Bændablaðið - 15.12.2022, Page 104

104 Bændablaðið | Fimmtudagur 15. desember 2022
Býli? Staður

Staðsett í sveit? Reykhólahreppur

Ábúendur? Rebekka Eiríksdóttir,
Kristján Þór Ebenezersson og móðir
Rebekku, Sigfríður Magnúsdóttir.

Fjölskyldustærð (og gæludýra)?
Rebekka og Kristján eiga tvær
dætur, Védísi Fríðu og Anítu Hönnu.
Védís Fríða býr á Akranesi með
kærastanum sínum og syni þeirra,
Atlasi Friðrik. Aníta Hanna er í FVA
á Akranesi. Hundarnir Salomon og
Saga eru líka á heimilinu.

Gerð bús? Blandað bú með
sauðfjárrækt, mjólkurframleiðslu
og æðarrækt.

Fjöldi búfjár? Bústofninn er um
650 fjár, 16 mjólkurkýr og rúmlega
30 kálfar í uppeldi og 15 íslenskar
landnámshænur.

Hvernig gengur hefðbundinn
vinnudagur fyrir sig á bænum?
Dagurinn byrjar í fjósinu og síðan
er farið í fjárhúsin. Önnur verk sem
tilheyra hverri árstíð taka svo við
en núna erum við að moka skít úr
fjárhúsunum og fjósinu.
Einnig er setið við fjaðratínslu
þegar tími gefst til. Seinni partinn
er farið í fjárhúsin og svo fjósið.
Dæmigerður kvöldmatartími er
um áttaleytið. Rebekka vinnur utan
búsins einnig.

Skemmtilegustu/leiðinlegustu
bústörfin? Þegar vel gengur
eru flest öll verkin skemmtileg,
sérstaklega þó heyskapur í góðu
veðri, smalamennskur og haustragið.
Leiðinlegast er þegar það er kalt í
veðri að vori og erfiðlega gengur
að koma fénu út og það er orðið
plásslaust. Einnig ef illa viðrar í
heyskapnum og heyin eru verri.

Hvernig sjáið þið búskapinn fyrir
ykkur á jörðinni eftir 5 ár? Við
teljum að búskapurinn verði með
mjög svipuðu sniði

Hvað er alltaf til í ísskápnum?
Smjör, ostur og hvítlaukssósa.
Hver er vinsælasti maturinn á
heimilinu? Lambakjöt/ærkjöt og
ostur eru efst á listanum.

Eftirminnilegasta atvikið við
bústörfin? Alltaf gaman þegar ný
hús eru byggð og tekin í notkun. Líka
þegar ný tæki eru keypt sem létta okkur
störfin. Einnig var mjög skemmtilegt
að fá landbúnaðarverðlaunin ásamt
nágrönnum okkar í Árbæ árið 2008.
LÍF&LYST – BÆRINN OKKAR
Um miðjan desember árið 1955
komust fyrst á síður blaðanna
fregnir af drykknum jólaglögg.
Var tilefnið Lúsíuhátíð Norræna
félagsins þar sem boðið var upp á
nýstárlegan drykk að sænskum sið,
á íslenskunni kallaður jólaglögg.
Taka skal fram að 13. desember,
Lúsíudagur eða hátíð ljóssins, er
hátíðardagur í Svíþjóð, í anda
aðventu og jóla. Það var þó ekki fyrr
en um miðjan áttunda áratuginn sem
þónokkrir framúrstefnumennirnir
auglýstu þennan dáindisdrykk.
Heitu rauðvíni hellt yfir rúsínur
Til að mynda í Morgunblaðinu
árið 1977, rétt fyrir jólin. Kom
fram að Hótel Loftleiðir byði upp á
nýjung í jólaösinni, í Blómasalnum
svonefnda, en þar mætti gæða sér
á jólaglögg. Esjuberg, veitingastofa
á fyrstu hæð Hótel Esju, bauð
einnig upp á slíkt hið sama en í
tilkynningu frá þeim kom fram að;
„... Jólaglögg og piparkökur er
það nýjasta sem Esjuberg býður
gestum sínum upp
á í svartasta
skamm-
deginu.
Jólaglöggið er heitt rauðvín sem hellt
er yfir rúsínur og kanilstangir.“
Með árunum festi jólaglöggið
sig í sessi og hefur haldið velli
sem jóladrykkur hérlendis í vel yfir
þrjátíu ár. Samsetning drykkjarins
er reyndar örlítið flóknari en sú
sem var lýst hér að ofan, en þó
ekki mikið. Megininnihaldsefni
eru jú rauðvín, kanilstangir
og rúsínur, en til viðbótar eru
vanalega negulnaglar, engifer,
kardimommur, strásykur, möndlur,
appelsínubörkur og smávegis af
vanillusykri.
Sumir vilja bæta koníaki eða
brennivíni út í á meðan aðrir kjósa
óáfengt rauðvín eða til dæmis
sólberjasaft. Grunnuppskriftin
er þó alltaf hin sama á meðan
hver lagar hana að sínum smekk.
Jólaglögg 9.áratugarins (áfengt)
1 flaska dökkt og gott rauðvín
2-3 kanilstangir
6 stk. negulnaglar
100 g rúsínur
50 g gróft saxaðar möndlur
6 cl ókryddað brennivín
eða 4 cl koníak
.... svolítill sykur!
Hita skal rauðvínið ásamt öllu nema
möndlum og rúsínum án þess að láta
það þó sjóða. Ef vel á að takast til, þá
í eina klst. Velgja skal glöggið stuttu
áður en að það er borið inn, bætið í
möndlum og rúsínum og smakkið til
með koníaki/brennivíni/sykri.

