Læknablaðið - 01.06.2022, Blaðsíða 33

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 301
R A N N S Ó K N
brottnám á fleiðru efst í fleiðruholinu. Eftir aðgerðina fengu allir
sjúklingar brjóstholskera og var hann hafður í að minnsta kosti
48 klukkustundir, en lengur ef viðvarandi loftleki var til staðar.
Áður en brjóstholskerinn var fjarlægður var lokað fyrir kerann og
tekin lungnamynd fjórum klukkustundum síðar. Kerinn var síðan
fjarlægður ef ekki sáust merki um loftbrjóst á lungnamyndinni.
Ítarleg leit var gerð að öllum tilfellum endurtekins loftbrjósts
sem greindist meira en 30 dögum frá fyrstu aðgerð og krafðist
endurtekinnar aðgerðar. Eftirlit miðaðist við 31. desember 2020 og
var miðgildi þess 16 ár (bil 2-29 ár).
Tölfræðiúrvinnsla
Gagnagrunnur með rúmlega 40 breytum fyrir hvern sjúkling var
útbúinn í Excel og tölfræði unnin í forritinu R (R Foundation for
Statistical Computing, Austria), útgáfu 4.1.0, með aðstoð Rstudio
(RStudio, PBC, USA), útgáfu 1.4.1103. Bakgrunnsþættir sjúklinga
og aðgerðatengdar breytur voru bornar saman á 7 ára tímabilum.
Samfelldar breytur voru gefnar upp sem meðaltöl með staðalfrá-
viki eða miðgildi með fjórðungsmörkum eða bili, en flokkabreyt-
ur sem fjöldi (%). Samanburður á flokkabreytum yfir tímabilin
fjögur var gerður með kí-kvaðrat prófi, ANOVA-próf notað fyrir
samfelldar breytur og Kruskal-Wallis-próf fyrir valdar samfelldar
breytur sem ekki fylgdu normaldreifingu. Bæði var reiknað hrátt
og aldursleiðrétt nýgengi skurðaðgerða vegna loftbrjósts út frá ár-
legum mannfjölda í hverju 5 ára aldursbili (0-89 ára) og var stuðst
við gögn frá Hagstofu Íslands. Poisson-aðhvarfslíkan með fjölda
tilfella sem spábreytu og árlegum mannfjölda sem hliðrun var
notað til að meta breytingu á nýgengi yfir allt rannsóknartímabilið
og endurkomutíðni sem krafðist aðgerðar kortlögð með Kaplan-
Meier-riti. Fjölþátta tvíundargreining (logistic binary regression) var
notuð til að meta áhrifaþætti á endurtekið loftbrjóst eftir aðgerð og
birt sem gagnlíkindahlutfalli (GH) með 95% öryggisbili. Breytur
fyrir tvíundargreiningu voru valdar út frá þekktum áhættuþátt-
um sem lýst hefur verið í sambærilegum erlendum rannsóknum,
meðal annars kvenkyn, reykingar og hávaxnir sjúklingar.
Niðurstöður
Alls gengust 386 sjúklingar, þar af 303 (78%) karlar, undir 430
skurðaðgerðir vegna frumkomins sjálfsprottins loftbrjósts og var
miðgildi aldurs 24 ár fjórðungsbil: 19,32. Af 430 aðgerðum voru
211 (49%) á vinstra lunga, 218 (51%) á því hægra, en einn sjúklingur
greindist með loftbrjóst beggja vegna og gekkst undir aðgerð á
báðum lungum í sömu legu.
Í töflu I eru sýndir helstu bakgrunnsþættir sjúklinganna en
66% þeirra höfðu sögu um reykingar, og 49% reyktu fram að
Mynd 1. Nýgengi skurðaðgerða við
frumkomnu sjálfkrafa loftbrjósti á
rannsóknartímabilinu. Samkvæmt
Poisson aðhvarfsgreiningu lækkaði tíðnin
marktækt, eða að meðaltali um 2,9% á ári.
Tafla II. Ábendingar fyrir skurðaðgerð. Fjöldi (%).
1991-2018 1991-1997 1998-2004 2005-2011 2012-2018
Fyrsta loftbrjóst 191 (44) 50 (41) 42 (42) 48 (41) 51 (55)
Fyrsta endurtekið loftbrjóst 178 (41) 48 (40) 36 (36) 57 (49) 37 (40)
Annað eða þriðja endurtekið loftbrjóst 56 (13) 19 (16) 20 (20) 12 (10) 5 (5)
Fleiri en þrjú endurtekin loftbrjóst sömu megin 5 (1) 4 (3) 1 (1) 0 0
Loftbrjóst beggja vegna 1 (1) 0 1 (1) 0 0