Læknablaðið - 01.06.2022, Blaðsíða 42

310 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
að hafa verið með í að koma því á. Aðrir
samstarfsmenn hans tóku svo við keflinu,
bættu ferlið og byggðu ofan á. „Hitt sem
ég er líka stoltur af á starfsferlinum er að
hafa endurreist norræna fagtímaritið. Það
var einu sinni virt alþjóðlegt tímarit en
hafði verið í lægð í ein 20-30 ár. Ritstjóra-
starfið hentaði mér líka vel. Ég þekkti
fólk víða og gat nýtt mér þau sambönd.
Þá skipti máli að tímaritið væri á góðri
ensku en ég var alinn upp tvítyngdur,
hafði svo búið í Bretlandi í ein 8 ár, svo
enskan lá vel fyrir mér. Ég hafði mjög gott
samverkafólk, bæði ljósmæður og lækna,
og í stjórn spítalans var oft fólk sem sýndi
málunum skilning,“ segir Reynir og bætir
við að tímaritið sé stöðugt að skapa sér
betri sess og gangi vel í dag.

Gamaldags verklag og viðhorf
Fleiri tækninýjungar en ómtæknin komu
fram meðan Reynir var starfandi. Hann
nefnir til dæmis kviðsjártæknina sem
breytti miklu í kvensjúkdómum og í
skurðlækningum yfirleitt. Þá segir hann
ekki síður mikilvægt að ýmist gamalt
verklag og viðhorf lögðust af. Þannig lagði
Reynir af þann sið á fæðingardeildinni að
raka sköp kvenna og láta þær losa hægðir
með stólpípu fyrir fæðingu. „Það var álitið
betra að konur væru rakaðar ef það þyrfti
að sauma þær og hægðir þóttu óæskilegar
í fæðingu, en raunin var sú að það var
miklu erfiðara að eiga við rennandi hægð-
ir, sem augljóslega gerðist eftir stólpípuna,
heldur en mótaða hægðaköggla. Þetta
voru gamaldags viðhorf sem áttu upp-
runa sinn í sótthræðslu og það var ekki
auðvelt að breyta þeim því íhaldssemin
var mikil og alls ekki allir sáttir við þessar
breytingar. Kristín Tómasdóttir yfirljós-
móðir hafði þó skilning á þessu,” rifjar
Reynir upp.
Fleiri viðhorf breyttust á næstu árum
og þá urðu líka breytingar á kynjahlutföll-
um innan læknastéttarinnar, en árið 1981
kom fyrsta konan (Þóra Fischer) í starf
sérfræðings í kvensjúkdómum hér á landi.
„Þegar konan mín eignaðist eldri dóttur
okkar árið 1971 var ekki vani að feður
væru viðstaddir fæðingar barna sinna.
Ég fékk hins vegar að vera viðstaddur
þar sem ég var læknanemi, og ég man að
vinum mínum fannst það stórmerkilegt,”
rifjar Reynir upp en það var ekki fyrr
en nokkrum árum seinna að karlmenn
fóru að koma með í fæðingar og seinna
að fylgja konum sínum í mæðraverndina.
„Tíðarandinn breyttist og karlmenn voru
ekki lengur í eins einhæfum störfum,
heldur fóru þeir að vinna störf þar sem
þótti sjálfsagt að þeir skryppu frá til
að vera viðstaddir meðgönguvernd eða
fæðingu. Ég fann það sjálfur hvað það
skipti eiginkonu mína miklu máli, og
svo mig sem verðandi föður, að ég væri
viðstaddur fæðingu dætra okkar. Starfs-
fólkið fór líka að skynja þetta. Konum
leið andlega betur að hafa ástvin sem þær
treystu og þekktu með í fæðingunni, en
ekki bara einhvern þægilegan heilbrigð-
isstarfsmann. Sem betur fer höfum við
heilbrigðisstarfsfólk áttað okkur betur á
því hvernig á að koma fram við fólk og
höndla tilfinningar þess, sem er ekki síður
mikilvægt en tækniframfarirnar,” segir
Reynir.
Færa þarf sérnám lækna heim
Aðspurður að því hvað mætti betur fara
í faginu í dag, segir Reynir að hann sé nú
kannski ekki rétti maðurinn til þess að
svara því þar sem hann sé ekki innan-
búðarmaður á kvennadeild Landspítala
lengur, en hann stýrði deildinni í 20 ár.
„Mér finnst þó mikilvægt að ljósmæð-
ur og fæðingalæknar vinni vel saman.
Læknarnir hafa lengra og víðtækara
sérnám og vita meira um margt sem
varðar líffræði og sjúkdómafræði þung-
aðra kvenna, en á móti kemur reynsla
og þekking ljósmæðra af umönnun og
hjúkrun. Þetta þarf að tvinnast saman.
Þá er mikilvægt að færa sérnám lækna
hingað heim eins og nú er verið að gera,
stytta dvöl þeirra erlendis, því eftir því
sem sérnámið er lengra úti eru meiri líkur
á því að fólk komi ekki til baka og við
megum ekki við því.”
Það er ekki hægt að sleppa Reyni
án þess að spyrja hann útí hvað sé
framundan nú þegar skýrslunni hefur
verið skilað. Hann svarar því til að meðan
hann hafi enn kraft og löngun til að gera
gagn muni hann halda því áfram og
honum leggist alltaf eitthvað til í þeim
efnum. Fleira kemst þó líka að. Síðasta
vetur dvaldi hann til dæmis tæpa fjóra
mánuði í Evrópu, mest í Frakklandi, og á
sér drauma um fleiri ferðalög. „Ég sagði
oft við konuna mína að við ættum að hafa
10 plön í gangi í einu því þá yrðu þrjú til
fjögur að veruleika. Ef engin eru plönin
eða draumarnir, þá gerist ekki neitt.”
Lóð Landspítala er mikil umferðarmiðstöð og
nú er nýjasta húsið að koma upp úr grunninum
framan við elsta húsið. Landspítali hefur verið
starfsvettvangur Reynis Tómasar í hartnær
fimm áratugi. Mynd/Védís