Norræn jól : ársrit Norræna félagsins - 01.12.1986, Qupperneq 6

i
Erlendur Patursson.
Um miðjan júní andaðist að heimili
sínu, Kirkjubæ í Færeyjum, einn
þekktasti og atkvæðamesti stjórn-
málamaður Færeyinga um fjögurra
áratuga skeið, Erlendur Patursson
lögþingsmaður. Með honum er
horfinn maður sem seint gleymist
þeim sem honum kynntust, ódeigur
formælandi norrænnar samvinnu og
mikill vinur íslendinga.
Römm taug batt Erlend Patursson
við ísland. Hann var hálfur íslcnd-
ingur að ætt og uppruna, sonur Guð-
nýjar Eiríksdóttur frá Karlsskála við
Reyðarfjörð og Jóannesar Paturs-
sonar kóngsbónda í Kirkjubæ. Þar leit
Erlendur fyrst dagsins ljós að áliðnu
sumri 1913 og þar hvarf það honum
fyrir nokkrum mánuðum þcgar nótt
er björtust á norðurslóðum. Mennta-
skólanám stundaði hann í Reykjavík
og varð stúdent 1933, hóf síðan hag-
fræðinám í Osló, en hvarf þaðan eftir
árið og hélt áfram námi í Kaup-
mannahöfn. Þar lauk hann hagfræði-
prófi 1941 og var eftir það starfsmað-
ur í danska stjórnarráðinu um fjög-
urra ára skeið. Náms- og starfsár hans
í Höfn liðu í skugga styrjaldar og
stirðra samgangna, en þegar þeim
skugga létti hélt hann heim. Eftir það
lcið ekki á löngu uns hann fór að láta
að sér kveða í þjóðmálabaráttu Fær-
eyinga sem upp frá því tvinnaðist svo
fast saman við líf hans og ævistarf að
ekki verður í sundur greint.
4
Fáein minningarorð um
Erlend Patursson
Afskipti hans af þeirri baráttu í
ræðu og riti voru raunar hafin á dval-
arárum hans í Kaupmannahöfn, en
fengu á sig fast mót eftir heimkomuna
þegar Færeyingar tókust á um stjórn-
skipan og framtíð eyjanna í kjölfar
stríðsins og fram fór hin sögulega
þjóðaratkvæðagreiðsla 14. september
1946. Sá dagur varð í senn mesti
gleði- og sorgardagurinn á stjórn-
málaferli Erlendar Paturssonar, en
skipti jafnframt sköpum um fram-
haldið. Uppgjöf var ekki til í orðabók
hans. Þegar ljóst varð að fullt frelsi
yrði ekki jafn auðsótt í hendur Dana
og úrslit atkvæðagreiðslunnar og við-
brögðin við þeim gátu bent til í fyrstu,
stofnaði Erlendur Þjóðveldisflokkinn
og málgagn hans, „14. september".
Var Erlendur löngum burðarás
beggja og hélt baráttunni ótrauður
áfram. Manna lengst var hann for-
maður flokksins og þingflokksformað-
ur, en auk þess ritstjóri blaðsins lengst
af og lagði því til meira efni en nokkur
annar. Eftir heimkomuna var hann
tvö ár hagfræðiráðunautur lögþings-
ins, en gegndi annars ekki fostum
störfum um dagana. A annan áratug
var hann oddviti færeysku sjómanna-
stéttarinnar sem stundum átti þá í
harðri kjarabaráttu. Hann var fyrst
kjörinn á þing 1954 og átti þar sæti til
æviloka að undanteknu einu kjörtíma-
bili. Hann var aldursforseti þess þeg-
ar hann lést og munu fáir eða engir
hafa setið þar lengur. Eitt kjörtímabil
um miðjan sjöunda áratuginn átti
hann sæti í færeysku landstjórninni og
fór þá með fjár- og sjávarútvegsmál.
Um skeið var hann annar af kjörnum
fulltrúum Færeyinga á danska þjóð-
þinginu. Nær hálfan annan áratug var
hann líka fulltrúi þeirra í Norður-
landaráði og sat í menningarmála-
nefnd þess, enda beitti hann sér ekki
síst á þeim vettvangi innan ráðsins, en
undir ævilokin átti hann drjúgan hlut
að stofnun vesturnorræns þingmanna-
ráðs sem standa á vörð um hagsmuni
norrænu eyþjóðanna í Atlantshafi og
efla samvinnu þeirra. Loks var Er-
lendur atkvæðamikill rithöfundur.
Hann skrifaði mest um sögu og
stjórnmál þótt hann kæmi víða við, en
mesta stórvirki hans á því sviði er
fimm binda fræðirit um færeyskan
sjávarútveg og þróun hans. Fyrir það
hlaut hann sérstaka viðurkenningu
fyrir fimm árum, enda er það mikil
fróðleiksnáma um hag- og atvinnu-
sögu Færeyinga.
Erlendur Patursson var verkalýðs-
foringi, sósíalisti og friðarsinni. Hug-
sjón hans var alfrjálsar og vopnlausar
Færeyjar utan hernaðarbandalaga,
friðarríki fullvalda þjóðar sem hefur
félagslegt réttlæti og jöfnuð að
leiðarljósi og gerir þróttmikið at-
vinnu- og efnahagslíf og blómlega
menningu á gömlum merg að grund-
velli tilveru sinnar. Hugsjónabarátta
r