Heilbrigðisskýrslur - 08.12.1982, Blaðsíða 52

Margir álita, að enn sé of miklu ávisað af benzódiazepinlyfjum á
íslandi og að notkun þeirra sé ekki alltaf studd læknisfræðilegum
rökum. Þeim fylgir ekki bráð eitrunarhætta eins og barbitúrlyfjum.
Má benda á að barbitúreitranir, sem voru aðalorsök innlagna vegna
lyfjaeitrana hérlendis á árunum fyrir 1970, eru nú orðnar næsta
fátiðar. önnur.lyf, svo sem nitrazepam, hafa nú leyst barbitúrlyfin
af hólmi að miklu leyti. Það er flestum ljóst nú, að benzódia-
zepinlyfjum fylgir einnig ávanahætta og grunur leikur á að þau geti
valdið fósturskemmdum. Landlæknir hefur af þessum sökum lagt til að
þessi lyf verði gerð eftirritunarskyld, til aö komió verói við
stöðugu eftirliti með ávisunum á þau.
5.5. UM VERKUN BENZÓDÍAZEPÍNLYFJA (18)
A siðustu árum hefur umræða um útbreiðslu þessara lyfja farið mjög
vaxandi. The Committee on the Review of Medicines (CRM) i Bretlandi
hefur nýlega sent frá sér leiðbeiningar um notkun þessa lyfjaflokks.
Það er ástæða til að vekja athygli á helstu niðurstöðum þessarar
endurskoðunar þó enn séu ýmsir þættir óljósir, einkum er varðar
tiðni fráhvarfseinkenna og fiknimyndunar i þessi lyf.
5.5.1. Verkun
Benzódiazepinlyf eru öll jafn hæf til skammtima meðferðar á kviða
og svefnleysi og flokkun þeirra annað hvort sem "kviðaleysandi" eða
sem "svefnlyf" er ekki á rökum reist. Auk þess hafa lyfin ýmis önn-
ur notagildi svo sem gegn vöðvasamdrætti við gigtsjúkdóma og i með-
ferð á bráðum fráhvarfseinkennum hjá áfengissjúklingum. Benzódia-
zepdnlyf hafa enga geðdeyfðar- eða verkjastillandi verkun. Lögð er
á það áhersla, að rannsóknir hafa yfirleitt ekki leitt i ljós
notagildi þessara lyfja við langtima meóferó á kviða eða svefnleysi.
5.5.2. Aukaverkanir, ávana- og fiknihætta
Benzódiazepinlyf eru bæði virk og örugg, t.d. borið saman við fyrir-
rennara þeirra, barbitúrsýrulyfin. Sum benzódiazepinlyf verka
óæskilega lengi. Þetta á einkum við um þau lyf, sem hafa langan
helmingunartima gg eru notuð sem svefnlyf. Samtima neysla áfengis
eykur verkun lyfjanna og getur þar með einnig valdið vaxandi auka-
verkunum. Ýmsar aukaverkanir svo sem óstjórn á hreyfingum, skjálfti
og rugl eru mun algengari i eldri sjúklingum.
Allt frá þvi, að benzódiazepinlyf komu fyrst á markaðinn fyrir
tveimur áratugum hefur notkun þeirra farið mjög ört vaxandi og er nú
nú svo almenn að talið er að 12-16% af fullorðnu fólki noti róandi
og/eða svefnlyf einhvern tima á hverju ári. Notkunin kann þó að
hafa minnkað eitthvað á allra siðustu árum. Þrátt fyrir þaó, að
kviði i einni eða annarri mynd sé afar algengur sem einkenni, er
þó sá möguleiki fyrir hendi að einhver hluti þessarar miklu notk-
unar sé til kominn vegna ávana- eða fiknimyndunar i lyfin. Rann-
sóknir fram til þessa hafa hins vegar ekki gefið tilefni til þess
að ætla aó þessi hætta væri veruleg eða útbreidd. Fikninni er yfir-
leitt lýst i afbrigðilegum einstaklingum, sem tekið hafa lyfin um
langan tima og i háum skömmtum og eru gjarnan jafnframt háðir öðr-
um lyfjum eða áfengi. Þó sálrænni ánauð sé sjaldan lýst i sambandi
við þessi lyf, e.t.v. vegna þess hve aðgangur að þeim er greiður,
þá er þó liklegt að flestir sjúklingar myndi þol af einhverju tagi
52