Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.2008, Blaðsíða 31

manna, sjómanna og óbreyttra borgara
undir stjórn Antonio Gutiérrez de Otero
y Santayana.
Fram að þessu hafði Nelson gengið vel
að eiga við óvininn, meira að segja fram-
úrskarandi vel. Hann var því ákaflega
öruggur með sjálfan sig þegar hann bauð
Spánverjunum að gefast upp. Þegar þeir
höfnuðu góðu boði var ekki um annað að
ræða en að sýna þeim hvar Davíð keypti
ölið.
Við laumumst að þeim í skjóli myrk-
urs, sagði Nelson. Sendum menn í land
og færum herskipin nær landi og gerum
þannig samtímis árás af sjó og landi.
Þetta hljómaði vel en örlögin áttu eftir
að grípa í taumana.
Árásin
Það kvöldaði. Sólin hvarf snögglega
á bak við hrikalega fjallstindana sem
myrkrið gleypti í sig. Í bænum kom
engum dúr á auga og hermenn voru
á stjákli í víghreiðrunum á ströndinni
sem Gutiérrez hafði náð að endurbæta
töluvert og fjölga áður en flota Nelsons
bar að eyjunni.
Á sjónum nálguðust skuggaverur á
litlum árabátum. Og þó ekki því að sterk-
ir straumar gerðu þeim róðurinn erfiðan.
Svitinn bogaði af sjóliðunum en þungir
bátarnir hreyfðust vart úr stað. Í landi
sáust sífellt fleiri eldleiftur og sjórinn tók
að springa allt í kringum bátana. Sumir
þeirra voru skotnir í kaf áður en árásin
var afturkölluð.
Bretarnir reyndu öðru sinni og tókst að
koma 1000 manna herliði upp í fjöruna.
Suma bátana rak þó af leið og hermenn-
irnir, sem höfðu aldrei fyrr komið til
Tenerife, voru ramvilltir. Sem varði ekki
lengi. Bardaginn sem upphófst stóð langt
fram á næsta dag. Þeir þurftu því ekki
annað en að ganga á skotdrunurnar til að
finna félaga sína aftur. En þar biðu aðeins
vandræði. Spánverjarnir héldu uppi
þungri skothríð og Englendingarnir kom-
ust hvorki lönd né strönd.
Að lokum dró Nelson lið sitt til baka.
Þegar kvöldaði kallaði flotaforinginn yfir-
menn sína til fundar um borð í flaggskip-
ið, Theseus. Ný árásaráætlun var samin.
Að þessu sinni ætlaði hann sjálfur að
stjórna landgöngunni.
Nóttin skall á og Nelson lagðist óróleg-
ur til hvíldar.
Ósigur
Englendingarnir notuðu daginn til
að undirbúa sig. Byssur voru yfirfarnar,
kúlur taldar í litla poka sem mennirnir
báru í hliðarbelti við hliðina á púðrinu
sem þeir reyndu að búa sem vandlegast
um svo að sjórinn næði ekki að eyði-
leggja náttúru þess.
Loks voru árar bátanna vafðar með
klútum. Það átti að laumast í land og þá
skipti öllu að fara sem hljóðlegast.
Sjóm­annablaðið Víkingur­ - 31
Texti og ljósmyndir: Jón Hjaltason
Nelson, Tenerife
og handleggurinn
Rómverski sagnaritarinn og vísindamaðurinn, Pliny eldri, skrifaði eftirfarandi í
hinu mikla verki sínu, Historia naturalis (6. bók, 37. kafla sem þýtt hefur verið á
ensku og gefið út í tíu bindum undir heitinu, Natural History): „Juba segir frá því
að ein Hamingjueyjannna sé kölluð Canaria eftir hinum mikla fjölda stórra hunda
er þar lifa ... “ – en þetta hafa líklegast verið fjárhundar innfæddra.
Nú má auðvitað velta því fyrir sér hvernig á því stendur að fugl er nefndur hund-
ur? Staðreyndin er sú að orðið „kanarí“ á sér rót í latneska orðinu „canis“ sem
merkir hundur. Þetta er því í sjálfu sér ekkert annað en ein þessara tilviljana sög-
unnar sem enginn kann að skýra; kanarí-hundurinn dó út, í og með vegna þess að
Spánverjar hræddust hann og vildu að innfæddir ættu sem fæsta slíka. Enda voru
hundarnir ekki einugnis notaðir til að gæta fjár heldur einnig í stríði – eða það
fullyrtu spönsku konkvistadorarnir að minnsta kosti.
Kanarífuglinn hins vegar blómstraði sem aldrei fyrr.
Nafnið eigum við (og mest þó Kanaríeyingar) sem sagt Juba konungi af
Mauritaniu að þakka. Juba, sem var vinur Ágústusar keisara, gerði út nokkra leið-
angra til að kanna strendur Afríku og það var einn þessara leiðangra sem fann
Kanaríeyjar sem menn héldu þá einna helst að væru hinar þjóðsagnakenndu
Hamingjueyjar (eða Eyjar hinna hólpnu). En þar skapaði hin afspyrnu ruglingslega
goðafræði Grikkja hamingjustað fyrir góðar sálir og skal ekki farið nánar út í þá
sálma hér. Hitt er svo annað mál að á Hundaeyjum hafa margir Íslendingar fundið
sínar Hamingjueyjar. Sömu sögu var ekki að segja um sir Horatio Nelson.
Hrikaleg fjöllin ramma Santa Cruz inn eins og málverk frá 17. öld.
Það kvöldaði. Sólin var sest. Í þetta
sinn ætlaði Nelson að einbeita sér að
höfninni sjálfri. Mennirnir höfðu þó ekki
lengi róðið þegar hulunni var svipt af
þeim. Spönsk freigáta hafði orðið þeirra
vör og hleypt var af viðvörunarskotum.
Í landi voru menn reiðubúnir. Hermenn
jafnt og óbreyttir borgarar.
Í sömu mund og Nelson stökk upp í
fjöruna varð hann fyrir skoti sem hitti