Skessuhorn - 08.06.2022, Blaðsíða 44

MIÐVIKUDAGUR 8. JÚNÍ 202244
Ólsarinn Ríkarð Ríkarðsson hef-
ur ýmislegt gert um ævina. Byrjaði
ungur að fara á sjó eins og tíðkað-
ist í Ólafsvík á þeim árum og seinna
færðist hann óvænt yfir í ferðaþjón-
ustuna sem átti vel við hann. Í dag
starfar Ríkarð hjá Fiskistofu en fer
þó þegar hann getur nokkra túra
um landið með ferðamenn. Skessu-
horn heimsótti Ríkarð í Stykkis-
hólmi á dögunum þar sem lífið til
sjós var rifjað upp en einnig ferða-
mennskan.
Allt snerist um vinnu
„Ég byrjaði mjög ungur sem sjó-
maður,“ rifjar Ríkarð upp, en hann
var einungis 15 ára gamall þegar
hann var farinn að vinna á laun-
um úti á sjó, réði sig á bát frá Pat-
reksfirði sem var að fara á grálúðu-
veiðar með línu og svo var siglt
með aflann til Hull. „Línan var
beitt um borð og réði ég mig sem
beitningar mann. Ég var vanur að
beita og hafði gert það með skóla
og sem sumarvinnu,“ segir Rík-
arð. „Ég hætti í skóla, tók sem sagt
ekki tíunda bekkinn. Þetta snerist
allt um vinnu á þessum tíma,“ bæt-
ir hann við.
Í Ólafsvík í kringum 1983 sner-
ist allt um sjóinn og útgerð að
sögn Ríkarðs og flestir bæjarbú-
ar unnu við fisk að einhverju leyti,
hvort sem það var á miðunum eða í
vinnslunum í landi. „Það voru fjór-
ar öflugar fiskvinnslur í plássinu og
mikið af vertíðar fólki og vertíðar
bátum, nóg að gera,“ bætir Ríkarð
við um tíðarandann. „Ég var á sjón-
um fimm vertíðar áður en ég fór í
Stýrimannaskólann og var þá aðal-
lega um borð sem háseti og kokkur
á þessum vertíðarbátum. Vertíðar-
bátar á þessum tíma voru bátar sem
voru kannski á netum á vertíðinni
sem hófst alltaf í endaðan febrúar.
Svo var farið á fiskitroll eða rækju á
sumrin. Um haustið var farið á síld,
svo línu og loks aftur á net. Þetta
var mjög fjölbreytt og ég kunni því
vel.“
Verbúðarandinn
í Ólafsvík
Ólafsvík var svona staður þar sem
hellingur af fólki dvaldi yfir ver-
tíðarnar, að sögn Ríkarðs. „Ver-
búðin var kölluð Mafían. Þar sem
veitingastaðurinn Sker er til húsa
í dag. Þetta hús var upphaflega
byggt sem verbúð, efri hæðin það
er að segja. Útgerðirnar áttu tvö til
þrjú herbergi þarna og þær tóku sig
saman og byggðu þetta hús. Sjálfur
var ég ekki á verbúð en ég lét mig
ekki vanta á böllin. Það var farið út
kannski fimm um nótt og komið í
land klukkan níu, tíu um kvöldið.
Þetta voru langir vinnudagar og
aðeins frí aðra hverja helgi og þá var
auðvitað farið á ball, það var nóg af
böllum, ef ekki heima í Ólafsvík
þá á Hellissandi eða Grundarfirði.
Það var líf og fjör og gaman að vera
ungur á þessum tíma, bærinn iðaði
af lífi,“ rifjar hann upp.
Að vera stýrimaður eða
skipstjóri var toppurinn
Ríkarð var einungis 19 ára gam-
all þegar hann var gerður að stýri-
manni um borð og átti hann þá eft-
ir að fara í Stýrimannaskólann sem
hann svo gerði tvítugur að aldri.
„Ég var duglegur og mér var treyst.
