Læknablaðið - 01.11.2022, Side 9

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 485
R I T S T J Ó R N A R G R E I N
Heart to heart! Future
perspectives in heart
transplantation in Iceland
Inga Jóna Ingimarsdóttir,
MD, Ph.D
Consultant cardiologist, heart
failure specialist
Department of Cardiology
Landspítali University Hospital
Beint í hjartastað!
Algengi hjartabilunar er um 1-2% á Vesturlöndum og
af hverjum 1000 einstaklingum í samfélaginu grein-
ast árlega um 5-10 með hjartabilun.1 Helstu orsakir
hjartabilunar á Vesturlöndum eru háþrýstingur og
kransæðasjúkdómur en aðrar mögulegar orsakir
eru hjartavöðvakvillar, hjartalokusjúkdómar, með-
fæddir hjartagallar, hjartavöðvabólga, hjartsláttar-
truflanir og lungnaháþrýstingur.2
Hjartabilunarmeðferð hefur fleygt fram undan-
farin 15-20 ár. Algengi hjartabilunar í heild hefur
aukist vegna fólksfjölgunar, hærra hlutfalls aldraðra
og hjartabilunarsjúklingar lifa lengur vegna fram-
fara í meðhöndlun á bráðu kransæðaheilkenni.3 Um
1-3% af öllum innlögnum í Evrópu og Bandaríkjun-
um eru vegna hjartabilunar.4
Frá síðustu aldamótum hefur hlutfall innlagna
lækkað og meðallegutími styst.1 Meðferðin hefur að
miklu leyti færst yfir á göngudeildir. Á Íslandi hefur
göngudeild hjartabilunar á Landspítala og Hjarta-
bilunarþjónustan í gegnum heimahjúkrun verið
mikilvægur þáttur í hjartabilunareftirliti. Fylgst er
með sjúklingum reglulega, lyfjaskammtar aðlagaðir
og gripið er inn í ef þörf er á. Þannig er hægt að bæta
meðferð og koma í veg fyrir innlagnir.
Á göngudeildinni sjáum við sem þar störfum að
langflestir svara hjartabilunarlyfjunum vel. Sérhæfð-
ir hjúkrunarfræðingar hitta sjúklinga fljótlega eftir
útskrift af hjartadeild eða eftir tilvísun frá öðrum
deildum eða heilbrigðisstofnunum. Mýmörg dæmi
eru um sjúklinga með til dæmis ofþensluhjarta-
vöðvakvilla (dilated cardiomyopathy) sem hafa fengið
eðlilegt útfallsbrot eftir viðeigandi meðferð. Í undan-
tekningartilfellum verður ekki framför og þá koma
hjartaskipti til greina. Sama teymi lækna og hjúkr-
unarfræðinga á göngudeildinni setur af stað undir-
búningsrannsóknir og ræðir við Sjúkratryggingar
Íslands og kollega í Gautaborg um að senda einstak-
linginn í mat fyrir hjartaskipti. Læknar göngudeild-
ar taka beinan þátt í hjartaígræðslufundum í Gauta-
borg í gegnum fjarfundabúnað. Eftirfylgdin, sem er
í höndum starfsfólks ígræðslugöngudeildar, er ekki
síður mikilvæg og langtímaárangur er góður.
Undanfarið ár hefur SideKick Health unnið að vís-
indarannsókn í samstarfi við hjartadeild Landspít-
ala þar sem fylgst er með hjartabilunarsjúklingum
í gegnum snjallsíma eftir útskrift og ef sjúklingur
skorar hátt á einkennamati er hjúkrunarfræðingi
á göngudeild gert viðvart hefur strax samband við
einstaklinginn. Það má leiða líkur að því að slík
fjarvöktun muni í náinni framtíð auðvelda eftirlit og
ef til vill eiga þátt í því að hugað verði fyrr að hjarta-
skiptum. En getum við gert betur? Hvers vegna gefa
Íslendingar fleiri hjörtu en þeir þiggja sjálfir? Gæti
munurinn orsakast af ákveðinni tregðu við að senda
sjúklinga til Svíþjóðar? Gerir fjarlægð frá ígræðslu-
starfseminni þetta langsóttari kost en ella? Ég tel
ólíklegt að hjartabilunarmeðferðin sé hnitmiðaðri
og betri á Íslandi og þörfin fyrir hjartaskipti minni.
Ég velti fyrir mér hvort við ættum að huga að því
að leggja fleiri mál fyrir hjartaígræðslufundina fyr-
ir skjólstæðinga sem þyrftu bæði hjarta- og nýrna-
skipti? Aðalástæða þessa munar er þó sennilega
jákvætt viðhorf Íslendinga til líffæragjafar og lögin
um ætlað samþykki fyrir líffæragjöf sem samþykkt
voru árið 2019.5 Það er grundvöllurinn fyrir þessari
starfsemi.
Fyrir örfáum árum sendi ég mann sem hafði
alvarlega hjartabilun eftir kransæðastíflu til Svíþjóð-
ar. Hann var samþykktur á biðlista og var svo lán-
samur að fá hjarta stuttu síðar. Aðgerðin átti sér stað
um helgi, ég var heima að elda kvöldmat en hugur
minn var í Svíþjóð. Ég hafði kynnst sjúklingnum
og fjölskyldu hans vel og unnið að því
hörðum höndum að hann næði heilsu.
Ég ákvað að hringja á gjörgæsluna ytra
og spyrja hvernig hann hefði það. Sænski
hjúkrunarfræðingurinn spurði mig:
„Viltu ekki bara spyrja hann sjálf?“ og
rétti honum símann. Ég hef vart séð hann
síðan enda er hann ekki lengur hjartabil-
aður og það fyllir mig gleði að vita af fólki
eins og honum sem endurheimtir eðlilegt
líf eftir mikið mótlæti. Ég horfi bjartsýn
til framtíðar og tel að við getum læknað
marga með hjartabilun og forðað þeim frá hjarta-
skiptum en við þurfum jafnframt að halda áfram að
auðvelda þeim ferlið sem þurfa á hjartaskiptum að
halda.
Heimildir
1. Mosterd A, Hoes AW. Clinical Epidemiology of Heart Failure. Heart
2007; 93: 1137-46.
2. McDonagh TA, Metra M, Adamo M, et al. 2021 ESC Guidelines for the
diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. Eur Heart J
2021; 42: 3599-726.
3. Smolina K, Wright FL, Rayner M, et al. Determinants of the decline in
mortality from acute myocardial infarction in England between 2002
and 2010: linked national da-tabase study. BMJ 2012; 344: d8059.
4. Chen J, Dharmarajan K, Wang Y, et al. National trends in heart failure
hospital stay rates, 2001 to 2009. J Am Coll Cardiol 2013; 61: 1078-88.
5. Lög um breytingu á lögum um brottnám líffæra, nr. 16/1991 (ætlað
samþykki). 2019. althingi.is/altext/pdf/148/s/1122.pdf - október 2022.
doi 10.17992/lbl.2022.11.713
Hvers vegna gefa Íslendingar fleiri
hjörtu en þeir þiggja sjálfir? Gæti
munurinn orsakast af ákveðinni
tregðu við að senda sjúklinga
til Svíþjóðar? Gerir fjarlægð
frá ígræðslustarfseminni þetta
langsóttari kost en ella?
Inga Jóna Ingimarsdóttir
hjartalæknir á
hjartadeild Landspítala
ingajona@landspitali.is