Fréttablaðið - 05.10.2022, Síða 22

Útgefandi: Torg ehf. Veffang: frettabladid.isÁbyrgðarmaður: Jón Þórisson Sölumaður auglýsinga: Arnar Magnússon, arnarm@frettabladid.is, s. 550 5652,
Íslenska gámafélagið tók í notkun
nýja flokkunarlínu í sumar sem
hefur umbylt flokkun hjá fyrir-
tækinu. „Við leitum sífellt nýrra
leiða til þess að skila sem mestum
afköstum og gæðum á sem
stystum tíma en til þess þarf hand-
flokkun starfsfólks að fléttast
saman við tækni. Flokkunarlínan
sem er mun öflugri en fyrirrennari
hennar, fékk nafnið Lína í höfuðið
á Línu Langsokk og það finnst
okkur passa vel. Nú náum við allt
að sjö tonnum á klukkustund í
verksmiðjunni okkar á Esjumelum
sem eru sjö sinnum meiri afköst
en áður þegar við vorum bara
með handflokkun,“ segir Jón Þórir
Frantzson, forstjóri Íslenska gáma-
félagsins.
Loksins eins í Vesturbænum
og á Akureyri
Með síðustu breytingum á lögum
um meðhöndlun úrgangs var
komið á samræmdu flokkunar-
kerfi yfir allt land en sú lagasetn-
ing tekur gildi 1. janúar á nýju ári.
Nú á að flokka í fjóra flokka að lág-
marki, pappír og pappa, plastum-
búðir, almennt sorp og matarleifar.
Að mati Jóns verður ekki flókið
að taka upp nýtt flokkunarkerfi.
„Flestir sjá auðveldlega muninn á
pappír og plasti og lífræna tunnan
tekur við öllum matarafgöngum.
Fólk mun svo geta farið með
málma, gler og textíl á grenndar-
stöðvar. Sveitarfélögin hafa haft
þrjú ár til aðlögunar. Bláskóga-
byggð og Grímsnes- og Grafnings-
hreppur eru nú þegar búin að
þessu en Reykjavík og sveitar-
félögin í kring eiga því miður mörg
langt í land,“ segir hann.
Mikill kostur er að flokkunar-
kerfin verða nú samræmd á öllu
landinu. „Sveitarfélögunum
verður skylt að nota samræmdar
flokkunarmerkingar sem einfalda
flokkun. Með einfaldara fyrir-
komulagi verða hráefnisstraum-
arnir hreinni, sérflokkun á hráefni
eykst sem eykur enn á skilvirkni
nýju flokkunarlínunnar okkar. Við
vonumst til þess að ná að flytja út
allt að 20.000 tonn á ári af plasti
og pappa, sem fer bæði að miklum
hluta í endurvinnslu en líka að
nokkru leyti í orkunýtingu. Þetta
er mikilvægt skref í innleiðingu
hringrásarhagkerfis á Íslandi en
sýnt hefur verið fram á að sér-
söfnun á hráefni leiði til meiri og
betri f lokkunar.“
Útflutningur á sorpi
Þegar Íslenska gámafélagið var
stofnað árið 1999, var aðalhlut-
verk fyrirtækisins, að sögn Jóns,
að flytja rusl á milli staða og grafa
það í holur. „Það er auðvitað hvergi
nærri sjálfbært. Það er skelfilegt
hve mikið af landsvæði er ónýtt
eftir urðun. Glerárdalurinn fyrir
norðan verður ónothæfur næstu
hundrað árin. Álfsnes og Gufu-
nes eru að sama skapi illa farin
svæði. Það er skelfileg staðreynd að
mengun af völdum þess metan-
gass, sem sleppur frá urðunarsvæð-
um, er á við mengun alls bílaflota
Íslendinga. Lágmörkun á urðun er
stór þáttur í baráttunni gegn lofts-
lagsbreytingum,“ segir Jón.
Íslenska gámafélagið hefur
síðustu ár lagt meiri áherslu á að
finna því hráefni sem sótt er til
viðskiptavina sem bestan farveg í
samræmi við hringrásarhagkerfið.
Þannig hóf fyrirtækið útflutning
á almennu sorpi til orkunýtingar
árið 2019. „Með þessu hefur fyrir-
tækið komið í veg fyrir urðun á
46.554 tonnum af þessum úrgangs-
flokki og komið honum í orku-
nýtingu þar sem orkan er nýtt til
húshitunar og rafmagnsfram-
leiðslu í stað kola og olíu.“
Eftirspurn eftir íslensku rusli
„Í dag er mikil eftirspurn í Evrópu
eftir rusli frá Íslandi í brennslu til
orkunýtingar. Á síðasta ári f lutti
Íslenska gámafélagið út alls 1.300
gáma af hráefni. Af því var 16.741
tonn af endurvinnsluhráefni og
13.654 tonn af almennu sorpi sem
fór í brennslu til orkunýtingar.
