Bændablaðið - 25.05.2022, Page 4

Bændablaðið | Miðvikudagur 25. maí 20224
Tyrfingur Sveinsson og Hulda
Brynjólfsdóttir tóku við búskap
í Lækjartúni í Ásahreppi af
foreldrum Tyrfings sumarið 2011.
Tyrfingur er mikill áhugamaður
um að nota beitarstýringu búfjár á
ræktarlandi, reyndar í úthaga líka,
og segir að reynsla þeirra sýni að af
því geti verið margháttað hagræði
og fjárhagslegur ávinningur.
„Þetta hefur gengið mjög vel hjá
okkur og er algjör hugarfarsbreyting
í búskap og maður fer að horfa allt
öðruvísi á hlutina. Maður uppgötvaði
fljótt hvað maður var í raun vitlaus
að slá hána á haustin með ærnum
kostnaði í stað þess að láta kýrnar
bíta grasið í stýrðri beit fram eftir
hausti. Þannig að peningabruðlið
sem átti sér stað í búskapnum var
alveg gegndarlaust.
Þetta er ekkert sem við höfum
verið að finna upp heldur höfum
við lesið okkur til og reynt að læra
af því hvernig menn hafa verið að
gera þetta erlendis,“ segir Tyrfingur.
Jarðvegsbætandi landbúnaður
Áður hefur verið fjallað um
beitarstýringuna í Lækjartúni, t.d. í
Bændablaðinu 25. nóvember 2021.
Þetta kallast á ensku regenerative
farming, en mætti útleggja sem
jarðvegsbætandi landbúnaður. Segir
Tyrfingur að mikil vakning sé fyrir
svona búskap erlendis þó fáir þekki
hann hér á landi. Á bænum eru um
160 fjár og 60 nautgripir, auk 14
hrossa, nokkurra geita og hænsna.
– Þarf ekki nægt landrými til að
geta hvílt land á milli þess sem það
er beitt?
„Jú, en í raun minna land en ef ég
gerði þetta ekki. Í heildina erum við
með 200 hektara.
Þetta eru ekki alveg samfelldar
spildur þó landið sem kýrnar hafa
til umráða sé samliggjandi.
Markmiðið er auðvitað með
stýrðri beit að landið beri fleiri
gripi en áður. Reynslan sýnir að
þetta eykur afköst landsins þar sem
friðunartími þess verður lengri en
ella. Staðan er þannig núna að ég
reikna með að geta fjölga kúnum
um helming frá því sem ég var áður
með. Nú er mun meira gras í boði
en í fyrra.“
Eykur afrakstur
á hvern hektara lands
– Hvað segir þú um skynsemi og
fagmennsku þegar rætt er um svona
markvissa beitarstýringu?
„Ég tel þetta hafa gífurlega
marga kosti. Í fyrsta lagi felst í þessu
fjárhagslegur ávinningur. Maður
getur verið með fleiri kýr á hvern
hektara að meðaltali sem skilar sér
í auknum hagnaði á hektara.
Þá gef ég verulega mikið minna
af heyi yfir veturinn en áður. Í raun
var ég að gefa allt of mikið og í allt
of langan tíma.
Mér sýnist að ég sé kominn niður
í þriðjung af vetrargjöfinni fyrir
kýrnar þennan veturinn miðað við
það sem ég var að gefa fyrir þrem til
fjórum árum. Þá var ég ekki að nýta
útibeit nema í júní, júlí og ágúst.
Síðan voru skepnurnar á gjöf frá því
í byrjun september og fram í júní.
Á síðasta ári byrjaði ég með
innigjöf, en kýrnar eru á útigangi
allan ársins hring. Í lok október
gaf ég fyrstu rúlluna og þá
síðustu í byrjun apríl. Þetta hefði
ég ekki getað gert nema að vera
í beitarstýringu.
Nú skildi ég viljandi eftir óslegið
tún í haust þannig að á því var öll
sinan ósnert í vor. Holdakýrnar þurfa
ekki mikið og þar sem sinan var næg
og mikil næring í rótunum dugði
þetta vel. Grasið sem er að koma
upp úr þessu núna er töluvert meira
en í öðrum túnum hjá mér og meiri
þróttur í því. Kýrnar eru því í þessari
stýringu hjá mér núna að bíta sinu
og nýgræðing í bland.
