Læknablaðið - 01.06.2022, Blaðsíða 34

302 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
R A N N S Ó K N
aðgerð. Enginn sjúklingur hafði sögu um meðfæddan bandvefs-
sjúkdóm eins og Marfans-heilkenni eða Ehler Danlos-sjúkdóm.
Meðalþyngd var 68 ± 11 kg, meðalhæð 181 ± 8 cm, og meðal lík-
amsþyngdarstuðull 21 ± 3 kg/m2. Upplýsingar vantaði um hæð hjá
57 sjúklingum og þyngd hjá 23 sjúklingum. Ekki sást marktæk
breyting á hæð, þyngd eða líkamsþyngdarstuðli á milli tímabila.
Mynd 1 sýnir nýgengi skurðaðgerða við við frumkomnu sjálf-
sprottnu loftbrjósti á hverja 100.000 íbúa, en það reyndist vera
8,25/100.000 fyrir karla og 2,2/100.000 fyrir konur. Nýgengi (bæði
kyn saman) lækkaði marktækt um 2,9% á ári (95% ÖB (0,93%,
4,83%), p=0,004).
Í töflu II sjást ábendingar fyrir skurðaðgerð. Alls gengust 44%
sjúklinga undir aðgerð við fyrsta loftbrjósti, en þeim fjölgaði úr
41% á fyrsta tímabilinu í 55% það síðasta. Á sömu tímabilum geng-
ust 55% sjúklingar undir aðgerð vegna endurtekins loftbrjósts, þar
af 13% vegna annars eða þriðja endurtekins loftbrjósts, og fækkaði
þeim úr 16% á fyrsta tímabilinu í 5% það síðasta.
Í töflu III sést hvaða skurðaðgerðir voru framkvæmdar og mið-
ast útreikningar við fjölda aðgerða (n=430). Alls gengust 99% sjúk-
linga undir fleygskurð, þar af 12% undir fleygskurð ásamt fleiðru-
ertingu og hlutabrottnám á fleiðru. Þessum aðgerðum fjölgaði úr
engri á fyrsta tímabilinu í 11% á því síðasta. Á sömu tímabilum
varð aukning á aðgerðum þar sem framkvæmdur var fleygskurð-
ur ásamt fleiðruertingu (p<0,001), en einnig lækkaði hlutfall þeirra
sem eingöngu gengust undir fleygskurð úr 56% í 18% á tímabilinu.
Miðgildi aðgerðartíma var 52 mínútur (fjórðungsbil: 40,68) og
hélst svipaður á tímabilunum fjórum. Sama átti við um miðgildi
legutíma sem var þrír dagar (fjórðungsbil: 2,5).
Mynd 2 sýnir fjölda aðgerða skipt eftir árabilum og hvort að-
gerðin var gerð með brjóstholsskurði eða brjóstholssjá. Greinileg
fækkun var á opnum aðgerðum eftir því sem leið á tímabilið, en
þrír af hverjum fjórum sjúklingum (77%) gengust undir brjóst-
holsspeglunaraðgerð, þar af 89% sjúklinga eftir 2005. Í 18 tilfellum
(5%) þurfti að skipta úr brjóstholsspeglun í opna aðgerð. Árlegur
aðgerðafjöldi á tímabilinu var 14,5 (miðgildi, bil 9-27).
Í töflu IV eru sýndir snemmkomnir fylgikvillar, en þeir
greindust hjá 89 (21%) sjúklinganna. Sá algengasti var viðvarandi
loftleki hjá 74 sjúklingum og hafði 61 þeirra (82%) gengist undir
brjóstholssjáraðgerð. Í 10 af 74 tilfellum (13%) þurfti að gera endur-
aðgerð í sömu legu vegna lekans. Tíðni fylgikvilla breyttist ekki
marktækt eftir tímabilum og enginn sjúklingur lést innan 30 daga
eftir aðgerð.
Mynd 3 er svokallað viðsnúið Kaplan-Meier-graf sem sýn-
ir tímalengd frá upphaflegu aðgerðinni að skurðaðgerð vegna
endurtekins loftbrjósts. Meðaltími frá upphaflegu aðgerðinni
að enduraðgerð var 16 mánuðir og var helmingur tilfella (50%)
greindur innan 16 mánaða. Sjúklingarnir 27 með endurtekið
loftbrjóst voru marktækt yngri en sjúklingarnir sem ekki þurftu
endurtekna aðgerð (p=0,0001), hlutfall karla var einnig hærra og
helmingur þeirra (48%) reykti fram að aðgerð. Auk þess höfðu 7
(26%) þessara sjúklinga haft viðvarandi loftleka í fyrstu legu og
miðgildi loftleka hjá þeim þá 6 dagar.
Alls voru 28 enduraðgerðir gerðar hjá 27 sjúklingum vegna síð-
komins (>30 daga) endurtekins loftbrjósts, þar af þurfti einn sjúk-
lingur tvær enduraðgerðir. Þrettán endurteknu aðgerðanna voru
á hægra lunga en 14 á því vinstra. Hlutfall endurtekins loftbrjósts
Mynd 2. Fjöldi og tegund aðgerða á fjórum 7 ára tímabilum.
Tafla III. Tegund aðgerðar, aðgerðartími og legutími eftir aðgerð. Fjöldi (%) eða miðgildi (bil).
1991-2018 1991-1997 1998-2004 2005-2011 2012-2018
Fleygskurður eingöngu 161 (37) 68 (56) 57 (58) 19 (16) 17 (18)
Fleygskurður + fleiðruerting 216 (50) 52 (43) 41 (41) 58 (50) 65 (70)
Fleygskurður + fleiðruerting +
hlutabrottnám á fleiðru
51 (12) 0 (0) 1 (1) 40 (34) 10 (11)
Aðgerðartími, miðgildi (bil), mín 52 (40, 68) 60 (40, 75) 45 (35, 65) 50 (42, 65) 52 (37, 67)
Legutími eftir aðgerð, miðgildi
(bil), dagar
3 (2,5) 3 (2, 5) 3 (2, 4) 4 (3, 5) 3 (2, 4)
Tafla IV. Snemmkomnir fylgikvillar og 30 daga
dánartíðni eftir aðgerð. Fjöldi (%).
Viðvarandi loftleki 74 (17)
Blæðing 9 (2)
Lungnabólga 7 (2)
Fleiðruholssýking 2 (0,5)
Horners-heilkenni 1 (0,2)
30 daga dánartíðni 0 (0)