Bændablaðið - 15.12.2022, Qupperneq 60

60 Bændablaðið | Fimmtudagur 15. desember 2022
LÍF&STARF
Fuglar:
Bréfdúfnaeldi á Skólavörðuholtinu
– Mikið áhugamál og reglulegar keppnir
Smiðurinn Rögnvaldur Guð-
mundsson er forfallinn áhuga-
maður um bréfdúfur og ræktun
þeirra.
Þegar Rögnvaldur var krakki
ræktaði hann skrautdúfur en hætti
því á unglingsárunum. Fyrir tíu
árum tók hann upp þráðinn og
byrjaði að rækta bréfdúfur, þar sem
synir hans urðu mjög áhugasamir
eftir að hafa horft á sjónvarpsþætti
um boxarann Mike Tyson – sem er
mikill bréfdúfnaræktandi. Synirnir
hættu fljótlega, en Rögnvaldur
hefur haldið ræktuninni áfram.
Skrautdúfur eiga ekki margt
skylt með bréfdúfum. Þær fyrr­
nefndu eru ræktaðar til að ná fram
mikilli fjölbreytni í útliti, en í þeim
síðarnefndu hafa verið ræktaðir
fram eiginleikar sem skipta máli
í keppnum, þ.e. skynsemi og
heilbrigði. Fyrir ókunnugan virðast
bréfdúfurnar allar vera eins, en
Rögnvaldur segist þekkja þær í
sundur. Bréfdúfur voru upphaflega
ræktaðar út frá bjargdúfum og hafa
fylgt manninum í þúsundir ára.
Heimakærir fuglar
Bréfdúfur eru í eðli sínu mjög
heimakærar og halda mikilli
tryggð við sinn maka. Rögnvaldur
fékk eitt sinn lánaða fullorðna
kvenkyns dúfu frá félaga sínum
til undaneldis. Hún fór aldrei
út fyrir dúfnakofann, en sá
bakgarðinn í þéttri byggðinni
á Skólavörðuholtinu út um
gluggann. Þar sem hún hafði
tekið saman við karlfugl meðan á
dvölinni stóð áleit hún þetta vera
sitt rétta heimili eftir að henni
var skilað. Hennar rétti eigandi
sleppti dúfunni út í Mosfellsbæ og
þegar hún hafði leitað í tvo daga
var hún aftur komin í dúfnakofann
hjá Rögnvaldi og búin að finna
makann sinn.
Rögnvaldur er með tæpar
100 dúfur og telst nokkuð stór á
íslenskan mælikvarða. Hann segir
nokkurn félagsskap fylgja ræktun
og keppnum og eru 14 aðilar á
suðvesturhorninu sem taka virkan
þátt. Af þeim eru sjö sem eru álíka
stórtækir og Rögnvaldur, en hinir
eru nokkuð minni.
Lengstu keppnir frá Langanesi
Í keppnum er ekið með fugla frá
nokkrum ræktendum í sérstökum
kössum í annan landshluta, og
sér sleppistjóri til þess að öllum
sé sleppt samtímis. Lengstu
keppnirnar byrja á Langanesi, en
ekki er farið með fuglana út fyrir
landsteinana. Þær dúfur sem fljúga
aftur heim í dúfnakofann sinn á
besta meðalhraðanum fara með
sigur af hólmi.
Keppnisfuglarnir eru með
örmerki á fótunum og eru skannaðir
um leið og þeir koma heim.
Keppendur á suðvesturhorninu
og Norðurlandinu taka ekki þátt
í sömu keppnum, því það myndi
þýða of mikinn mun á aðstæðum
sem fuglarnir þurfa að glíma við.
Keppt er í tveimur flokkum, þ.e.
ungfuglar og eldri fuglar.
Ekki eru sérstakir flokkar fyrir
kynin – því karlar og kerlingar
geta auðveldlega náð sama árangri.
Fuglunum gengur best í keppnum
fyrstu þrjú til fjögur ár lífsins.
Eftir það eru þeir bestu nýttir til
undaneldis og geta náð allt að
fjórtán ára aldri. Á heimasíðu
Bréfdúfnafélags Íslands er hægt
að fylgjast með framgangi allra
keppna, skoða eldri niðurstöður
og kynna sér ræktendur og fuglana
þeirra. Keppnistímabilið byrjar í
apríl og er keppt um hverja helgi
fram á haust.