Þetta var kannski 10 til 12 manna
áhöfn og að vera 19 ára gutti með
stjórn á öllu á dekki á vetrarvertíð,
maður þurfti að vera með svolítið
bein í nefinu til að hafa forystu.
Þarna voru karlar sem voru kannski
tvöfalt, þrefalt eldri en ég. Þetta var
mikil ábyrgð og góður skóli áður
en maður fór svo í Stýrimanna-
skólann,“ segir Ríkarð um starfið.
„Að vera stýrimaður eða skipstjóri
var toppurinn fannst mér á þessum
árum og þegar ég fór í skólann tók
ég á náminu eins og vinnu og fékk
verðlaun fyrir kunnáttu, háttprýði
og skyldurækni við útskrift,“ bætir
hann stoltur við.
Ríkarð var stýrimaður og skip-
stjóri á Hamri SH frá Rifi í tæp-
an áratug og segir að þar hafi verið
gott að vera, úrvals áhöfn og útgerð.
Seinna var hann skipstjóri og stýri-
maður á hinum ýmsu skipum við
margskonar veiðar og einnig við
farþegaflutninga og hvalaskoðun.

Skakari í grunninn
„Ég keypti mér trillu þegar ég var
16 ára gamall og átti hana í nokk-
ur ár. Ég var að fara út á skak þegar
tími gafst til en þá voru ekki komn-
ar tölvurúllur eins og þekkist í dag.
Við vorum með rúllur sem við gát-
um látið hífa en urðum að skaka og
var því afkastagetan miklu minni en
með nútíma tölvustýrðum rúllum.
Á þessum tíma var ekkert mikið um
að menn voru að veiða á handfæri
en voru þó nokkrir, en á þessum
tíma var bara erfitt að losa sig við
fiskinn,“ rifjar Ríkarð upp. „Hand-
færa fiskur var litinn hornauga og
það mátti bara þakka fyrir það að
fá einhver viðskipti með fiskinn yfir
höfuð. Svo breyttist þetta í kring-
um 1989 þegar fiskmarkaðarnir
komu til sögunnar, þá vildu allir fá
handfæra fisk. Það voru nefnilega
engir markaðir, bara hraðfrystihús
og verkanirnar sem sáu um allan
fiskinn. Þú þurftir að fara til þeirra
og á þessum tíma létu þeir þannig
eins og þeir vildu ekkert með hand-
færa fiskinn gera,“ bætir hann við.
„Það gjörbreytti öllu þegar mark-
aðarnir komu. Þú sérð að árið áður
en fiskmarkaðirnir koma þá vorum
við að fá 33 krónur fyrir kílóið en
fór upp í 90 krónur þegar fiskmark-
aðurinn kom. Það er yfir 100%
hækkun. Áður hafði í raun vinnslan
verið að einoka þetta,“ segir hann
ennfremur. „Ég fékk mér svo aft-
ur handfæra bát þegar ég hætti á
Hamri og fór að taka mér frí frá
stóru bátunum svona yfir hásum-
arið. Mér finnst fátt skemmtilegra
en að lenda í góðri veiði á handfær-
um. Svo þróaðist þetta til þess að ég
fékk mér stærri bát og fór að gera út
allt árið og þá með línu yfir vetrar-
mánuðina. Ég sel svo útgerðina
árið 2007.“
Úr sjómennskunni yfir í
ferðaþjónustuna
Eftir að Ríkarð seldi allt sitt þá datt
hann óvænt inn í ferðaþjónustuna
sem átti svo seinna eftir að springa
út. Ferðaþjónustan átti vel við Rík-
arð. „Frænka mín var að vinna sem
framkvæmdastjóri í ferðaþjónustu-
fyrirtæki og hún spyr hvort ég vilji
ekki fara einhverja túra. Hún vissi
nefnilega að ég væri með meira-
prófið og gat því verið ökuleiðsögu-
maður,“ segir Ríkarð. „Ég sló til og
var í þessu meira og minna í fimm
ár. Það var aldrei kvartað yfir mér
svo ég hlýt að hafa verið ágætur í
þessu,“ bætir hann við og hlær. „Ég
hef fengið fjöldann allan af bréfum
sent til mín þar sem mér er þakk-
að fyrir ferðirnar. Svo fer ég að vísu
núna í sumar nokkra túra, nýti sex
vikna sumarfríið mitt til að fara með
ferðamenn um landið. Ég fer alla-
vega þrjár hringferðir,“ segir hann
fullur tilhlökkunar, en í dag starfar
Ríkarð hjá Fiskistofu.
