Sjálfsbjörg - 01.07.1970, Blaðsíða 38

haga sér. Margir hafa reynt hið sama, er
þeir hafa heimsótt kunningja sína sjúka
á sjúkrahús. Heimsækjandi kemst þá oft
í vandræði, lítur títt á klukkuna og verð-
ur því fegnastur, er heimsóknartíma lýk-
ur, einungis vegna þess, að hann veit ekki
fyllilega, hvernig sjúklingurinn lítur á
ástand sitt, og veit ekki, hvort vert sé að
ræða það.
Það eru vandamál hinna
heilbrigðu.
Ef til vill hefur lesandinn þegar veitt
því athygli, að fyrrnefnd viðhorf eru merki
um vandamál og sálræna baráttu hinna
líkamlegu heilbrigðu, en ekki hinna fötl-
uðu. Hin ólíku viðhorf geta nefnilega kom-
ið í ljós hjá ýmsum heilbrigðum gagnvart
fötluðum einstaklingi. Auk byrðar þeirrar,
sem fötlunin sjálf er, verða þeir því oft
að líða fyrir sálræn vandkvæði hinna heil-
brigðu. Þau birtast ekki eingöngu í orð-
um, heldur líka í svipbrigðum, viðmóti og
því, sem ekki verður með orðum tjáð.
Skiljanlega getum við ekki myndað okk-
ur viðeigandi viðhorf gagnvart fötluðum
manni, fyrr en við vitum, hversu fötlunin
er honum til trafala. Eigi maður erfitt með
gang, svo áberandi sé, þarf það ekki að
skipta miklu máli. Vera má, að það skipti
engu máli í starfi hans og hann geti farið
allra sinna ferða, þrátt fyrir þessa erfið-
leika. Þetta takmarkar þá ekki möguleika
hans til að vinna fyrir sér. Oft getur fötl-
unin verið nokkru meiri, en þó á takmörk-
uðu sviði, svo að margs konar leikni sé
hægt að ná. Ýmsir starfsmöguleikar geta
þó verið fyrir hendi. Frá náttúrunnar
hendi hafa flestum verið gefnir fleiri eigin-
leikar og fjölbreyttari hæfni, en nauðsyn-
leg er. Hver sem er, getur t d. .tvö-
faldað krafta sína með því að æfa vöðvana
við átök. Alþekkt er iíka, að önnur skiln-
ingarvit skerpast, þegar eitt vantar. Það
má sjá hjá blindum, heyrnarlausum og
ýmsum öðrum. Meiri rækt hefur verið lögð
við einn eiginleika, þegar annar var tak-
markaðri. Þeir menn skara einmitt oft
fram úr, sem hafa orðið fyrir einhverjum
hindrunum á þroskabraut sinni eða hafa
liðið vegna einhverrar fötlunar. Víðsýni
þeirra hefur aukizt, þeir hafa öðlazt ný
áhugamál og þroskað hæfileika sína á þeim
sviðum, sem fötlunin varð þeim ekki til
hindrunar. Mörg menningarverðmæti okk-
ar eru sköpuð af fólki, sem hefur verið
bagað á einhvern hátt, og veröldin væri
mun fátækari, ef þau væru ekki til.
Þessa hlið málsins hef ég rætt svo ræki-
lega, vegna þess að flestir hafa hneigð til
að gefa því fyrst og fremst gaum, hvaða
möguleikar séu enn fyrir hendi. Möguleik-
ar, sem þakka má fjölhæfni manna.
Fatlaðir eru venjulega vel heil-
brigðir andlega.
Enda þótt aðstæðurnar séu einkar vel til
þess fallnar að skapa taugaveiklun og
sjálfselsku, er fatlað fólk venjulega mjög
vel heilbrigt andlega, og er það gott dæmi
hinnar miklu aðlögunarhæfni manna. Þeg-
ar einstakir eiginleikar tapast, þroskast
aðrir, svo að jafnvægi helzt að mestu leyti.
Önnur orsök hinnar miklu aðlögunarhæfni,
sem sjá má hjá fötluðum, er sú, að flestir
sjá brátt sannleika þeirrar fullyrðingar,
sem virðist mótsagnakennd, en hefur engu
að síður mikinn sannleika að geyma, að
enginn er óhæfari, en hann æskir sjálfur.
Margir hafa sagt mér, að viðfangsefni
þeirra heppnuðust ekki, ef þeir fundu
mikið til vanhæfni sinnar fyrirfram, en
miklu erfiðari verkefni heppnuðust, ef þeir
gátu gleymt hindrun sinni. I þessu er hið
raunverulega vandamál hinna fötluðu fólg-
ið. Það er öruggt, að fötlunin verður meira
til hindrunar hiá þeim, sem finna mikið
til hennar, en hinna, sem láta hana ekki
á sig fá. Þetta sýnir, að vandamálið hefur
tvær hliðar, nátengdar að vísu. Það er sem
38 SJÁLFSBJÖRG