Rögnvaldur sigraði þrjár
keppnir í sumar og var þriðji í
stigakeppni til Íslandsmeistara.
Einnig átti hann tvo bestu
kvenkyns einstaklingana.
Þjálfaðar á hverjum degi
Mikil vinna fer í að þjálfa dúfurnar.
Tvisvar á dag hleypir Rögnvaldur
dúfunum svöngum út. Þær fljúga
þá um nágrennið í einum hóp og
þegar hann gefur hljóðmerki vita
dúfurnar að þær geta snúið heim
og fengið mat.
Rögnvaldur fer oft með dúfurnar
lengra í burtu til þess að þær
læri að þekka kennileitin í
landinu og verði fljótari að rata
heim. Þær fylgja oft vegum,
rafmagnslínum, hitaveitulögnum
og öðrum áberandi einkennum í
landslaginu. Rögnvaldur segist
búa vel að því að vera í nágrenni
við Hallgrímskirkju, sem hann
telur að dúfurnar geti séð úr
mikilli fjarlægð.
Hvort kyn á sinn klefann í
dúfnakofum, en fyrir keppnir
hleypir Rögnvaldur þeim á
sameiginlegt svæði og gefur þeim
færi á að makast. Eins og áður
segir eru þær mjög tryggar sínum
maka og parast fyrir lífstíð.
Þetta gerir það að verkum
að þegar dúfunum er sleppt í
keppnum eru þær ólmar í að
komast heim sem fyrst, þar sem
þær vita að þær eiga von á góðu.
Hann getur keppt með bæði kynin
á sama tíma svo lengi sem þær
eru fluttar á upphafsstaðinn í sitt
hvorum kassanum.
Hvetur fleiri til að taka þátt
Rögnvaldur segir að þetta sé mjög
skemmtilegt áhugamál og hvetur
flesta til að taka þátt. Félagið veitir
öllum nýliðum góðan stuðning
og myndi hjálpa til við að velja
unga undan fuglum sem hafa náð
góðum árangri í keppnum.
Rögnvaldur segir mikla speki á
bakvið fóðrunina og er hann með
þrjár mismunandi samsetningar.
Viðhaldsfóðrið sem nýtt er yfir
veturinn inniheldur mikið bygg,
maís og sólblómafræ. Varpfóðrið
hefur að geyma próteinríkar
hnetur og baunir. Orkufóðrið, sem
notað er fyrir keppnir, inniheldur
baunir, hrísgrjón, hampfræ o.fl.
Hver fugl borðar 25 grömm á dag.
Svo heppilega vill til að einn af
félögunum í Bréfdúfnafélaginu
rekur heildsölu og sér um inn­
flutning á dúfnafóðri.
Samanborið við útlönd, þá er
Bréfdúfnafélagið mjög fámennur
félagsskapur. Í Belgíu eru til
að mynda 3.000 ræktendur.
Hérlendis er ræktunin aðallega
áhugamennska og litlir fjármunir
í spilunum.
Á meginlandi Evrópu og í Asíu
er rík hefð fyrir kappflugi og er oft
mikið í húfi fjárhagslega – bæði
þar sem fólk veðjar á úrslitin
og eigendur bestu dúfnanna fá
verðlaunafé. Þess vegna er mikið
lagt upp úr ræktunarstarfi og geta
dýrustu fuglarnir til undaneldis
selst á 50­60 milljónir króna
úti í Evrópu. Eitthvað er um að
innlendir ræktendur kaupi og selji
fugla sín á milli og geta bestu
fuglarnir selst á nokkur hundruð
þúsund krónur.
Rögnvaldur Guðmundsson er einn stærsti ræktandi bréfdúfna á landinu. Hér heldur hann á einni af sinni verðmætustu dúfu, sem náði besta árangri
karlkyns einstaklinga hjá honum í ár. Myndir / ÁL
Ástvaldur Lárusson
astvaldur@bondi.is
Karlkyns keppnisdúfur. Hver á sitt hólf og þegar þeim er sleppt í keppnum
vilja þeir ólmir komast aftur á óðalið því þeir vita að þeir munu eiga ástarfund
við heimkomu.
Dúfnakofi á Skólavörðuholtinu. Oft eru þessar byggingar kallaðar keppnisloft,
þar sem ræktun fór gjarnan fram í risum húsa áður.