„Að vera með fólki í fríi á fal-
legustu stöðum landsins og vinna
við að segja sögur og hlusta á sög-
ur allsstaðar að úr veröldinni, getur
ekki verið annað en gaman. Svo er
landið svo fallegt og fólk svo ánægt
að koma hingað. Það eru allir gjör-
samlega dolfallnir fyrir Íslandi. Ég
var eiginlega blindur á þetta áður
en ég fór í ferðaþjónustuna,“ bæt-
ir Ríkarð hreinskilinn við. „Þegar
ég byrjaði í þessu þá vorum við 12
leiðsögumennirnir starfandi hjá fyr-
irtækinu og þegar ferðaþjónustan
hrynur í Kórónuveirufaraldrinum
þá vorum við orðin rétt undir 70
leiðsögumenn. Eftir að allt hrynur
sæki ég um hjá Fiskistofu og fæ þar
vinnu strax og þar hef ég verið síð-
ustu tvö ár.“
Ferðamenn vilja
heyra álfasögur
Ríkarð segir starfið hjá Fiskistofu
skemmtilegra og fjölbreyttara en
hann hafði búist við. „Þetta starf er
alls ekki til að hanka menn! Flestir
eru að fara eftir reglum en það alltaf
einhverjir sem reyna að sveigja þær
svolítið en þá er okkar starf að beina
þeim á rétta braut og stundum þarf
að beita viðurlögum því miður. Við
erum í þessu starfi til að leiðbeina
og það er gaman og gefandi,“ seg-
ir Ríkarð um vinnuna sína hjá Fiski-
stofu. Það leynir sér hins vegar ekki
að Covid hafi þvingað Ríkarð í aðra
átt en hann hafi viljað á sínum tíma
og segir hann að hefði ekki verið fyr-
ir Covid að þá væri hann líklega enn
að segja fólki álfasögur á ferðinni í
kringum landið. „Ég hef alltaf verið
mikill grúskari og lesið mikið. Þegar
ég fyrst byrjaði í ferðaþjónustunni
þá lagðist ég í lestur og lærði heiti
á fjöllum, dölum og allskonar svo-
leiðis fróðleik um landið okkar. Svo
fór ég að þylja þetta upp í rútunni
og var kannski með 20 manns fyrir
aftan mig. Ég sá að það bara slökkti
á fólki í baksýnisspeglinum,“ rifjar
hann upp og hlær. „Fólk er almennt
ekki að koma fyrir þessar upplýs-
inga. Um leið og ég fór að segja sög-
ur af álfum og tröllum þá lifnaði yfir
öllum. Ferðamenn eru líka forvitn-
ir um okkur Íslendinga og sérstöðu
okkar að hafa hokið á þessari eyju út
í miðju Atlantshafi í meiri en þús-
und ár. Fólk finnst við skrítin og
ég held það sé alveg rétt hjá þeim,“
bætir hann kíminn við að endingu.
glh/ Ljósm. einkasafn.
„Allir bæjarbúar unnu við fisk að einhverju leyti“
-rætt við Ríkarð Ríkarðsson fyrrum sjómann úr Ólafsvík
Ólsarinn Ríkarð Ríkarðsson. Ljósm. glh.
Ríkarð segir hér sögur af Bárði Snæfellsás með jökulinn í baksýn.
Báturinn hans Ríkarðs, Rikki Magg SH, sem hann gerði út á handfæri og línu
Gunnar Bjarnason SH. Á þessum bát fór Ríkarð sína fyrstu vertíð og Pabbi hans
var skipstjóri og var skipstjóri á þessum bát í 14 ár.