Borgfirðingabók - 01.12.2015, Page 110

110
B O R G F I R Ð I N G A B Ó K 2015
Erlendur varð ekki heldur að velli lagður sem gamalmenni, heldur bar
andlát hans þannig að skjótlega, að hann ætlaði að fylgja konu til næsta
bæjar laugardag fyrir páska 1919 og sté á bak ólmum, og illa tömdum
fola, sem kastaði honum af baki. Byltan var svo mikil að hann komst
ekki til meðvitundar eftir þetta og dó að viku liðinni, 26. apríl – tæplega
66 ára að aldri. Honum var lýst sem einhverjum glæsilegasta fulltrúa
bændastéttar – sem hve þjóðnýtastir hefðu orðið, framfaramanni sem
notað hefði þekkingu sína og vit bæði til að efnast sjálfur og treysta
grundvöll heimilis en einnig sem hjálpfúsum og veitandi samborgara,
sem engum manni brást. Hann hefði gert jörðinni á Sturlureykjum
hundrað sinnum meira en allir aðrir sem þá jörð hefðu setið, héraðsprýði
og stoð og stytta samfélagsins. Núlifandi mönnum þykir máske alveg
nóg um lofið sem borið var á Erlend allan. Sagt var að hann hefði verið
víkingur í nútíðarsniði, vinnuvíkingur, framfaratröll í bændastétt. „Nú
er það Borgfirðinga að verpa honum veglegan haug. Halda prýðilega
á lofti minning myndarbóndans í fylkingarbrjósti, brautryðjandans í
verklegum efnum“13 (Það er trúa mín, að hér hafi haldið á penna Tryggvi
Þórhallsson, ritstjóri og síðar forsætisráðherra).
Næstu áratugi fennti í sporin. Mörgum fannst að þeirra hjóna og
Erlendar sérstaklega hafi kannski ekki verið minnst að verðleikum,
enginn orpinn haugur né reistur minningarsteinn, en kannski hefur
samfélagið í dalnum gert betur í því efni nú á allra síðustu árum.14 Fyrir
tveimur árum efndi Snorrastofa í Reykholti til sérstakrar ráðstefnu,
Frumkvöðull í ljósi sögunnar, um jarðhitann og Erlend Gunnarsson
á Sturlureykjum. Og nú hafa afkomendur þeirra Sturlureykjahjóna
fullkomnað það verk með tilhlýðilegri virðingu og af fagurri ræktarsemi
sem hér er fest í stein. Megi þetta verk verða vegfarendum til upprifjunar
og öllum þeim sem unna íslenskri sögu og menningu til upplyftingar.
Börn þeirra hjóna sem upp komust voru tíu talsins sem fæddust á
árabilinu 1887 til 1903. Þau voru:
13 Tíminn 1919:115-116. Í lifanda lífi var Erlendur nokkrum sinnum heiðraður: Verðlaun
úr ræktunarsjóði að tilhlutan Landbúnaðarfélagsins (1906) „Hann gefur löndum sínum
í arf mjög merka fyrirmynd, þar eð hann hefir kent þeim að nota ónotaða auðsupp-
sprettu landsins.“ (Höfundur telur líklegt að Tryggvi Þórhallsson sé höfundur þessara
minn ingarorða um Erlend) Sums staðar gætir misræmis á dánarmánuði Erlendar, mars
– apríl, sem er hið rétta.
14 Stundum er afreka Erlendar getið í bókum og greinum, sjá t.d. Guðmundur Þorsteinsson,
Borgfirðingabók 2008:167-180 (Snorri og Skrifluævintýrin).