Versta leiðin til þess að losna við
rusl er að urða það. Það er auð-
vitað ekki æskilegt að brenna rusl,
en brennsla til orkunýtingar telst
þó sem endurnýting sem er alltaf
betri kostur en urðun. Það besta í
stöðunni væri að minnka almennt
framleiðslu á óþarfa hlutum og
endurnota meira og koma þannig í
veg fyrir myndun úrgangs.
Reykjavíkurborg og höfuðborg-
arsvæðið eiga það rusl sem fer í
gegnum Sorpu og það hefur staðið
til hjá þeim að fara í útflutning á
almenna ruslinu, en ekki gengið
hingað til. Það er skelfing að hugsa
til þess að í dag erum við enn í
þeirri stöðu að setja þetta hrá-
efni í jörðina. Mosfellingar eru
til að mynda afar óánægðir með
urðunarstaðinn í nágrenni sínu,
en með útflutningi væri hægt að
minnka urðun þar um helming.“
En hvað með kolefnissporið sem
hlýst af öllum þessum útf lutningi?
„Svarið er margslungið. Í
fyrsta lagi er Ísland lítið land og
stórar verksmiðjur þarf til þess að
endurvinna efni eins og pappír. Í
einhverjum tilfellum getum við
endurunnið hér heima og þar
koma fyrirtæki eins og Pure North
og Plastplan sterk inn með fram-
leiðslu á ýmsum nytjahlutum úr
plasti og harðplasti. Hér á landi
er ekki hagkvæmt að reisa stórar
verksmiðjur til að endurvinna
pappír og því þarf alltaf að flytja
eitthvað af pappír út til endur-
vinnslu. Það kolefnisspor sem
hlýst af skipaflutningum er nær
óbreytt. Við Íslendingar flytjum
einfaldlega meira inn en út sem
þýðir að ef við nýtum ekki skipa-
ferðina frá Íslandi þá fara gámarnir
tómir út.“
Endurvinnsla og
íslenskt hyggjuvit
Stór verkefni eru fram undan
við að finna lausnir fyrir fleiri
úrgangsflokka eins og gler og
timbur. „Eitt verkefni snýr að því
að þróa og framleiða 80–100 kílóa
byggingarkubba með mulið gler
sem íblöndunarefni, sem hægt
verður að nota til að hlaða veggi.
Það þarf gífurlegt magn til þess að
endurvinna gler á hefðbundinn
hátt, en með þessu verður glerið
varanlegt byggingarefni eftir að
búið er að steypa það í kubbana.
Grófur úrgangur er annar
flokkur sem erfitt er að endur-
vinna og telur um 15.000 tonn á
ársgrundvelli. Við erum byrjuð
að hanna flokkunarlínu þar sem
þessi úrgangur er fyrst settur í
stóran tætara, svo fer útkoman á
færibönd sem hristast, efnið færist
upp og niður og það er blásið á það.
Þessi dans flokkar hráefnið í sex
grunnflokka sem má endurvinna
á einhvern hátt. Tætarinn verður
kominn í gagnið eftir innan við
mánuð og nýja línan rís á næsta
hálfa ári.“
Íslenska gámafélagið tekur
markvisst þátt í orkuskiptunum
og vill vera fordæmisgefandi í
umhverfismálum. „Nú í lok árs
og byrjun þess næsta munum
við taka í gagnið fyrsta rafknúna
ruslabílinn frá Volvo, sem og fyrsta
rafknúna krókbílinn frá Scania.
Þetta er nýjung í heiminum og
Íslenska gámafélagið er fyrsta
fyrirtækið á Íslandi, og víða í
heiminum til þess að koma þessu í
gagnið,“ segir Jón að lokum. n
Jón Þórir er hér
ásamt Guðlaugi
Þór Þórðarsyni,
umhverfis-,
orku- og lofts-
lagsráðherra, á
mynd sem tekin
var við opnun
Línu.
MYND/AÐSEND
Á síðasta ári flutti Íslenska gámafélagið út alls þrettán hundruð gáma af hráefni. Af því var 16.741 tonn af endur-
vinnsluhráefni og 13.654 tonn af almennu sorpi sem fór í brennslu til orkunýtingar.
Það er skelfileg
staðreynd að
mengun af völdum þess
metangass sem sleppur
frá urðunarsvæðum er á
við mengun alls bílaflota
Íslendinga. Lágmörkun á
urðun er stór þáttur í
baráttunni gegn lofts-
lagsbreytingum.
Jón Þórir
2 kynningarblað 5. október 2022 MIÐVIKUDAGURENDURVINNSLA OG UMHVERFISVITUND