Borgfirðingabók - 01.12.2015, Page 172
172
B O R G F I R Ð I N G A B Ó K 2015
sundíþróttina upp á sína arma þegar þau voru stofnuð og munaði mikið
um þeirra framlag. Stóðu þau fyrir byggingu margra sundlauga víða um
land.
TVÆR TORFLAUGAR BYGGÐAR
Þróunin var svipuð í Borgarfirði, eftir því sem lesa má um í greinargerð
Þorgils Guðmundssonar, sundkennara í Reykholti (Kaupfélagsritið
1970). Gerð var sundlaug úr torfi í Laugarlæk við Langholt í Bæjarsveit
um 1873 og einn af frumkvöðlum sundkennslu í landinu, Björn
Lúðvíksson Blöndal, fenginn til að kenna. En þetta var aðeins eitt vor
og til lítils gagns því kennslan var ekki tekin upp aftur fyrr en 1894
er sýslunefnd Borgarfjarðarsýslu stóð fyrir því að Langholtslaug var
endurbyggð og önnur hjá Norður-Reykjum í Hálsasveit. Einnig hafði
verið kennt sund í stuttan tíma um miðja öldina í laug sem hlaðin var
við Reykjalaug í Lundarreykjadal. Þar kenndi Gestur Bjarnason sem
kallaður var ýmist Sund- eða Glímu-Gestur og var við sundkennslu víða
um land. Torflaug var byggð á Englandi árið 1893 og veitt í hana vatni
úr hvernum þar og sundkennsla hafin að nýju.
Upp úr 1890 voru nokkrar sundlaugar gerðar á heitum svæðum í
Borgar firði og í byrjun 20. aldarinnar voru um ellefu torflaugar í
héraðinu. Stafholtstungnamenn vildu ekki verða eftirbátar nágranna
sinna sunnan Hvítár og þeir byggðu tvær sundlaugar á árinu 1895 og
hófu sundkennslu í báðum. Laugarnar voru byggðar við Lundahver
og Veggjalaug. „Fyrst þegar áhugi vaknaði hjá mönnum að koma upp
sund laug voru skiptar skoðanir um, hvar sundlaugin ætti að vera, hjá
Lunda hver eða Stafholtsveggjahver, og samkomulag náðist ekki svo að
sundlaugar voru byggðar við báða hverina,“ segir í bréfi sem Jón Ásgeir
Brynj ólfsson frá Hlöðutúni skrifaði Þorgils og sagt er frá í greinargerð
hans.
Nokkrir áhugasamir menn stóðu fyrir byggingu torflaugarinnar við
Veggjalaug. Fremstir stóðu, að sögn Jóns, Sigurður Einarsson smiður í
Bakkakoti, Ólafur Jónsson sem þá bjó í Hlöðutúni, síðar lögregluþjónn
í Reykjavík, og Sigurður Júlíus (Sig. Júl.) Jóhannesson, lausamaður
á Svarf hóli, sem síðar fluttist til Ameríku og stundaði þar lækningar.
Fyrsta árið fór kennslan aðeins fram á sunnudögum en síðan var efnt
til form legra námskeiða á vorin og hélst það fyrirkomulag lengi. Fyrsti
kenn arinn var Jónas Pálsson frá Norður-Reykjum. Jón telur sennilegt