Læknablaðið - 01.06.2022, Blaðsíða 27

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 295
R A N N S Ó K N
en í sænsku rannsókninni og fjórum til fimm sinnum hærra en
algengi ADHD meðal fullorðinna í almennu þýði sem er talið vera
4-5%.26 Þó ber að hafa í huga að algengi ADHD er hærra í almennu
þýði á Íslandi en í Svíþjóð, sem gæti að einhverju leyti skýrt þenn-
an mun á milli landanna.27 Forstigseinkenni geðklofa og annarra
geðrofssjúkdóma, eins og framtaksleysi, einbeitingarleysi, skert
framkvæmdastýring og önnur neikvæð og vitræn einkenni,
minna um margt á ADHD-einkenni. Einnig eru ADHD-einkenni
algeng meðal þeirra sem síðar fá geðklofa.28 Því má vera að hluti
rannsóknarúrtaksins hafi verið greindur með ADHD á grunni for-
stigseinkenna geðrofssjúkdóma en erfitt er að slá einhverju föstu
um það þar sem aldur við ADHD-greiningu var ekki aðgengilegur
í þessari rannsókn.
Við útskrift af Laugarásnum hafði nær helmingur þjónustuþega
framfærslu af örorkubótum og um 70% framfærslu af örorkubótum
eða endurhæfingarlífeyri. Til samanburðar var hlutfall örorku
meðal Íslendinga á aldrinum 18-64 ára 5,4% árið 2017, en eins og á
Laugarásnum hækkaði hlutfall þeirra sem höfðu framfærslu af ör-
orkubótum með aldrinum.29 Hlutfall þeirra sem höfðu framfærslu
af örorkubótum hækkaði eftir því sem þjónustuþegar voru lengur
í endurhæfingu og var hlutfallið 90% meðal þeirra sem voru 5 ár
eða lengur í endurhæfingu. Meðal skýringa sem kunna að vera á
því er að endurhæfingarlífeyrir er veittur að hámarki í þrjú ár.30 Þó
er einnig líklegt að lengri tími í endurhæfingu endurspegli alvar-
legri sjúkdómseinkenni sem erlendar rannsóknir hafa sýnt að
tengist minni atvinnuþátttöku og hærri tíðni örorku meðal einstak-
Tafla V. Niðurstöður úr einþátta og fjölþátta tvíkosta aðhvarfsgreiningu sem kannaði áhrif skýribreyta á þátttöku þjónustuþega í vinnu eða
námi við útskrift án þess að hafa framfærslu af örorkubótum.
Þátttaka í vinnu eða námi við útskrift og
ekki framfærsla af örorkubótum
SKÝRIBREYTUR
Óleiðrétt gagnlíkindahlutfall
(%95 öryggisbil)
Leiðrétt gagnlíkindahlutfall
(95% öryggisbil)
Aukinn fjöldi ára í endurhæfingu 0,77( 0,63-0,94) 0,84 (0,61-1,13)
Ekki með geðrofssjúkdóm 3,51 (1,34 - 9,48) 2,51 (0,86-7,3)
Aðrir geðrofssjúkdómar (F12.5, F12.7, F21- F29) 2,92 (1,34-6,40) 3,23 (1,36-7,89)
Geðklofi (F20) 0,19 (0,09-0,41) 0,18 (0,07-0,43)
Með tvígreiningu (F10-F19 & F20-F29) 0,38 (0,14-0,91) 0,42 (0,15-1,02)
ADHD (F90.0) 0,55 (0,19-1,40) 0,68 (0,23-1,79)
Einhverfurófsröskun (F84.0-F84.9) 0,50 (0,07-2,04) 0,63 (0,09-2,66)
Hefur einhvern tímann verið á clozapine 0,20 (0,04-0,60) 0,20 (0,04-0,70)
Clozapine við útskrift 0,37 (0,08-1,18) 0,43 (0,08-1,84)
Forðalyf við útskrift 0,23 (0,07-0,58) 0,21 (0,05-0,58)
Saga um fíkniheilkenni af völdum kannabisefna (F12.2) 0,48 (0,22-1,01) 0,47 (0,19-1,12)
Saga um kannabisneyslu 0,30 (0,14-0,63) 0,24 (0,09-0,58)
Með neyslugreiningu við útskrift (F10-F19) 0,50 (0,21-1,12) 0,48 (0,17-1,26)
Aldur við útskrift 0,89 (0,80-0,98) 0,92 (0,80-1,06)
Kyn (Konur) 1,89 (0,88-4,02) -
Þjóðerni (Ísland) 0,30 (0,06-1,41) -
Sjálfstæð búseta 0,86 (0,42-1,78) 0,73 (0,21-2,41)
Búseta hjá fjölskyldu 2,99 (1,44-6,33) 3,58 (1,13-12,26)
Sértækt búsetuúrræði 0,16 (0,01-0,85) 0,33 (0,02-2,35)
Hjúskapur (í sambandi) 3,02 (1,33-7,13) 3,37 (1,16-10,32)
Stúdentspróf 3,76 (1,77-8,16) 4,89 (1,88-13,62)
Reynsla af fastri atvinnu 2,14 (0,91-5,52) 4,82 (1,35-20,08)
Atvinnuþátttaka fyrir LMG* 3,83 (1,71-8,69) 4,06 (1,51-11,46)
Atvinnuþátttaka meðan á endurhæfingu stóð 8,94 (3,29-31,50) 13,93 (3,85-63,89)
Nám meðan á endurhæfingu stóð 2,33 (1,13-4,91) 2,31 (0,84-6,55)
IPS náms- og starfsendurhæfing 1,70 (0,83-3,53) 3,07 (1,05-9,71)
Hærri líkamsþyngdarstuðull við útskrift 0,98 (0,92-1,04) 1,01 (0,93-1,09)
Offita (BMI >30 kg/m2) 0,64 (0,26-1,53) 0,90 (0,28-2,86)
Tölfræðilega marktækar niðurstöður (p<0,05) eru feitletraðar. Breytuheiti eru feitletruð ef breytan hafði marktæk áhrif
annaðhvort í einþátta eða fjölþátta greiningu.
*Laugarásinn meðferðargeðdeild