Sænskt jólabrauð eða lussekatter
Margir borða piparkökur með
jólaglögginu en einnig eru vinsælar
svokallaðar lúsíubollur. Hér að
ofanverðu skrifaðar lúsíubrauð eða
á frummálinu lussekatter (einnig
lussebullar).
Kemur nafnið frá Svíþjóð, en
brauðmetið lussekatter eða kettir
Lúsíu fengu þá nafngjöf vegna þess
að það þótti minna á kött sem hringar
sig letilega á góðum stað.
Þetta eru bollur eins og þær gerast
bestar, sérstaklega fylltar, og um að
gera að bæta þeim við hlaðborð
okkar Íslendinga um jólaleytið.
Lussekatter með fyllingu
Taka skal fram að gerð deigsins
fer fram
í tveimur hlutum.
Fyrri hluti deiggerðar
5 dl mjólk (3%)
50 g ger
1 g saffran
Hveiti 520 g eða (8,5 dl)
Seinni hluti deiggerðar
150 g smjör (við stofuhita)
170 g flórsykur (2 dl)
2 g salt (uþb. 1/2 tsk.)
Hveiti 320 g (5,5 dl)
Fylling
250 g möndlumassi
25 g flórsykur (2 msk.)
3 g vanillusykur (1 tsk.)
120 g smjör (við stofuhita)
Penslun og skraut
1-2 egg
rúsínur
smjör ca 2 msk. (brætt)
perlusykur ca 2 dl – eða það sem
hverjum og einum finnst best
Verklýsing
Fyrri hluti deiggerðar
Hitið mjólkina í u.þ.b. 37 °C. Bætið
saffrani og geri saman við þar til
blandan er orðin fín.
Næst er mjólkin sett saman við
hveitið, hnoðað vel í um 5 mínútur.
Látið svo deigið undir viskustykki í
15–20 mín.
Seinni hluti deiggerðar
Blandið því sem eftir er af hráefnunum
saman við deigið og hnoðið jafnt með
meðalkrafti eða þar til deigið er slétt
og glansandi.
Ef enginn er aðstoðarmaðurinn
í eldhúsinu, skal hnoðað nokkurn
veginn þar til örmögnun fer að eiga
sér stað – þá fyrst er deigið tilbúið.
Setjið það svo aftur undir
viskastykki í um 20-30 mínútur.
Fyllingin
Blandið möndlumassanum saman við
flórsykur og vanillusykur. Blandið
smjörinu saman við, smám saman í
einu þar til fyllingin er þétt í sér. Ef hún
verður of þykk má setja hana stutta
stund í örbylgjuofn á lágum hita svo
smjörið og sykurinn bráðni aðeins.
Gæta þarf þó þess að það verði
ekki of heitt. Næst skal fletja deigið út,
u.þ.b. 45x70 cm á breidd og í kringum
0,5 cm þykkt, á létt hveitistráðu borði.
Dreifa skal svo fyllingunni jafnt
yfir deigið og brjótið í tvennt.
Skiptið deiginu því næst í 1,5 cm
breiðar (ekki of þunnar). Rúllið einum
helmingnum upp, snúið og rúllið
frá hinni hliðinni þannig að myndi
„öfugt S“. Svo fer snúningurinn á
bökunarpappír en varast skal að hafa
þá þétt saman!
Skreytið með rúsínum að vild.
Látið að lokum hefast almennilega
undir viskastykki í 1–2 klst.
Bakstur, burstun og skraut
Hitið ofninn í 200 gráður. Sláið egg
saman og penslið brauðið vel.
Bakið í miðjum ofni í 13-15
mínútur þar til bakkelsið er orðið
fallega gullbrúnt að lit. Penslið aftur
um leið og tekið er úr ofninum – þá
kemur extra góður glans ...
Látið kólna, penslið enn einu sinni
– í þetta skipti með bræddu smjöri og
stráið svo perlusykri yfir.
Sænskur hjartavermir:
Jólaglögg & lussekatter
Staður
Staður er gamalt prestssetur og ættarsaga okkar hófst hér með því
að langafi Rebekku kom sem prestur 1903. Síðan hefur búskapurinn
gengið á milli kynslóða og Rebekka er fjórði leggur.
Gömul falleg kirkja er á jörðinni sem setur mikinn svip á bæjarstæðið en
hún var byggð árið 1864. Bústofninn hefur stækkað með hverri kynslóð
og varð mestur þegar Rebekka og Kristján komu inn í búskapinn með
foreldrum Rebekku en það var upp úr 2000.
MATARKRÓKURINN
Sigrún Pétursdóttir
sigrunpeturs@bondi.is
Jólaglögg yljar inn að hjartarótum og því tilvalið í frostinu nú fyrir jólin.