Heilbrigðisskýrslur - 08.12.1982, Blaðsíða 48

5.
Á V A N A B I N D A N D I L Y F
í þessum kafla er skýrt frá aðgerðum heilbrigðisyfirvalda til að
draga úr notkun lyfja sem ávanahætta stafar af. Ennfremur er skýrt.
frá breytingum á ávisuðu magni eftirritunarskyldra lyfja og á sölu
benzódiazepinlyfja á íslandi siðustu árin. Loks er rætt um áhrif
benzódiazepinlyfj a.
5.1. RÁÐSTAFANIR TIL AÐ DRAGA 0r NOTKUN (35)
Samkvamit niðurstöðum úr könnun á lyfseðlum og lyfjasölu árin 1971-
1976 kom i ljós að selt magn róandi lyfja, svefnlyfja og örvandi
lyfja var tiltölulega mikið hér á landi. Voru t.d. seldir um 100
dagskammtar af róandi lyfjum og svefnlyfjum á ibúa á dag árið 1972
og var ísland þá orðið annaó i röðinni meðal Norðurlanda, næst á
eftir Danmörku. Aðalhluti þessa magns voru benzódiazepinlyfin
diazepam (Valium, Stesolid) og nitrazepam (Mogadon, Pacisyn,
Dumolid). Þá var ávisaó amfetamin margfalt meira að vöxtum hér en
á öðrum Norðurlöndum, þar sem ávisun þess var háð strangari tak-
mörkunum en hérlendis. Heilbrigðisyfirvöldum fannst þvi ástæða til
að auka viðleitni i þá átt að takmarka notkun þessara lyfja i
lækningaskyni, m.a. með þvi að bæta og auka eftirlitið með eftir-
ritunarskyldum lyfseðlum.
Til að draga úr rangri notkun lyfja er mikilvægt að gagnkvæmt upp-
lýsingaflæði sé milli heilbrigðisyfirvalda, rannsóknarstofnana og
lækna um ábendingar (indicationes) lyfja, og að tryggt sé að læknar
hafi upplýsingar um heildarmagn lyfja sem hver sjúklingur þeirra
fær ávisað. Landlæknisembættið hefur eftirlit með lyfjaávisunum
lækna, Lyfjaeftirlit rikisins annast framkvæmd lyfseðlaeftirlits
og er embættinu til aðstoðar i þessu efni. Til þessa hafa aðgerð-
irnar aðallega beinst að ávisunum vanabindandi lyfja utan sjúkra-
húsa. Hér skulu nefndar nokkrar helstu aðgerðir á þessu sviði
siðustu árin:
a. Á árunum 1973-74 var barbitúrsýrulyfjum, mepróbamati, glútetim-
iöi (Dorien) og amfetaminskyldum lyfjum svo sem fentermini
(Mirapront), pemólini (Hyton) o. fl. bætt i flokk eftirritunar-
skyldra lyfja.
b. Leióbeiningar um hámarks mánaðarskammta svefnlyfja og róandi
lyfja voru sendar til lækna árið 1975.
c. Eftir útgáfu auglýsingar nr. 230/1976 eru ávisanir á örvandi
lyf (amfetamin, dexamfetamin, metamfetamin, metýlfenidat
(Ritalin) og pemolin) háðar sérstöku leyfi landlæknis.
Fentermin er þó enn undanþegið sliku leyfi.
d. Frá árinu 1976 hefur læknum verið sent tölvuskráð yfirlit (data-
journal) yfir ávisanir þeirra á eftirritunarskyld lyf.
e. Frá árinu 1977 hafa læknanemar fengið itarlegri fræðslu en áður
um ávisanavenjur lækna.
f. Diazepamtöflur á 10 mg voru teknar af skrá árið 1977, þar eð
niðurstöður lyfjakannana bentu eindregiö til þess, að einmitt
þessi töflustærð væri eftirsótt af tiltölulega stórum hópi
sjúklinga.
g. Carisópródól (Somadril) bætt i flokk eftirritunarskyldra lyfja
1. sept. 1979.
h. Takmarkaður fjöldi stærstu benzódiazepintaflna á einum lyfseðli,
1980
48