Læknablaðið - 01.06.2022, Blaðsíða 47

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 315
áverkatengd slitgigt sé áberandi í hnjám
knattspyrnukappa og í fleiri íþróttagrein-
um. „Fótboltinn er skaðvaldur, því miður;
högg, spörk, pústrar og grófar tæklingar.
Minnihluti atvinnuknattspyrnumanna
kemst í gegnum ferilinn með heil hné. Ég
hef sérstakar áhyggjur af kvennaboltanum
því konur byrja með 40% minna brjósk í
hnjám en karlar og mýkri liðbönd, sem
veldur því að þær þola höggin síður. Þess
vegna skiptir máli að ekki séu leyfð of
harkaleg átök í þessari íþrótt.“ Hann tekur
jafnframt fram að allt venjulegt álag tengt
hreyfingu innan eðlilegra marka sé gott
og liðirnir gerðir til að nota þá.
Íslendingar í fremstu röð í
rannsóknum á slitgigt
Helstu samstarfsaðilar Helga í rannsókn-
um hans á slitgigt hafa verið Íslensk erfða-
greining og Hjartavernd en hann hefur
einnig verið í samstarfi við vísindamenn
úr öllum heimsálfum. Markmiðið sé ljóst
og það er að bæta meðferð sjúkdómsins.
„Nú er svo komið að það hillir undir lyfja-
meðferð sem gæti breytt gangi sjúkdóms-
ins verulega, svipað og gerst hefur í mörg-
um öðrum gigtarsjúkdómum. Íslendingar
eru á toppnum í slitgigtarrannsóknum
og þar er ég á fullu. Þegar ég leitaði að
ættarhópum til rannsókna á slitgigt var
áhuginn hjá sjúklingunum mjög mikill og
ég hef kynnst mörgu fólki og lært mikið
um ættfræði. Erfðafræðirannsóknir á okk-
ar einstöku þjóð hafa gefið okkur ákveðið
forskot og aukið líkurnar á því að okkar
þekking nýtist við leitina að meðferð sem
getur stöðvað slitgigtarsjúkdóminn.“
Staða þekkingar á slitgigt er að sögn
Helga orðin slík að fjöldinn allur af lyfjum
stöðvar sjúkdóminn í dýratilraunum þótt
enn sé ekki nægilega vel vitað hvaða sjúk-
lingar hafa gagn af þeim. „Það er langt í
land og lyfjarannsóknir taka langan tíma
vegna þess hvað sjúkdómurinn er hæg-
fara. Líftæknilyf hafa gjörbreytt meðferð
og horfum á iktsýki á síðustu 20 árum og
ég vona að hægt verði að ná þeim árangri
í slitgigt“.
Sem prófessor hefur Helgi kennt lang-
flestum unglæknum á Íslandi og þannig
hefur það verið í áratugi. Hann segir
verulega skemmtilegt að kenna læknis-
fræði. „Margir unglæknar hafa skrifað
sínar fyrstu greinar undir minni leiðsögn
og ég hef reynt að smita þá af læknis-
fræðiáhuganum, svipað og Jón Þorsteins-
son prófessor heitinn smitaði mig þegar
ég var ungur“.
Undir lok viðtalsins berst talið að
framtíðarmálum lyf- og gigtarlækninga,
en Helgi hefur áhyggjur af mönnuninni.
„Árgangarnir fram að mínum komu að
stærstum hluta heim eftir sérnám. Hugar-
farið var þannig að þú fórst út í nám til
þess að standa þig hérna heima. Nú er
vandinn sá að fólk kemur ekki aftur heim
vegna þeirrar óvissu sem því fylgir og
vegna þess hvað það er vel sett erlendis“.
Svo fari þeim fjölgandi sem velji að fara
ekkert út í sérnám. Helgi hefur áhyggjur
af því að ef hátt hlutfall íslenskra lækna
fer ekki út í sérnám þá komi það niður á
V I Ð T A L
Helgi er heiðursvísindamaður Landspítala 2022 og á að
baki farsælan feril. Mynd/Olga Björt Þórðardóttir
gæðum læknaþjónustu á Íslandi. „Það er
verið að reyna að veita gott sérnám hér í
mörgum greinum, en ég held að það verði
aldrei sambærilegt og að vera með reynslu
frá stóru sjúkrahúsunum í löndum með
milljónir íbúa“.
Alls ekki hættur
Þá séu einnig breytingar á læknavinnunni
nú til dags; tempóið meira, minni tími
til að hugsa og grúska og lítill tími til
rannsókna. „Háskólaspítalar hinna Norð-
urlandanna eyða miklu meira fjármagni
í rannsóknir en hér er gert. Mælikvarðar
eins og tilvitnanir í íslenska vísindamenn
og slíkt eru á niðurleið. Áhuginn á vís-
indavinnu er sannarlega til staðar og gott
fólk, en líklega hefur okkur ekki tekist að
skapa nægilega góð skilyrði fyrir þann
hóp. Þar þurfum við að bæta okkur. Helgi
tekur þó fram að það sé líklega í eðli allra
sem eru að ljúka starfsferli sínum að þeim
finnist sumt hafa versnað með tímanum.
Hann segist alls ekki vera hættur í rann-
sóknum þó hann hætti senn á Landspít-
ala. „Frank Wollheim, sem er 20 árum
eldri en ég, er enn á fullu í rannsóknum.
Ég vona að ég fái að hafa vit og heilsu til
þess að halda áfram eins og hann.“