Kýrnar fá bara til umráða um
3-400 fermetra í einu og þær hreinsa
það upp á einum til tveim tímum
og leggjast svo niður að jórtra. Þá
standa þær upp og skíta því sem þær
hafa áður verið að éta. Þá hleypi
ég þeim í næsta hólf og loka á eftir
þeim svo þær komist ekki til baka.“
Túnin gefa mun meira af sér með
þessum hætti og ég nota samt nánast
engan tilbúinn áburð. Í heild keypti
ég sex poka af áburði fyrir þetta vor,
en var áður að kaupa um 30 poka.“
Losna alveg við ormalyf
„Með svona stýringu dreifist
skíturinn líka jafnt yfir túnið. Þær
eru því aldrei að éta í kringum skítinn
sinn og við það vinnst það líka að
ég losna alveg við að gefa ormalyf.
Ormahringrásin tekur þrjár vikur og
þar sem kýrnar og kindurnar komast
aldrei á blettinn á þeim tíma, rofnar
þessi hringrás. Skepnurnar eru aldrei
lengur en tvo til þrjá daga á sama
svæði og þá loka ég beitta svæðinu á
eftir þeim og friða það þar til það er
tilbúið á ný til beitar. Endurvöxturinn
hefst því um leið og beitinni er hætt.
Svo er þetta fín hreyfing fyrir mig
að færa til og lagfæra girðingar. Ég
átti áður við bakvandamál að stríða
áður en ég byrjaði á þessu, en ég hef
ekki fundið fyrir því síðan.“
Veruleg hagræðing
Tyrfingur segir að það megi
klárlega ná fram verulegri hag-
ræðingu með þessum hætti, t.d. í
holdanautabúskap og hrossarækt.
„Ég held að við séum að gefa
hrossum allt, allt of mikið. Hross
líkt og holdakýr þurfa mjög lítið.
Við erum hér með nokkur hross og
höfum verið að beitarstýra þeim
líka. Þau geta gjörbreytt högunum,
t.d. þegar þau eru látin hreinsa upp
sinu. Það gera þau þó ekki eins vel
þegar þau ganga á stóru svæði.
Varðandi sauðféð gildir það
sama, hagræðið af beitarstýringunni
er augljós. Þá gjörbreytist öll
umgengni um skepnurnar. Holdakýr
sem ganga lausar á stóru landi eru
ekkert sérstaklega skapgóðar. Þegar
maður stýrir þeim á litlum bletti og
er alltaf að umgangast þær breytist
geðslagið verulega.
Það hefur gjörbreyst með
svona mikilli umgengni hjá mér.
Það var þannig hjá okkur áður en
við byrjuðum á þessu að kýrnar
voru stökkvandi á girðingar um
leið og þær sáu mann nálgast.
Þær voru snarvilltar. Nú eru þær
ekkert styggar. Maður gengur bara
í kringum þær liggjandi og þær
hreyfa sig ekki. Þær eru farnar að
haga sér eins og venjulegar kýr.“
Líka hagstætt fyrir mjólkurkýr
„Ég held að það sé líka hagur
í svona beitarstýringu fyrir
mjólkurkýr. Þegar MAST kemur
með þá kröfu að setja kýrnar út á
vorin þá byrjar þessi söngur um að
það sé ómögulegt því það detti niður
nytin og því tapist miklir peningar.
Vissulega minnkar þá eitthvað
mjólkin í tanknum, en ég held að
menn gleymi því að horfa á hina
hliðina. Ef menn nýttu tækifærin
sem felast í að setja kýrnar út á
skipulagða stýrða beit, þá væri hægt
að framleiða mjólkina með mun
minni kostnaði. Þó lítrunum fækki
eitthvað, þá vegur sparnaðurinn það
upp og gott betur.
Auk þess tel ég að ef kúnum
er beitt á kjarngott gras þá mætti
minnka fóðurkostnað á móti.
Heildarniðurstaðan gæti orðið
fjárhagslegur ávinningur þrátt fyrir
eitthvað minni mjólk. Ég tel því að
það felist í þessu mikil tækifæri
ef menn hafa á annað borð áhuga
á að beygja sig eftir þeim,“ segir
Tyrfingur Sveinsson. /HKr.
FRÉTTIR
Bændur í Lækjartúni í Ásahreppi bæta afkomu verulega með beitarstýringu innan girðinga:
Eykur afrakstur á hvern hektara, stórminnkar
vetrargjöf og áburðarkaup nánast úr sögunni
Hér sést greinilega hvernig beitarstýring nautgripa virkar. Myndir / TS og HB
Sauðfé Lækjartúnsbænda í markvissri beitarstýringu.
Hulda Brynjólfsdóttir og Tyrfingur Sveinsson, bændur í Lækjartúni í Ásahreppi.