviloka. Undirstrika verður þó, að
spor eða menjar af þessu tagi fara minnk-
andi með hverjum áratug, þar eð sú tækni,
sem læknisfræðin hefur upp á að bjóða
til björgunar mannslífum, vinnur jafn-
framt að því að gera áhrif og eftirstöðvar
sjúkdóma og slysa minni.
Hvert þjóðfélag verður að gera það upp
við sig, hver afstaða þess er eða á að vera
gagnvart þeim, sem örorku hafa hlotið.
I orði gildir sama reglan hjá öllum þjóð-
félögum, sem kenna sig við menningu, sem
sé sú, að veita þeim hverja þá aðstoð,
styrki og fyrirgreiðslu, sem hugsanlegt er
að veita. En á borði vill á tíðum verða mis-
brestur á framkvæmd þeirrar reglu.
SJÁLFSBJÖRCr 19